Αλκοολισμός - Εθισμός

Ουάσινγκτον
Οι αρσενικές μύγες που απορρίφθηκαν από την εκλεκτή της καρδιάς τους πάνε να «πνίξουν» τον πόνο τους στο ποτό. Δεν πρόκειται για σκηνή από δραματική κομεντί κινουμένων σχεδίων με φόντο το βασίλειο των εντόμων αλλά για διαπίστωση επιστημονικής μελέτης. Το ενδιαφέρον της δεν περιορίζεται απλώς στο… χαριτωμένο του θέματος: ενδέχεται να οδηγήσει σε νέες θεραπείες για την κατάθλιψη καθώς και στον περιορισμό της εξάρτησης από το αλκοόλ.

Αυτό γιατί οι ερευνητές, οι οποίοι δημοσίευσαν τα ευρήματά τους στην επιθεώρηση «Science», ανακάλυψαν ότι το αλκοόλ επιδρά στα έντομα με τον ίδιο τρόπο όπως το σεξ, αυξάνοντας στον εγκέφαλό τους τα επίπεδα ενός νευροδιαβιβαστή ο οποίος στην «ανθρώπινη» εκδοχή του εμφανίζεται ιδιαίτερα μειωμένος σε άτομα με κατάθλιψη και διατροφικές διαταραχές.

Ακατάδεκτα θηλυκά οδηγούν τα αρσενικά στο… μπαρ

Οι ερευνητές του Πανεπιστημίου της Καλιφόρνιας στο Σαν Φρανσίσκο με επικεφαλής τον Γκαλίτ Σοχάτ-Οφίρ και την Ούλρικε Χέμπερλαϊν έβαλαν θηλυκές και αρσενικές δροσόφιλες μαζί σε τρυβλία στο εργαστήριο. Υστερα από ένα ζευγάρωμα οι θηλυκές μύγες αρνούνται να ξαναζευγαρώσουν, οπότε οι επιστήμονες μπορούσαν να ρυθμίσουν τον αριθμό των εντόμων έτσι ώστε να εξασφαλίσουν ότι οι ερωτικές προτάσεις ορισμένων αρσενικών θα απορρίπτονταν.

Μετά τη φάση του «φλερτ και ζευγαρώματος» οι ερευνητές διέθεσαν σε όλα τα έντομα δυο «ποτά», ένα με αλκοόλ και ένα χωρίς αλκοόλ, αφήνοντάς τα να πιουν ελεύθερα. Οι δροσόφιλες φημίζονται για τη… ροπή τους προς το οινόπνευμα, όμως οι ειδικοί παρατήρησαν ότι στα αρσενικά που είχαν απορριφθεί από τα θηλυκά η ροπή αυτή ήταν ιδιαίτερα αυξημένη.

Τα σεξουαλικά ικανοποιημένα έντομα κατανάλωσαν όσο αλκοόλ θα κατανάλωναν υπό κανονικές συνθήκες ενώ εκείνα που είχαν φάει… χυλόπιτα ήπιαν πολύ περισσότερο.

Το χημικό της ανταμοιβής

Εξετάζοντας τον εγκέφαλο των εντόμων οι επιστήμονες είδαν ότι στα σεξουαλικά ανικανοποίητα έντομα το νευροπεπτίδιο F (ΝPF), ένας νευροδιαβιβαστής που σχετίζεται με το αίσθημα της ανταμοιβής, εμφάνιζε πολύ χαμηλά επίπεδα σε σχέση με τα έντομα που είχαν επιτύχει να ζευγαρώσουν.

«Όταν τα αρσενικά είχαν απορριφθεί τα επίπεδα του NPF μειώνονταν κατά 20-30%» εξήγησε η κυρία Χέμπερλαϊν. «Αν είχαν ζευγαρώσει τα επίπεδα αυξάνονταν κατά αντίστοιχο ποσοστό, επομένως η διαφορά μεταξύ τους ήταν τεράστια».

Καθώς το αλκοόλ αυξάνει επίσης τα επίπεδα του συγκεκριμένου νευροδιαβιβαστή, οι ερευνητές θεωρούν ότι η παραπανίσια κατανάλωσή του λειτουργεί κατά κάποιον τρόπο σαν υποκατάστατο του σεξ. Για να αποδείξουν δε τον σημαντικό ρόλο του NPF έκαναν μια δεύτερη σειρά πειραμάτων: όταν μπλόκαραν τους υποδοχείς του χημικού, ακόμη και τα σεξουαλικά ικανοποιημένα αρσενικά κατανάλωναν περισσότερο αλκοόλ. Αντιθέτως, όταν ενίσχυαν τα επίπεδά του τα έντομα σταματούσαν να πίνουν.

Αντίστοιχο στον άνθρωπο

Στον άνθρωπο υπάρχει ένας αντίστοιχος νευροδιαβιβαστής, το νευροπεπτίδιο Υ (NPY). Στο παρελθόν έχει διαπιστωθεί ότι το συγκεκριμένο χημικό εμφανίζει συχνά μη φυσιολογικά χαμηλά επίπεδα σε άτομα με κατάθλιψη και διατροφικές ή άλλες ψυχικές διαταραχές. Οι ερευνητές θεωρούν ότι ο ρόλος του θα πρέπει πλέον να εκτιμηθεί περισσότερο.

«Υπάρχουν ενδείξεις ότι τα επίπεδα του NPY μειώνονται σε άτομα με διαταραχή μετατραυματισκού στρες, κατάθλιψη ή αυτοκτονικές τάσεις – ακριβώς όπως στις αρσενικές μύγες που είχαν απορριφθεί» παρατήρησε η κυρία Χέμπερλαϊν, επισημαίνοντας ότι και οι άνθρωποι τελικά ίσως «αυτοθεραπεύονται» όταν καταφεύγουν στο ποτό ύστερα από μια απόρριψη.

Η ειδικός θεωρεί ότι το ενδεχόμενο ανάπτυξης θεραπειών μέσω της ενίσχυσης των επιπέδων του NPY χρήζει διερεύνησης –κάτι το οποίο έχει ήδη αρχίσει να γίνεται από ορισμένες μελέτες. «Αν οι θεραπείες αυτές αποδειχθούν επιτυχημένες, ίσως τελικά κάποιοι άνθρωποι να σταματήσουν να πίνουν ή και να μη στραφούν ποτέ στο αλκοόλ» τόνισε.