Νεογέννητος
Πολύ δραστήριο μέλος
Ο Νεογέννητος αυτή τη στιγμή δεν είναι συνδεδεμένος. Είναι 35 ετών. Έχει γράψει 848 μηνύματα.
06-08-12
20:06
Από το βιβλίο που είναι σύνθεση άρθρων διαφορετικών συγγραφέων με θέμα τον φιλελευθερισμό - Φιλελευθερισμός: εχθρός των λαών
Η φιλελεύθερη απάτη
«Ένα φάντασμα πλανάται πάνω από την Ευρώπη - το φάντασμα του κομμουνισμού» έλεγε ο Μαρξ στην αρχή του μανιφέστου. Ένα αιώνα αργότερα αυτό το φάντασμα μετετράπη σε φασματική εικόνα που δεν πρόκειται να ξαναεμφανιστεί. Πρέπει σήμερα να βγάλουμε κάποια διδάγματα. Για δεκαετίες ο φιλελευθερισμός χρησιμοποίησε τον κομμουνισμό ως μέσο για να πείσει για την δική του αναμφισβήτητη αξία. Σήμερα που το σοβιετικό σύστημα καταρρέει (το άρθρο γράφτηκε το 1988 ) , αυτός ο τρόπος νομιμοποιήσεως δεν είναι πια δυνατός. Ο φιλελευθερισμός θα μπορεί επιτέλους να κριθεί γι αυτό το οποίο είναι.
Βασικά ο φιλελευθερισμός είναι το δόγμα που κάνει το ακαθόριστο άτομο τον θεμέλιο λίθο ολόκληρου του συστήματός του. Στο πολιτικό επίπεδο ο φιλελευθερισμός είναι κατά βάθος αναρχικός: το ιδανικό καθεστώς είναι εκείνο στο οποίο υπάρχει η λιγότερη δυνατή εξουσία. Στο κοινωνικό επίπεδο πραγματοποιεί τη ρήξη με την ολιστική αρχή, είτε με το να αρνείται απλά και ξεκάθαρα την έννοια του συλλογικού συμφέροντος, είτε κάνοντάς την να γεννηθεί από την θαυματουργή διευθέτηση των ατομικών συμπεριφορών που μεταμορφώνονται από την ορθολογιστική αναζήτηση του περισσότερο συμφέροντος.
Κάτω από αυτήν την οπτική γωνία μόνο το παιχνίδι των ιδιαίτερων συμφερόντων συγκροτεί την κοινωνία: το όλον δεν είναι παρά το προϊόν της συμπεριφοράς των μερών. Η δημόσια τάξη γεννιέται κατ αυτόν τον τρόπο από τον γενικευμένο ανταγωνισμό, δηλαδή, από τον αγώνα όλων εναντίων όλων. Εικόνα εμφυλίου πολέμου: η αυθόρμητη τάξη είναι η συναίνεση που εγκαθιδρύθηκε πάνω στον αποκλεισμό των «χαμένων».
Ο φιλελευθερισμός επιβεβαιώνεται έτσι ως μια μηχανή που παράγει την απογοήτευση. Σε μια φιλελεύθερη κοινωνία, ο κοινωνικός δεσμός θα προέκυπτε από την ελεύθερη συνάντηση των ατομικών συμπεριφορών; Ποτέ η κοινωνική ανομία δεν υπήρξε τόσο μεγάλη, η κοινωνικότητα τόσο κοντά στο μηδέν όσο στο σύγχρονο δυτικό κόσμο. Η αγορά θα ήταν εκ φύσεως πλουραλιστική; Από το παιχνίδι του ανταγωνιστικού μιμητισμού ποτέ οι τρόποι της ζωής δεν υπήρξαν τόσο αδιάφοροι: παντού ο φιλελευθερισμός καταστρέφει τις συλλογικές ταυτότητες, τους ενριζωμένους πολιτισμούς και αποδεικνύεται γεννήτωρ της ομοιομορφίας. Θα ήταν αρχή της ελευθερίας η απελευθέρωση του υποκειμένου; Ποτέ οι άνθρωποι δεν υπήρξαν τόσο αποξενωμένοι παρά μέσα στη σχέση με το εμπόρευμα που χαρακτηρίζει το σύστημα των αντικειμένων.
Μπορούμε να πάρουμε απλά παραδείγματα. Στην Γαλλία η ιδιωτικοποίηση της τηλεόρασης που αποκτήθηκε κάτω από την φιλελεύθερη πίεση, μεταφράστηκε άμεσα σε μια πτώση της ποιότητας δίχως προηγούμενο. Βρισκόμαστε μπροστά σε μια σχεδόν παραλυσία των δημόσιων καναλιών έναντι των ιδιωτικών, τα οποία, για να διατηρήσουν την κυρίαρχη θέση τους στη λογική της ακροαματικότητας και της αποδόσεως της διαφήμισης χρησιμοποιούν συστηματικά για να αποσταθεροποιήσουν τους ανταγωνιστές τους μια πραγματική πλειοδοσία στην βλακεία και τη χυδαιότητα.
Το ίδιο ισχύει και για τις γαλλικές εκδόσεις οι οποίες είναι έτοιμες να περάσουν υπό τον έλεγχο διεθνών οικονομικών ομάδων, οι οποίες δεν έχουν άλλο σκοπό παρά την μεγιστοποίηση των κερδών τους με κάθε μέσον. Με προβλέψιμο αποτέλεσμα μια κατάσταση όπως στην Αμερική, δηλαδή, έναν εκδοτικό τομέα που παράγει ουσιαστικά «μη βιβλία» και που αρνείται κάθε έργο που περιέχει έστω και ελάχιστη σκέψη που δεν εντάσσεται στο παιχνίδι των κυκλωμάτων μεγάλης κυκλοφορίας.
Εάν πίστευε κανείς τους φιλελεύθερους συγγραφείς, η ελευθερία θα επιβάλλονταν από μόνη της σε μια κοινωνία που θα κυβερνούνταν από την οικονομία της αγοράς. Η ελεύθερη ανταλλαγή θα γεννούσε την ελευθερία ως το προϊόν το πιο φυσικό από κάποιου είδους εσωτερική αναλογία. Μια τέτοια θεωρία που προέρχεται από μια δικαιολόγηση τελείως μαρξιστικού τύπου (είναι η οικονομική υποδομή που καθορίζει την πολιτική και την κοινωνική υπερδομή) δείχνει στην πραγματικότητα ότι σε μια κοινωνία που δουλικά μιμείται την αγορά, η ίδια η «ελευθερία» συλλαμβάνεται με βάση το πρότυπο της εμπορικής συναλλαγής. Αυτή η διαδικασία περιγράφηκε καλά από τον Werner Sombart: «Διεκδικούμε μια ελευθερία όσο το δυνατόν πιο ευρεία, απαιτούμε την καταστολή όλων όσων μπορούν να εμποδίσουν την πορεία προς το κέρδος. Πρόκειται κατ αρχήν για την τυπική ελευθερία, για την ελευθερία του να κάνεις ή να μην κάνεις, που θεωρούμε ως ένα ουσιαστικό παράγοντα της καλής διεξαγωγής του εμπορίου (...). Σε δεύτερο επίπεδο, η διεκδίκηση της ελευθερίας εμπλέκει την ιδέα ενός κέρδους μη λαμβάνοντας υπόψη καμία σκέψη που δεν βρίσκεται σε άμεση σχέση μαζί του. Ισοδυναμεί με την διακήρυξη της υπεροχής του κέρδους έναντι όλων των άλλων αξιών» (Le Bourgeois, ο Αστός), Payot, 1966, σ.σ. 173-174. Ο Henri Lepage περιγράφει χαρακτηριστικά την ελευθερία της καταναλώσεως ως «την πιο βασική από τις ατομικές ελευθερίες». Στην θεωρία του παραγωγού καταναλωτή του Gary Becker, το άτομο επιβεβαιώνεται αληθινά ως πολίτης από την επιτηδειότητά του στην κατανάλωση. Η ατομική ιδιοκτησία δεν είναι παρά ταύτα ένα απόλυτο: υπάρχει μια ποσότητα χρήσεων μιας ιδιοκτησίας που ισοδυναμούν με ενοχλήσεις αντιτιθέμενες στο κοινό καλό. Η ιδιωτική πρωτοβουλία, κι αυτή επίσης, μπορεί να δημιουργήσει το καλύτερο όπως και το χειρότερο. Το να την θεωρούμε καλύτερη επειδή είναι ιδιωτική δεν είναι παρά μια ψευδαίσθηση. Η αρχή της αποδοτικότητας (που πρέπει να διακρίνεται από τον υπολογισμό της αποδοτικότητας) δεν είναι παρά ένας τρόπος να εγκατασταθεί η βασιλεία της ποσότητας. Όσον αφορά στον ανταγωνισμό, πρακτικά δεν εφαρμόζεται ποτέ σύμφωνα με το ιδανικό πρότυπο του δρόμου των αθλητών στο στάδιο. Πιο συχνά είναι λοξός, ατελής , καταστροφικός. Η διαφήμιση, αυτή καθεαυτή είναι ήδη μια υποβολή που κατευθύνει λανθασμένα την επιλογή.
Το να πολεμήσουμε τον φιλελευθερισμό, εδώ και τώρα, σημαίνει να χτυπήσουμε το κακό στη ρίζα του.
Ρομπέρ ντε Χέρτ
Η φιλελεύθερη απάτη
«Ένα φάντασμα πλανάται πάνω από την Ευρώπη - το φάντασμα του κομμουνισμού» έλεγε ο Μαρξ στην αρχή του μανιφέστου. Ένα αιώνα αργότερα αυτό το φάντασμα μετετράπη σε φασματική εικόνα που δεν πρόκειται να ξαναεμφανιστεί. Πρέπει σήμερα να βγάλουμε κάποια διδάγματα. Για δεκαετίες ο φιλελευθερισμός χρησιμοποίησε τον κομμουνισμό ως μέσο για να πείσει για την δική του αναμφισβήτητη αξία. Σήμερα που το σοβιετικό σύστημα καταρρέει (το άρθρο γράφτηκε το 1988 ) , αυτός ο τρόπος νομιμοποιήσεως δεν είναι πια δυνατός. Ο φιλελευθερισμός θα μπορεί επιτέλους να κριθεί γι αυτό το οποίο είναι.
Βασικά ο φιλελευθερισμός είναι το δόγμα που κάνει το ακαθόριστο άτομο τον θεμέλιο λίθο ολόκληρου του συστήματός του. Στο πολιτικό επίπεδο ο φιλελευθερισμός είναι κατά βάθος αναρχικός: το ιδανικό καθεστώς είναι εκείνο στο οποίο υπάρχει η λιγότερη δυνατή εξουσία. Στο κοινωνικό επίπεδο πραγματοποιεί τη ρήξη με την ολιστική αρχή, είτε με το να αρνείται απλά και ξεκάθαρα την έννοια του συλλογικού συμφέροντος, είτε κάνοντάς την να γεννηθεί από την θαυματουργή διευθέτηση των ατομικών συμπεριφορών που μεταμορφώνονται από την ορθολογιστική αναζήτηση του περισσότερο συμφέροντος.
Κάτω από αυτήν την οπτική γωνία μόνο το παιχνίδι των ιδιαίτερων συμφερόντων συγκροτεί την κοινωνία: το όλον δεν είναι παρά το προϊόν της συμπεριφοράς των μερών. Η δημόσια τάξη γεννιέται κατ αυτόν τον τρόπο από τον γενικευμένο ανταγωνισμό, δηλαδή, από τον αγώνα όλων εναντίων όλων. Εικόνα εμφυλίου πολέμου: η αυθόρμητη τάξη είναι η συναίνεση που εγκαθιδρύθηκε πάνω στον αποκλεισμό των «χαμένων».
Ο φιλελευθερισμός επιβεβαιώνεται έτσι ως μια μηχανή που παράγει την απογοήτευση. Σε μια φιλελεύθερη κοινωνία, ο κοινωνικός δεσμός θα προέκυπτε από την ελεύθερη συνάντηση των ατομικών συμπεριφορών; Ποτέ η κοινωνική ανομία δεν υπήρξε τόσο μεγάλη, η κοινωνικότητα τόσο κοντά στο μηδέν όσο στο σύγχρονο δυτικό κόσμο. Η αγορά θα ήταν εκ φύσεως πλουραλιστική; Από το παιχνίδι του ανταγωνιστικού μιμητισμού ποτέ οι τρόποι της ζωής δεν υπήρξαν τόσο αδιάφοροι: παντού ο φιλελευθερισμός καταστρέφει τις συλλογικές ταυτότητες, τους ενριζωμένους πολιτισμούς και αποδεικνύεται γεννήτωρ της ομοιομορφίας. Θα ήταν αρχή της ελευθερίας η απελευθέρωση του υποκειμένου; Ποτέ οι άνθρωποι δεν υπήρξαν τόσο αποξενωμένοι παρά μέσα στη σχέση με το εμπόρευμα που χαρακτηρίζει το σύστημα των αντικειμένων.
Μπορούμε να πάρουμε απλά παραδείγματα. Στην Γαλλία η ιδιωτικοποίηση της τηλεόρασης που αποκτήθηκε κάτω από την φιλελεύθερη πίεση, μεταφράστηκε άμεσα σε μια πτώση της ποιότητας δίχως προηγούμενο. Βρισκόμαστε μπροστά σε μια σχεδόν παραλυσία των δημόσιων καναλιών έναντι των ιδιωτικών, τα οποία, για να διατηρήσουν την κυρίαρχη θέση τους στη λογική της ακροαματικότητας και της αποδόσεως της διαφήμισης χρησιμοποιούν συστηματικά για να αποσταθεροποιήσουν τους ανταγωνιστές τους μια πραγματική πλειοδοσία στην βλακεία και τη χυδαιότητα.
Το ίδιο ισχύει και για τις γαλλικές εκδόσεις οι οποίες είναι έτοιμες να περάσουν υπό τον έλεγχο διεθνών οικονομικών ομάδων, οι οποίες δεν έχουν άλλο σκοπό παρά την μεγιστοποίηση των κερδών τους με κάθε μέσον. Με προβλέψιμο αποτέλεσμα μια κατάσταση όπως στην Αμερική, δηλαδή, έναν εκδοτικό τομέα που παράγει ουσιαστικά «μη βιβλία» και που αρνείται κάθε έργο που περιέχει έστω και ελάχιστη σκέψη που δεν εντάσσεται στο παιχνίδι των κυκλωμάτων μεγάλης κυκλοφορίας.
Εάν πίστευε κανείς τους φιλελεύθερους συγγραφείς, η ελευθερία θα επιβάλλονταν από μόνη της σε μια κοινωνία που θα κυβερνούνταν από την οικονομία της αγοράς. Η ελεύθερη ανταλλαγή θα γεννούσε την ελευθερία ως το προϊόν το πιο φυσικό από κάποιου είδους εσωτερική αναλογία. Μια τέτοια θεωρία που προέρχεται από μια δικαιολόγηση τελείως μαρξιστικού τύπου (είναι η οικονομική υποδομή που καθορίζει την πολιτική και την κοινωνική υπερδομή) δείχνει στην πραγματικότητα ότι σε μια κοινωνία που δουλικά μιμείται την αγορά, η ίδια η «ελευθερία» συλλαμβάνεται με βάση το πρότυπο της εμπορικής συναλλαγής. Αυτή η διαδικασία περιγράφηκε καλά από τον Werner Sombart: «Διεκδικούμε μια ελευθερία όσο το δυνατόν πιο ευρεία, απαιτούμε την καταστολή όλων όσων μπορούν να εμποδίσουν την πορεία προς το κέρδος. Πρόκειται κατ αρχήν για την τυπική ελευθερία, για την ελευθερία του να κάνεις ή να μην κάνεις, που θεωρούμε ως ένα ουσιαστικό παράγοντα της καλής διεξαγωγής του εμπορίου (...). Σε δεύτερο επίπεδο, η διεκδίκηση της ελευθερίας εμπλέκει την ιδέα ενός κέρδους μη λαμβάνοντας υπόψη καμία σκέψη που δεν βρίσκεται σε άμεση σχέση μαζί του. Ισοδυναμεί με την διακήρυξη της υπεροχής του κέρδους έναντι όλων των άλλων αξιών» (Le Bourgeois, ο Αστός), Payot, 1966, σ.σ. 173-174. Ο Henri Lepage περιγράφει χαρακτηριστικά την ελευθερία της καταναλώσεως ως «την πιο βασική από τις ατομικές ελευθερίες». Στην θεωρία του παραγωγού καταναλωτή του Gary Becker, το άτομο επιβεβαιώνεται αληθινά ως πολίτης από την επιτηδειότητά του στην κατανάλωση. Η ατομική ιδιοκτησία δεν είναι παρά ταύτα ένα απόλυτο: υπάρχει μια ποσότητα χρήσεων μιας ιδιοκτησίας που ισοδυναμούν με ενοχλήσεις αντιτιθέμενες στο κοινό καλό. Η ιδιωτική πρωτοβουλία, κι αυτή επίσης, μπορεί να δημιουργήσει το καλύτερο όπως και το χειρότερο. Το να την θεωρούμε καλύτερη επειδή είναι ιδιωτική δεν είναι παρά μια ψευδαίσθηση. Η αρχή της αποδοτικότητας (που πρέπει να διακρίνεται από τον υπολογισμό της αποδοτικότητας) δεν είναι παρά ένας τρόπος να εγκατασταθεί η βασιλεία της ποσότητας. Όσον αφορά στον ανταγωνισμό, πρακτικά δεν εφαρμόζεται ποτέ σύμφωνα με το ιδανικό πρότυπο του δρόμου των αθλητών στο στάδιο. Πιο συχνά είναι λοξός, ατελής , καταστροφικός. Η διαφήμιση, αυτή καθεαυτή είναι ήδη μια υποβολή που κατευθύνει λανθασμένα την επιλογή.
Το να πολεμήσουμε τον φιλελευθερισμό, εδώ και τώρα, σημαίνει να χτυπήσουμε το κακό στη ρίζα του.
Ρομπέρ ντε Χέρτ
Σημείωση: Το μήνυμα αυτό γράφτηκε 11 χρόνια πριν. Ο συντάκτης του πιθανόν να έχει αλλάξει απόψεις έκτοτε.