@nt¤wnis|~|¤e
Δραστήριο μέλος
Ο Αντώνης αυτή τη στιγμή δεν είναι συνδεδεμένος. Έχει γράψει 787 μηνύματα.
25-09-08
20:47
Παλαιότερα, στα πλαίσια μια φοιτητικής εργασίας προσπάθησα, εκτός των άλλων, να εξάγω μια συνολική εικόνα των συμπερασμάτων αρκετών ερευνών που έγιναν στη χώρα μας σχετικά με τις στάσεις, τις αξίες και τις δραστηριότητες των νέων στην Ελλάδα. Σε ό, τι αφορά λοιπόν τη σεξιστική διαίρεση των ενδιαφερόντων και των πρακτικών στα ΜΜΕ - μιας και σχετίζεται και με το θέμα στο παρών thread - προέκυψαν σε γενικές γραμμές τα ακόλουθα.
Σε όλες τις σχετικές έρευνες παρατηρούνται ορισμένες διαφοροποιήσεις στις επιλογές των δύο φύλων, οι οποίες συχνά θεωρούνται αναμενόμενες (σήριαλ - αισθηματικές ταινίες για τα κορίτσια, αθλητικές εκπομπές - περιπετειώδης ταινίες για τα αγόρια κλπ). Εντούτοις, οι διαφορές αυτές συμβάλλουν καθοριστικά στη διαιώνιση παραδοσιακών αντιλήψεων σχετικά με τους ρόλους των δύο φύλων και στην καλλιέργεια σεξιστικών στερεοτύπων. Απ’ την άλλη πλευρά, τα ΜΜΕ αναπαράγουν και συντηρούν τέτοιου είδους αντιλήψεις και στερεότυπα, εφόσον, μέσα από το περιεχόμενο που προβάλλουν, εκθειάζουν τους παραδοσιακούς ρόλους των δύο φύλων υποτιμώντας συχνά το γυναικείο.
Όπως διαπιστώνει ο Θ. Παπαδόπουλος, τα σήριαλ αναφέρονται στο μέγιστο ποσοστό τους σε αισθηματικής και εν γένει ερωτικής φύσης θέματα, με βάση τα κοινωνικά στερεότυπα γύρω απ’ τη γυναίκα, που αναπαράγονται μέσα από τους μηχανισμούς της κοινωνικοποίησης. Από την άλλη πλευρά η φίλαθλη ή η οπαδίστικη ιδιότητα προσιδιάζει στην επίδειξη αρρενωπότητας και στα κοινωνικά στερεότυπα του ανδρισμού. (Παπαδόπουλος, 2003, σ. 27 ) Όλοι γνωρίζουμε, άλλωστε, ότι στην εξέδρα των αθλητικών – κυρίως ποδοσφαιρικών – αγώνων εκθειάζεται συνεχώς η υπεροχή του ανδρικού έναντι του γυναικείου φύλου. Η κυριαρχία επί των αντιπάλων εκφράζεται συχνά ως σεξουαλική υπεροχή εφόσον στους τελευταίους αποδίδονται θηλυπρεπή χαρακτηριστικά. Τέτοιες στάσεις και συμπεριφορές πριμοδοτούνται αρκετές φορές και από το περιεχόμενο του αθλητικού Τύπου.
Παρεμφερείς διαφορές ισχύουν βεβαίως και για τα παιδιά της μικρότερης ηλικίας. Όπως παρατήρησε η Κορωναίου, τα αγόρια ηλικίας 11 - 13 ετών υπερέχουν συντριπτικά των συνομηλίκων τους κοριτσιών στην ανάγνωση περιπετειωδών κόμικς και αθλητικών περιοδικών. Τα κορίτσια με τη σειρά τους υπερέχουν στην ανάγνωση αισθηματικών κόμικς. Μάλιστα, ενώ τα κορίτσια επιλέγουν και ανδρικά πρότυπα από τον κόσμο του θεάματος, δε συμβαίνει το ίδιο και με τα αγόρια τα οποία αρνούνται να επιλέξουν γυναικεία πρότυπα (π.χ το 79% των αγοριών επέλεξαν άντρα τραγουδιστή και μόλις το 9% γυναίκα. Τα αντίστοιχα ποσοστά για τα κορίτσια ήταν 58% και 33%) Ο φόβος μήπως χαρακτηριστούν “θηλυπρεπή” ή “το σύνδρομο του ανδρισμού” οδηγεί τα νεαρά αγόρια σε μια κοινωνικοποίηση που λειτουργεί μέσα από στερεότυπα που αντιδιαστέλλουν τα δύο φύλα. (Κορωναίου, 1992, σ. 99)
Οι διαφορές αυτές δε σημασιοδοτούν τόσο τη φυσική διαφορά των δύο φύλων, όσο τους κοινωνικά καθορισμένους ρόλους τους. Και είναι ιδιαίτερα σημαντικές εφόσον η διαμόρφωση της ταυτότητας των δύο φύλων πραγματοποιείται μέσα από διαφορετικές πολιτιστικές επιλογές. (Κορωναίου, 1992, σ. 121)
Παράλληλα, τα ίδια τα ΜΜΕ με το περιεχόμενο που προβάλλουν, αναπαράγουν και συντηρούν συχνά τέτοιου είδους αντιλήψεις. Ο Θεόδωρος Παπαδόπουλος βασιζόμενος σε μελέτες, διαπιστώνει σε γενικές γραμμές τα ακόλουθα: (Παπαδόπ., 2003, σ. 171 – 178, 247 – 255)
Στο περιεχόμενο πλήθους κινηματογραφικών και τηλεοπτικών ταινιών της δεκαετίας του ’70 και του ’80, αντανακλάται με τον ένα ή τον άλλο τρόπο η υποδεέστερη θέση της γυναίκας. Στον ερωτικό τομέα εξάλλου, από τον οποίο εμπνέονται και οι περισσότερες ταινίες, η θηλυκότητα παρουσιάζεται ως προϊόν της επιθυμίας του άνδρα και όχι της δικής της αυθεντικότητας. Οι περιπτώσεις στις οποίες η γυναίκα παρουσιάζεται με δυναμική προσωπικότητα και ως διεκδικήτρια ενός ισότιμου ρόλου αποτελούν εξαίρεση στον κανόνα. (π.χ στην ταινία Έριν Μπρόγκοβιτς και στη Στέλλα του Κακογιάννη...[δικά μου παραδείγματα]). Σε ό, τι αφορά ειδικότερα την τηλεόραση, στις εκπομπές συζητήσεων (talk shows) δεσπόζει η παρουσία των ανδρών. Η εικόνα που προβάλλεται από τα τηλεοπτικά δελτία ειδήσεων αποδίδει συνήθως στην γυναίκα παθητικούς ρόλους και στον άνδρα ενεργητικούς (π.χ., η προβολή της γυναίκας - θύματος, της εξαπατημένης γριούλας και της "χαροκαμένης" μάνας). Μέσα από τις εφημερίδες (στα κυριακάτικα κυρίως φύλλα) και τα περιοδικά εκθειάζεται η γυναικεία ομορφιά με ό, τι αυτό σημαίνει (μόδα, καλλυντικά κλπ), προβάλλεται ποικιλία θεμάτων για το σπίτι, τη διακόσμηση και τις συνταγές μαγειρικής, ενώ δεν λείπουν οι συνεντεύξεις προσώπων του θεάματος και φυσικά το ωροσκόπιο. Στην πορνογραφική ή άλλη σεξουαλική προβολή από τα μέσα επικοινωνίας, όπως π.χ. στην προβολή της γυναίκας ως σεξουαλικού αντικειμένου και παθητικού δέκτης της ανδρικής σεξουαλικής συμπεριφοράς με παράλληλη υποβάθμισή της ως συναισθηματικής και νοήμονος ύπαρξης, αντανακλάται και πάλι η κυριαρχία του αρσενικού φύλου.
Στην έρευνα που διενήργησε συμμετείχαν 207 αγόρια και 291 κορίτσια. Είναι αξιοσημείωτες οι απαντήσεις τους στην εξής ερώτηση: θεωρείτε ότι ο τρόπος με τον οποίο η τηλεόραση και τα άλλα ΜΜΕ παρουσιάζουν την γυναίκα, μειώνει την προσωπικότητά της;
"πολύ" ή "αρκετά" απάντησε το 51,6% των κοριτσιών και μόλις το 24,6% των αγοριών.
"καθόλου" απάντησε το 32,9% των αγοριών και μόλις το 10,0% των κοριτσιών.
(Παπαδόπουλος 2003, πιν. 37 σ. 303)
Φαίνεται δηλαδή ότι η προβαλλόμενη αυτή εικόνα του θηλυκού φύλου από τα ΜΜΕ γίνεται σε μεγάλο βαθμό αντιληπτή –κυρίως από τα αγόρια- ως φυσιολογική και δεν προκαλεί καμία εντύπωση.
----------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Κορωναίου Αλεξάνδρα, 1992, Nέοι και Μέσα Μαζικής Επικοινωνίας εκδ. Οδυσσέας
Παπαδόπουλος Δ. Θεόδωρος, 2003, Ο ρόλος των ΜΜΕ στην διαδικασία πολιτικοποίησης των εφήβων, διδακτορική διατριβή, Πάντειο – τμήμα πολιτικής επιστήμης και ιστορίας, Αθήνα
Σε όλες τις σχετικές έρευνες παρατηρούνται ορισμένες διαφοροποιήσεις στις επιλογές των δύο φύλων, οι οποίες συχνά θεωρούνται αναμενόμενες (σήριαλ - αισθηματικές ταινίες για τα κορίτσια, αθλητικές εκπομπές - περιπετειώδης ταινίες για τα αγόρια κλπ). Εντούτοις, οι διαφορές αυτές συμβάλλουν καθοριστικά στη διαιώνιση παραδοσιακών αντιλήψεων σχετικά με τους ρόλους των δύο φύλων και στην καλλιέργεια σεξιστικών στερεοτύπων. Απ’ την άλλη πλευρά, τα ΜΜΕ αναπαράγουν και συντηρούν τέτοιου είδους αντιλήψεις και στερεότυπα, εφόσον, μέσα από το περιεχόμενο που προβάλλουν, εκθειάζουν τους παραδοσιακούς ρόλους των δύο φύλων υποτιμώντας συχνά το γυναικείο.
Όπως διαπιστώνει ο Θ. Παπαδόπουλος, τα σήριαλ αναφέρονται στο μέγιστο ποσοστό τους σε αισθηματικής και εν γένει ερωτικής φύσης θέματα, με βάση τα κοινωνικά στερεότυπα γύρω απ’ τη γυναίκα, που αναπαράγονται μέσα από τους μηχανισμούς της κοινωνικοποίησης. Από την άλλη πλευρά η φίλαθλη ή η οπαδίστικη ιδιότητα προσιδιάζει στην επίδειξη αρρενωπότητας και στα κοινωνικά στερεότυπα του ανδρισμού. (Παπαδόπουλος, 2003, σ. 27 ) Όλοι γνωρίζουμε, άλλωστε, ότι στην εξέδρα των αθλητικών – κυρίως ποδοσφαιρικών – αγώνων εκθειάζεται συνεχώς η υπεροχή του ανδρικού έναντι του γυναικείου φύλου. Η κυριαρχία επί των αντιπάλων εκφράζεται συχνά ως σεξουαλική υπεροχή εφόσον στους τελευταίους αποδίδονται θηλυπρεπή χαρακτηριστικά. Τέτοιες στάσεις και συμπεριφορές πριμοδοτούνται αρκετές φορές και από το περιεχόμενο του αθλητικού Τύπου.
Παρεμφερείς διαφορές ισχύουν βεβαίως και για τα παιδιά της μικρότερης ηλικίας. Όπως παρατήρησε η Κορωναίου, τα αγόρια ηλικίας 11 - 13 ετών υπερέχουν συντριπτικά των συνομηλίκων τους κοριτσιών στην ανάγνωση περιπετειωδών κόμικς και αθλητικών περιοδικών. Τα κορίτσια με τη σειρά τους υπερέχουν στην ανάγνωση αισθηματικών κόμικς. Μάλιστα, ενώ τα κορίτσια επιλέγουν και ανδρικά πρότυπα από τον κόσμο του θεάματος, δε συμβαίνει το ίδιο και με τα αγόρια τα οποία αρνούνται να επιλέξουν γυναικεία πρότυπα (π.χ το 79% των αγοριών επέλεξαν άντρα τραγουδιστή και μόλις το 9% γυναίκα. Τα αντίστοιχα ποσοστά για τα κορίτσια ήταν 58% και 33%) Ο φόβος μήπως χαρακτηριστούν “θηλυπρεπή” ή “το σύνδρομο του ανδρισμού” οδηγεί τα νεαρά αγόρια σε μια κοινωνικοποίηση που λειτουργεί μέσα από στερεότυπα που αντιδιαστέλλουν τα δύο φύλα. (Κορωναίου, 1992, σ. 99)
Οι διαφορές αυτές δε σημασιοδοτούν τόσο τη φυσική διαφορά των δύο φύλων, όσο τους κοινωνικά καθορισμένους ρόλους τους. Και είναι ιδιαίτερα σημαντικές εφόσον η διαμόρφωση της ταυτότητας των δύο φύλων πραγματοποιείται μέσα από διαφορετικές πολιτιστικές επιλογές. (Κορωναίου, 1992, σ. 121)
Παράλληλα, τα ίδια τα ΜΜΕ με το περιεχόμενο που προβάλλουν, αναπαράγουν και συντηρούν συχνά τέτοιου είδους αντιλήψεις. Ο Θεόδωρος Παπαδόπουλος βασιζόμενος σε μελέτες, διαπιστώνει σε γενικές γραμμές τα ακόλουθα: (Παπαδόπ., 2003, σ. 171 – 178, 247 – 255)
Στο περιεχόμενο πλήθους κινηματογραφικών και τηλεοπτικών ταινιών της δεκαετίας του ’70 και του ’80, αντανακλάται με τον ένα ή τον άλλο τρόπο η υποδεέστερη θέση της γυναίκας. Στον ερωτικό τομέα εξάλλου, από τον οποίο εμπνέονται και οι περισσότερες ταινίες, η θηλυκότητα παρουσιάζεται ως προϊόν της επιθυμίας του άνδρα και όχι της δικής της αυθεντικότητας. Οι περιπτώσεις στις οποίες η γυναίκα παρουσιάζεται με δυναμική προσωπικότητα και ως διεκδικήτρια ενός ισότιμου ρόλου αποτελούν εξαίρεση στον κανόνα. (π.χ στην ταινία Έριν Μπρόγκοβιτς και στη Στέλλα του Κακογιάννη...[δικά μου παραδείγματα]). Σε ό, τι αφορά ειδικότερα την τηλεόραση, στις εκπομπές συζητήσεων (talk shows) δεσπόζει η παρουσία των ανδρών. Η εικόνα που προβάλλεται από τα τηλεοπτικά δελτία ειδήσεων αποδίδει συνήθως στην γυναίκα παθητικούς ρόλους και στον άνδρα ενεργητικούς (π.χ., η προβολή της γυναίκας - θύματος, της εξαπατημένης γριούλας και της "χαροκαμένης" μάνας). Μέσα από τις εφημερίδες (στα κυριακάτικα κυρίως φύλλα) και τα περιοδικά εκθειάζεται η γυναικεία ομορφιά με ό, τι αυτό σημαίνει (μόδα, καλλυντικά κλπ), προβάλλεται ποικιλία θεμάτων για το σπίτι, τη διακόσμηση και τις συνταγές μαγειρικής, ενώ δεν λείπουν οι συνεντεύξεις προσώπων του θεάματος και φυσικά το ωροσκόπιο. Στην πορνογραφική ή άλλη σεξουαλική προβολή από τα μέσα επικοινωνίας, όπως π.χ. στην προβολή της γυναίκας ως σεξουαλικού αντικειμένου και παθητικού δέκτης της ανδρικής σεξουαλικής συμπεριφοράς με παράλληλη υποβάθμισή της ως συναισθηματικής και νοήμονος ύπαρξης, αντανακλάται και πάλι η κυριαρχία του αρσενικού φύλου.
Στην έρευνα που διενήργησε συμμετείχαν 207 αγόρια και 291 κορίτσια. Είναι αξιοσημείωτες οι απαντήσεις τους στην εξής ερώτηση: θεωρείτε ότι ο τρόπος με τον οποίο η τηλεόραση και τα άλλα ΜΜΕ παρουσιάζουν την γυναίκα, μειώνει την προσωπικότητά της;
"πολύ" ή "αρκετά" απάντησε το 51,6% των κοριτσιών και μόλις το 24,6% των αγοριών.
"καθόλου" απάντησε το 32,9% των αγοριών και μόλις το 10,0% των κοριτσιών.
(Παπαδόπουλος 2003, πιν. 37 σ. 303)
Φαίνεται δηλαδή ότι η προβαλλόμενη αυτή εικόνα του θηλυκού φύλου από τα ΜΜΕ γίνεται σε μεγάλο βαθμό αντιληπτή –κυρίως από τα αγόρια- ως φυσιολογική και δεν προκαλεί καμία εντύπωση.
----------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Κορωναίου Αλεξάνδρα, 1992, Nέοι και Μέσα Μαζικής Επικοινωνίας εκδ. Οδυσσέας
Παπαδόπουλος Δ. Θεόδωρος, 2003, Ο ρόλος των ΜΜΕ στην διαδικασία πολιτικοποίησης των εφήβων, διδακτορική διατριβή, Πάντειο – τμήμα πολιτικής επιστήμης και ιστορίας, Αθήνα
Σημείωση: Το μήνυμα αυτό γράφτηκε 15 χρόνια πριν. Ο συντάκτης του πιθανόν να έχει αλλάξει απόψεις έκτοτε.