Η πυραμίδα του Maslow

Ο Αbraham Maslow γεννήθηκε στην 1η Απριλίου του 1908 στην Ν. Υόρκη. Σαν παιδί ήταν πολύ μοναχικός κι έβρισκε καταφύγιο στα βιβλία. Η επιστήμη της ψυχολογίας τον άγγιξε πολύ βαθιά κι αποφάσισε να σπουδάσει. Τελείωσε τις σπουδές του το 1934 κι επέστρεψε στη Νέα Υόρκη.
Δίδαξε στα Πανεπιστήμια του Wisconsin και του Brooklyn, και το 1935 -37 εργάστηκε στο Πανεπιστήμιο Columbia. Κατά τη διάρκεια της ζωής του, ήρθε σε επαφή με γνωστούς επιστήμονες. Ο Μάσλοου είχε την ιδέα να δημιουργήσει μια σκάλα αναγκών. Η πυραμίδα αυτή είναι η εξής:
και για τους λιγότερο αγγλομαθείς :


Πόσο πιστεύεται ότι καθρεφτίζει την πραγματικότητα η πυραμίδα του Maslow?

ΜΠΡΑΒΟ, όπως πάντα ανοίγεις πολύ ουσιαστικά και όμορφα θέματα. Προσωπικά επειδή έχω κάνει έναν κύκλο μαθημάτων Ψυχολογίας παράλληλα με τις βασικές, και είναι από τους αγαπημένους μου τομείς, το μοντέλο του Maslow το έβρισκα πάντα πολύ ενδιαφέρον, παρά ταύτα πιστεύω δεν έχει καθολική ισχύ ή δεν μπορεί να χρησιμοποιήθεί απόλυτα όπως και κάθε μοντέλο. Για παράδειγμα, κάποιοι διαφώνησαν παλιότερα που συζητάγαμε γι αυτό γιατί ο Maslow τοποθετεί την αγάπη μαζί με το αίσθημα του ανήκειν και άρχισαν πολύ εποικοδομητικές συζητήσεις και διαφωνίες πάνω σ'αυτά. 'Ολα αυτά τα μοντέλα μου φαίνεται μερικές φορές ότι είναι σαν να προσπαθούν να τετραγωνίσουν τον κύκλο, δηλαδή να κάνουν ερμηνεία του πιο άναρχου και πολύπλοκου όντος του πλανήτη που είναι ο άνθρωπος. Γενικότερα, πιστεύω επίσης ο κάθε ιδρυτής Σχολής σκέψης στην Ψυχολογία από ένα σημείο και μετά διαμόρφωνε το προσωπικό του μοντέλο κυρίως ανάλογα με τα προσωπικά του βιώματα. Η απόλυτη αλήθεια δεν υπάρχει, ίσως μια σύνθεση κάποιων βασικών αρχών και ερμηνειών της κάθε Σχολής. Προσωπικά έχω μια ιδιαίτερη αγάπη στους Ψυχολόγους με παιδεία Υπαρξισμού, γιατί επιτρέπουν πολύ ελευθερία στον τρόπο ερμηνείας της ανθρώπινης ψυχοσύνθεσης, και βλέπουν ότι ο άνθρωπος αυτοπροσδιορίζεται και είναι πραγματικά πολύ ελεύθερος, βάζοντας κάπως σε δεύτερη μοίρα την παντοδυναμία του ασυνείδητου. O Maslow ανήκει στους ανθρωπιστές της Ψυχολογίας.

Nαι, έχεις δίκιο, ούτε εγώ θεωρώ πως έχει καθολική ισχύ αυτή η κατηγοριοποίηση των αναγκών. Για παράδειγμα νομίζω πως για μένα η σειρά έχει κάποιες αλλαγές. Αυτές, πιστεύω, είναι πράγματι οι βασικές ανάγκες, αλλα διατηρώ ορισμένες επιφυλάξεις προς τα υπόλοιπα. Σίγουρα ο Maslow θα είχε τους λόγους του που τα έβαλε σε αυτή τη σειρά. Θεωρώ πως είναι πάντως μια αξιόλογη προσπάθεια και έχει ενδιαφέρον η παρακολούθηση του μοντέλου. Νομίζω πως η ασφάλεια είναι για μένα λιγότερο επιτακτική ανάγκη από το αίσθημα του ''ανήκειν'' ή την αγάπη (για όποιους λόγους και αν τα έβαλε μαζί). Νομίζω πως το μόνο που μπορούμε να δεχτούμε σε απόλυτο βαθμό είναι οι φυσιολογικές ανάγκες. Από εκεί και πέρα πιστεύω πως τα άλλα διαφέρουν ανάλογα με τον άνθρωπο. Ίσως όμως να ισχύουν για τους περισσότερους ανθρώπους.

Επειδή δεν είμαι σπουδαγμένος περί των ψυχολογικών, σαφώς και δεν μπορώ να θεωρητικολογήσω επί του θέματος αυτού. Το μόνο που μπορώ να συνεισφέρω είναι η εμπειρική μου άποψη, το κατά πόσον δηλαδή το εν λόγω μοντέλο φαίνεται να λειτουργεί στη δική μου ζωή. Επίσης, θα ήθελα να παραπέμψω στην ομιλία του Αλαίν ντε Μποτόν, περί επιτυχίας και στάτους, όπου φαίνεται να υποστηρίζει ότι η επιδίωξη του κοινωνικού στάτους, έχει να κάνει με την ανάγκη να νιώθουμε ότι είμαστε σημαντικοί (ανήκουμε στην κοινότητα και μάλιστα σε περίοπτη θέση) και να αισθανόμαστε ότι οι άλλοι μας "αγαπούν", μέσω της προσοχής τους, την οποία μαγνητίζουμε μέσω της κοινωνικής μας θέσης.

Πράγματι λοιπόν, για να επιστρέψω στη βιωματική απάντηση, από την πρώτη φορά που έπεσε στα χέρια μου η πυραμίδα του Χέωπος... ε, του Μάνσλοου ήθελα να πω, ένιωσα πως το συγκεκριμένο μοντέλο με εκφράζει προσωπικά, σε πολύ μεγάλο βαθμό. Έτσι, στο παρελθόν κι ενώ είχα καλύψει με το παραπάνω τις ανάγκες που αναφέρονται στα τρία πρώτα επίπεδα της πυραμίδας, δεν ένιωθα καθόλου μα καθόλου ικανοποιημένος από τη ζωή και τον εαυτό μου, ή σωστότερα, ένιωθα πολύ δυσαρεστημένος!!

Γκρέμισα ό,τι είχα φτιάξει επί σαράντα χρόνια, μόνο και μόνο για να βγω ξανά στο Δρόμο της αναζήτησης για την κάλυψη των, κατά το παρόν μοντέλο, "ανώτερων" αναγκών. Ρισκάρισα να χάσω και τα λίγα, αναζητώντας τα πολλά. Η κατάκτηση του τέταρτου επιπέδου της πυραμίδας, μαζί με την εύκολη σχετικά ανάκτηση των τριών πρώτων, με βοήθησε πολύ ως άνθρωπο. Έγινα πιο ήρεμος, λιγότερο επιθετικός, πιο συγκροτημένος, απέκτησα μεγαλύτερη αυτοπεποίθηση, πράγματα που γενικά συνάδουν με την κατάκτηση της αυτοεκτίμησης.

Ωστόσο, ποτέ δεν θα ησυχάσω, ποτέ δεν θα νιώσω πλήρης και αληθινά ευχαριστημένος, εάν δεν καταφέρω να πατήσω στο πέμπτο επίπεδο αυτής της πυραμίδας. Περισσότερο από χρήματα, πιότερο από δόξα, υπεράνω κάθε άλλης φιλοδοξίας, είναι να πετύχω την αυτοπραγμάτωσή μου. Συχνά μάλιστα συνδέω αυτήν την αναζήτηση με το Δρόμο του Θελήματος.

Συνοπτικά λοιπόν, καταλήγω ότι το παρόν μοντέλο, όχι μόνο με εκφράζει σε πολύ μεγάλο βαθμό, αλλά θα μπορούσε να εξηγήσει συμπεριφορές και επιλογές μου, οι οποίες με άλλον τρόπο θα φάνταζαν από ακατανόητες έως υπερβολικές...

Το παράδοξο με εμένα είναι ότι τις εποχές που έχω καλύψει τις ανάγκες του τρίτου επιπέδου, μπορώ με μεγάλη ευκολία να καλύπτω και τις ανάγκες και του κατώτερου επιπέδου, δηλαδή της ασφάλειας, αλλά και του αμέσως ανώτερου επιπέδου, δηλαδή της αυτοεκτίμησης. Την κορυφή δεν την νοιώθω ποτέ κενή παραδόξως, αλλά ούτε και όταν η δημιουργικότητα μου είναι σε πολύ καλά επίπεδα μου δίνει την αίσθηση της πληρότητας. Αντίθετα, νοιώθω τεράστιο κενό ακόμα και σε εποχές μεγάλης δημιουργικότητας, όταν πάσχει το τρίτο επίπεδο, το "ανήκειν" και η αγάπη. Επίσης θα χώριζα το τρίτο επίπεδο σε τρία υποεπίπεδα ιεραρχώντας τα, θεωρώντας άλλη τη σημασία της φιλίας, άλλο της οικογένειας και άλλο της αγάπης (μάλλον εδώ εννοεί αγάπη για την σύντροφο, αλλιώς είναι πάλι μπερδεμένο και γενικόλογο). Και φυσικά ο καθένας δεν έχει την ίδια ζωτική ανάγκη αυτών των τριών, κάποιοι μπορούν και χωρίς οικογένεια, αλλά νοιώθουν δυστυχισμένοι χωρίς προσωπική σχέση, άλλοι τοποθετούν τη φιλία πιο πάνω από την προσωπική σχέση, άλλοι όχι. Επίσης αυτά που είναι στην κορυφή της πυραμίδας, σπάνια τα νοιώθω ακάλυπτα, γιατί ό,τι και να κάνω, βρίσκω τρόπο να τα καλύπτω, αλλά δεν με κάνουν να νοιώθω πλήρη αυτά όπως γράφει ο Maslow. Ακόμα και δημιουργικός νοιώθω τεράστιο κενό χωρίς το τρίτο επίπεδο να λειτουργεί. Βλέπω ακόμα ότι για τον Maslow δεν παίζει καθόλου ρόλο η ανάγκη της πίστης και ίσως την ταυτίζει με την ανάγκη του ανήκειν (σε μια εκκλησία, σε ένα κοινόβιο κλπ). Δηλαδή μηδέν πνευματικότητα. Η ένστασή μου πάντως είναι για κάθε τυπολογία και μοντέλο. Δεν πιστεύω στις τυπολογίες, ούτε ψυχολογικές, ούτε μεταφυσικές, αλλά μόνο στις πολύπλοκες συνθέσεις και στην εξατομίκευση.

Αρχική Δημοσίευση από DrStrangelove:

Το παράδοξο με εμένα είναι ότι τις εποχές που έχω καλύψει τις ανάγκες του τρίτου επιπέδου, μπορώ με μεγάλη ευκολία να καλύπτω και τις ανάγκες και του κατώτερου επιπέδου, δηλαδή της ασφάλειας, αλλά και του αμέσως ανώτερου επιπέδου, δηλαδή της αυτοεκτίμησης. Την κορυφή δεν την νοιώθω ποτέ κενή παραδόξως, αλλά ούτε και όταν η δημιουργικότητα μου είναι σε πολύ καλά επίπεδα μου δίνει την αίσθηση της πληρότητας.

Click για ανάπτυξη...

Υποθέτω πως αυτό είναι καλό... Εκτός αν σου είναι πολύ δύσκολο να καλύψεις το τρίτο επίπεδο. Περίεργο πάντως που συμβαίνει έτσι.

Η πυραμίδα του Maslow χρησιμοποιείται και από τον Project Manager για να μπορεί να την εφαρμόζει στην project team έτσι ώστε να αποδίδει τα μέγιστα των δυνατοτήτων της.....
Γεγονός είναι ότι ο Project Manager έχει σκοπό να φτάσει στη κορυφή της πυραμίδας......
Εκτός από την παρακίνηση σύμφωνα με τον Maslow υπάρχει και η παρακίνηση σύμφωνα με τον McGregor και η παρακίνηση σύμφωνα με τον Herzberg που διαφοροποιούνται από το είδος των κινήτρων και αποτελούν κλασικές προσεγγίσεις της διοίκησης και βασικούς πυλώνες των ανθρωπίνων και εργασιακών σχέσεων....
Κατά τον Herzberg οι παράγοντες χωρίζονται σε παρακινήσεις ( δημιουργικότητα πρόκληση αυτονομία) και σε ψυχο-υγιεινή (μισθός περιβάλλον, εργασιακές σχέσεις).

Αρχική Δημοσίευση από venividivici:

Η πυραμίδα του Maslow χρησιμοποιείται και από τον Project Manager για να μπορεί να την εφαρμόζει στην project team έτσι ώστε να αποδίδει τα μέγιστα των δυνατοτήτων της.....
Γεγονός είναι ότι ο Project Manager έχει σκοπό να φτάσει στη κορυφή της πυραμίδας......
Εκτός από την παρακίνηση σύμφωνα με τον Maslow υπάρχει και η παρακίνηση σύμφωνα με τον McGregor και η παρακίνηση σύμφωνα με τον Herzberg που διαφοροποιούνται από το είδος των κινήτρων και αποτελούν κλασικές προσεγγίσεις της διοίκησης και βασικούς πυλώνες των ανθρωπίνων και εργασιακών σχέσεων....
Κατά τον Herzberg οι παράγοντες χωρίζονται σε παρακινήσεις ( δημιουργικότητα πρόκληση αυτονομία) και σε ψυχο-υγιεινή (μισθός περιβάλλον, εργασιακές σχέσεις).

Click για ανάπτυξη...

Το θέμα των κινήτρων και γενικότερα οι θεωρίες γύρω από αυτά είναι ένα μεγάλο κεφάλαιο της Εργασιακής Ψυχολογίας.Εκτός από τη πασίγνωστη πυραμίδα του Maslow η οποία έχει αρκετούς περιορισμούς στην εφαρμογή της στο εργασιακό περιβάλλον ( όπως πχ ότι οι ανάγκες δεν μεταφράζονται πάντα σε δράση,αυτές μπορούν να ικανοποιηθούν και εκτός δουλειάς καθώς και το γεγονός ότι πολύ λίγα εμπειρικά στοιχεία υποστηρίζουν το Hierarchy of Needs του Maslow) μια σειρά από content and process θεωρίες κινήτρων έχουν προταθεί για να εξηγήσουν και να βοηθήσουν τους Εργασιακούς Ψυχολόγους να απαντήσουν κλασικά ερωτήματα όπως

1. Πως μπορούμε να βοηθήσουμε τους οργανισμούς να κινητοποιήσουν τους εργαζόμενους τους ;
2. Πως μπορούν οι οργανισμοί να δημιουργήσουν ένα εργασιακό περιβάλλον που θα κινητοποιεί ;
3.Πως μπορούμε να βοηθήσουμε τους εργαζόμενους να κινητοποιήσουν άλλους ;

Αρχίζοντας από τον Taylor (1911) με το περίφημο scientific management του και το όλο κύμα του Taylorism που ήθελε το χρήμα ως το κύριο εργαλείο κινητοποίησης με μια σχεδόν απάνθρωπη αντιμετώπιση του εργατικού δυναμικού φτάσαμε σε σημαντικά content theories κινήτρων μεταξύ των οποίων και το Hierarchy of Needs .

Θέλω να κάνω ιδιαίτερη μνεία σε μια θεωρία που προσωπικά λατρεύω και η οποία είναι μια content θεωρία κινήτρων (δλδ κάνει φόκους στη σημασία της εργασίας και στις προκλήσεις,κέρδη και ευθύνες που φέρνει αυτή ως κινητήρια δύναμη). Μιλάω για τη λιγότερο διαδεδομένη αλλά ευρέως χρησιμοποιούμενη από Εργασιακούς Ψυχολόγους γνωστή ώς McClelland’s Need Achievement Theory (1955). Σύμφωνα με τον McClelland 3 βασικές ανάγκες συνδέονται με την οργανωσιακή συμπεριφορά: η ανάγκη για επίτευξη,η ανάγκη για οργανωσιακή/εργασιακή συναναστροφή και φυσικά η ανάγκη για δύναμη.Ουσιαστικά ο McClelland δίνει έμφαση στη σημασία του κινήτρου στην προσωπικότητα του κάθε εργαζόμενου και έτσι ουσιαστικά δίνει ένα κρίσιμο κρίκο σύνδεσης αυτών με την προσωπικότητα (ίσως γι αυτό τείνω να την προτιμώ).Τα άτομα με αυξημένη την ανάγκη για επίτευξη θεωρούν την καλή απόδοση στην εργασία από μόνοι τους ως ανταμοιβή πράγμα που με τη σειρά τους είναι ικανό να τους κινητοποιήσει.Μάλιστα οι Atkinson and Feather, 1966; McClelland, Atkinson, Clark and Lowell, 1953 έδειξαν καθαρά πως η αυξημένη ανάγκη για επίτευξη είναι σημαντικό χαρακτηριστικό των πιο επιτυχημένων στελεχών σε μεγάλους οργανισμούς. Η έρευνα του McClelland αναφέρει 3 βασικά χαρακτηριστικά αυτών των εργαζομένων

1.Προτιμούν να δουλέουν σε περιβάλλον που τους δίνετε ή δυνατότητα να αναλάβουν την ευθύνη για την επίλυση προβλημάτων
2.Τείνουν να πέρνουν προσεχτικά υπολογισμένα ρίσκα μέσα στη δουλειά θέτωντας moderate επιτέυξημους στόχους.
3.Θέλουν συνεχώς feedback ώστε τα ίδια να ελέγχουν πρώτα την εργασιακή τους συμπεριφορά.

Μάλιστα πιο συγκεκριμένα απο τον Slaski (2011)

McClelland suggests that people with a high achievement need have a compelling drive to succeed. They strive for personal achievement rather than rewards and have a desire to do something better or more efficiently. Such individuals seek situations where they can attain personal responsibility for finding solutions to problems, where they can receive feedback on their performance so they can tell easily whether they are improving or not, and where they can set moderately challenging goals. It is important to note that high achievers, as described by McClelland, avoid what they perceive to be very easy or very difficult tasks. They receive feelings of achievement and satisfaction from overcoming difficulties and obstacles, but they need to feel that their success (or failure) is due to their own actions. McClelland postulates that high achievers will perform best when they perceive approximately equal chances of success or failure. Baruch (2004), in a study involving 846 employees in high tech industries in Israel and England, found a significant positive relationship between the need for achievement and job performance.

Click για ανάπτυξη...

Ουσιαστικά ο McClelland για εμένα δίνει τη χρυσή τομή μεταξύ των στοιχείων της προσωπικότητας που ένας Έργασιακός Ψυχολόγος πρέπει να κοιτάξει σε σχέση με τα κίνητρα ώστε στις επιλογικές διαδικασίες να προτιμήσει έναν υποψήφιο με αυξημένη ανάγκη για επίτευξη.Πως θα γίνει αυτό θα μου πείτε; φυσικά μέσω της ψυχομετρίας μεταξύ άλλων μιας και ήδη έχει καταστεί σαφές πως η αυξημένη ανάγκη για επίτευξη συνδέεται στενά με ενα Personality Factor για το οποίο σήμερα έχουμε γνώση πως είναι predictor υψηλής εργασιακής απόδοσης.Μιλάω φυσικά για την Ευσυνειδησια (Conscientiousness) την οποία μπορούμε να προσεγγίσουμε ψυχομετρικά με διάφορους τρόπους.

Τέλος να σημειώσω ότι η Herzberg’s Two Factor Theory (1966) που αναφέρει πιο πάνω η venividivici είναι επίσης μια επιτυχημένη και ευρέως γνωστή content theory κινήτρων που χρησιμοποιήται συχνά από Εργασιακούς Ψυχολόγους.