Μουσικοθεραπεία και αυτιστικά παιδιά

Η θεραπεία της ψυχής είναι μία τέχνη και μία επιστήμη που παρουσιάζεται στο δικό μας παρόν έχοντας τις ρίζες της σε αρχαίες και μακρινές εποχές.Τα μέσα και οι τρόποι της πολυποίκιλα και διαφορετικά. Καθένας όμως είναι μοναδικός στο είδος του και σ' αυτό που προσφέρει. Ένα από τα πιο άμεσα σε πρόσβαση μέσα στο ψυχολογικό επίπεδο είναι η μουσική. Η μουσική χρησιμοποιούνταν σε πολλούς πολιτισμούς σαν θεραπευτικό μέσο των δυσαρμονιών που εμφανιζόταν σε νοητικό, ψυχολογικό, ακόμα και σωματικό επίπεδο.

Σύμφωνα με τη Διεθνή Ένωση για τη Μουσικοθεραπεία «η μουσικοθεραπεία είναι η ειδική εφαρμογή της μουσικής στην υπηρεσία των ατόμων με ανάγκες στην πνευματική, σωματική υγεία, στην αποκατάσταση ή στην ειδική αγωγή. Ενώ η Γερμανική Εταιρεία Μουσικοθεραπείας την ορίζει ως «τη σκόπιμη χρήση της μουσικής ή μουσικών στοιχείων, προκειμένου να επιτευχθούν θεραπευτικοί στόχοι: αποκατάσταση, στήριξη και παρέμβαση της ψυχής και σωματικής υγείας». Σύμφωνα με άλλους θεωρητικούς η μουσικοθεραπεία ορίζεται ως «ειδική διαγνωστική μέθοδος ψυχοθεραπείας, επικεντρωμένη σε ψυχοπαθολογικές ανάγκες, η οποία χρησιμοποιεί ως ειδικό μέσο επικοινωνίας τη μουσική σε σχέση με τον αποδέκτη, αλλά και ενεργητικά για την επίτευξη θεραπευτικών στόχων σε νευρώσεις, ψυχοσωματικές βλάβες, ψυχώσεις και νευροψυχιατρικές παθήσεις».

Ο αυτισμός είναι μία εκ γενετής διαταραχή του εγκεφάλου, που επηρεάζει τον τρόπο που ο εγκέφαλος χρησιμοποιεί τις πληροφορίες. Η αιτία εξακολουθεί να παραμένει άγνωστη. Κάποιες έρευνες υποδεικνύουν ένα νευρολογικό πρόβλημα, που επηρεάζει εκείνα τα τμήματα του εγκεφάλου, τα οποία επεξεργάζονται τη γλώσσα και τις πληροφορίες που δίνουν οι αισθήσεις. Ίσως υπάρχει μια δυσαναλογία κάποιων συγκεκριμένων νευροχημικών ουσιών στον εγκέφαλο. Γενετικοί παράγοντες μπορεί μερικές φορές να εμπλέκονται. Τελικά, ο αυτισμός μπορεί να είναι απόρροια ενός συνδυασμού διαφόρων αιτιών.

Έχει παρατηρηθεί πως τα παιδιά με αυτισμό εκδηλώνουν συχνά ενδιαφέρον για τη μουσική και ανταποκρίνονται θετικά στους διάφορους ήχους και στο τραγούδι. Γι’ αυτό το λόγο, η μουσική θεωρείται ένα εξαιρετικά θεραπευτικό εργαλείο για τα αυτιστικά παιδιά.

Πιο συγκεκριμένα, η μουσικοθεραπεία ενισχύει την:

• Ανάπτυξη των κοινωνικών και επικοινωνιακών δεξιοτήτων. Ο διαπροσωπικός συντονισμός και η αμοιβαιότητα κατά τη διάρκεια του κοινού παιχνιδιού μέσα από τη μουσική, η επικοινωνιακή διαδοχικότητα (turn-taking), η ακρόαση και η απόκριση, ενισχύονται στο πλαίσιο της μουσικοθεραπείας, παρακινώντας το παιδί να συμμετέχει με καταλληλότερους και πιο κοινωνικά αποδεκτούς τρόπους.

• Ανάπτυξη του λόγου, ενθαρρύνοντας το παιδί να χρησιμοποιεί τη φωνή του για να εκφραστεί. Επειδή η επεξεργασία της μουσικής γίνεται και στα δύο εγκεφαλικά ημισφαίρια, η μουσική μπορεί να διεγείρει τη γνωστική λειτουργία και να χρησιμέψει στην αποκατάσταση κάποιων γλωσσικών και λεκτικών δεξιοτήτων.

• Ανάπτυξη της προσοχής και την ικανότητα συγκέντρωσης και οργάνωσης. Η μουσική κεντρίζει το ενδιαφέρον και συμβάλλει στη διατήρηση της προσοχής. Δημιουργεί υψηλό κίνητρο συμμετοχής και μπορεί να χρησιμοποιηθεί σαν φυσικός ‘ενισχυτής’ επιθυμητών αντιδράσεων.

• Ανάπτυξη του συντονισμού και των κινητικών δεξιοτήτων.

• Ανάπτυξη της αυτοεκτίμησης και της πρωτοβουλίας.

• Δημιουργική έκφραση.

• Συναισθηματική στήριξη.

• Βελτίωση της ποιότητας της ζωής του παιδιού μέσα από τις εμπειρίες που αποκομίζει κατά τη διάρκεια της θεραπείας μαθαίνοντας να μοιράζεται, να εκφράζεται, να δίνει και να δέχεται.

Επιπλέον η μουσικοθεραπεία μπορεί να βοηθήσει το αυτιστικό παιδί να χαλαρώσει και να μειώσει την έντασή του και να βοηθήσει το παιδί που αποστρέφεται συγκεκριμένους ήχους, να αντιμετωπίσει τις ηχητικές του ευαισθησίες ή τις ιδιαιτερότητές του στην επεξεργασία ακουστικών πληροφοριών. Η μουσική προσφέρει συγκεκριμένη, πολυαισθητηριακή διέγερση (ακουστική, οπτική και απτή). Η ρυθμική πλευρά της μουσικής οργανώνει σε μεγάλο βαθμό τα αισθητηριακά συστήματα των ατόμων με αυτισμό. Σαν αποτέλεσμα, η επεξεργασία ακουστικών ερεθισμάτων καθώς και η καλλιέργεια άλλων αισθησιοκινητικών, αντιληπτικών/κινητικών, αδρών και λεπτών κινητικών δεξιοτήτων μπορεί να ενισχυθεί μέσα από τη μουσικοθεραπεία.

Τα παιδιά με ειδικές ανάγκες έχουν αισθητικές αλλά και αντιληπτικές ικανότητες όσο και αδυναμίες. Μερικά άτομα μπορεί να έλκονται από τα ηχοχρώματα της μουσικής και κάποια άλλα άτομα από τους οπτικούς σχηματισμούς και άλλα από τις εκφραστικές δυνατότητες των κινήσεων του σώματος. Αυτές οι καλλιτεχνικές δραστηριότητες μπορούν να βοηθήσουν τα άτομα με ειδικές ανάγκες να ικανοποιήσουν τις αισθητηριακές εμπειρίες σε έναν αρκετά μεγάλο βαθμό. Είναι αναμενόμενο το γεγονός ότι δουλεύοντας μέσα από τις αισθήσεις υπάρχει μεγαλύτερη πιθανότητα για κατανόηση αλλά και για ευνοϊκότερη προσέγγιση. Αυτό το οποίο πρέπει να προσέξουμε είναι το γεγονός ότι αυτά τα παιδιά συχνά παρουσιάζουν κάποιο πρόβλημα ή κάποια ανεπάρκεια στις αισθήσεις τους ή κάποιο κινητικό πρόβλημα. Γι’ αυτόν ακριβώς το λόγο θα πρέπει να γνωρίζουμε αυτό το πρόβλημα, ώστε να μπορέσουμε αργότερα να οικοδομήσουμε σωστά και με προσοχή τις κατάλληλες καλλιτεχνικές δραστηριότητες πάντοτε σε σχέση με τις αισθητικές δυνατότητες αλλά και αδυναμίες των παιδιών.

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
Καρτασίδου, Λ. (2004). Μουσική εκπαίδευση στην ειδική παιδαγωγική, εκπαιδευτικές-θεραπευτικές προσεγγίσεις της μουσικής στην ευρύτερή της σημασία σε άτομα με ειδικές ανάγκες. Αθήνα: Τυποθήτω.
Khan, I. (1992). Ο μυστικισμός του ήχου. Αθήνα: Πύρινος Κόσμος.
Ευδοκίμου-Παπαγεωργίου, Ρ. (1999). Δραματοθεραπεία-Μουσικοθεραπεία. Αθήνα: Ελληνικά Γράμματα.
Παπαδόπουλος, Α. Β. (2000). Μουσικοθεραπεία. Θεσσαλονίκη: Πήγασος.
Αντωνακάκης, Δ. & Χιωτάκη-Ευθυμάκη, Ε. (2007). Μουσική παιδαγωγική:Διαθεματικές εφαρμογές για μικρά παιδιά. Αθήνα: Καστανιώτη

Πηγή: your-psychology.gr