Ομιλείτε Ελληνικά

«Κάνει ότι θέλει το καλό μας αλλά δεν θα μας κάνει ό,τι θέλει»
τoυ Ν. Σαραντάκου

Παρά τα φαινόμενα, ο τίτλος δεν αφορά π.χ. την κ. Μέρκελ ή άλλους εταίρους μας, αλλά έχει θέμα καθαρά γλωσσικό, ορθογραφικό μάλιστα. Όπως ξέρουμε υπάρχουν δυο «ότι» στη γλώσσα μας, η αόριστη αντωνυμία (ουδέτερο της αρχαίας αντωνυμίας όστις) που σημαίνει «οτιδήποτε» και ο ειδικός σύνδεσμος που σημαίνει «πως».

Για να τα διακρίνουμε, την αντωνυμία (που σημαίνει οτιδήποτε) τη γράφουμε χωρισμένη με ένα σημαδάκι που μοιάζει με κόμμα (αλλά που πιο σωστό είναι να τη λέμε υποδιαστολή).

Λέει ότι θέλει να βοηθήσει αλλά δεν τον πιστεύω (ειδικός σύνδεσμος· λέει πως θέλει να βοηθήσει)
Λέει ό,τι θέλει ο ψεύτης, μην τον πιστεύεις (λέει οτιδήποτε θέλει, κάθε τι που θα του περάσει από το μυαλό).

Κανονικά, δεν υπάρχει ενδεχόμενο να μπερδέψουμε τα δυο ομόηχα αφού οι σημασίες είναι διαφορετικές (και αφού, στον προφορικό λόγο, το ό,τι τονίζεται πολύ εντονότερα από το ότι). Αν έχουμε αμφιβολία, μεταφράζουμε μέσα μας τη λέξη, κι αν ισοδυναμεί με το «οτιδήποτε» θέλει υποδιαστολή, αν αποδίδεται με το «πως» δεν θέλει. Παράδειγμα:

Είπε oti θα μας βοηθήσει και θα μας δώσει otiτου ζητήσουμε. Αυτό αντιστοιχεί στο: είπε πως θα μας βοηθήσει και θα μας δώσει οτιδήποτε του ζητήσουμε. Άρα: Είπε ότι θα μας βοηθήσει και θα μας δώσει ό,τι του ζητήσουμε.

Το ό,τι οι αρχαίοι το γράφανε χωρισμένο (ό τι) ή μάλλον το γράφανε έτσι κι αλλιώς ενωμένο αλλά στις σημερινές εκδόσεις το βρίσκουμε χωρισμένο. Η υποδιαστολή αυτή είναι κληρονομιά από τους βυζαντινούς γραφιάδες, που δεν την χρησιμοποιούσαν μόνο για το ότι αλλά και σε άλλες περιπτώσεις· τα λέει καλά ο Νικ Νίκολας εδώ.

Μερικοί, από υπερβάλλοντα ζήλο, γράφουν και το οτιδήποτε με υποδιαστολή (ο,τιδήποτε) αλλά εδώ είναι περιττή -και, θα έλεγα, λάθος. Στο σύμπλοκο apoti, χρειάζεται η υποδιαστολή: απ’ ό,τι μου είπε (= από όσα, από οτιδήποτε μου είπε), συμφωνεί με την πρότασή σου. Στο σύμπλοκο paroti δεν χρειάζεται, αφού είναι «παρά το γεγονός ότι»: παρ’ ότι διαφώνησε, υπάκουσε στην πλειοψηφία. Το ό,τι να ‘ναι θέλει υποδιαστολή, όπως και (διπλή) το ό,τι κι ό,τι.

Μια αμφισβητούμενη περίπτωση είναι το χρονικό oti (π.χ. ήρθε ό,τι φεύγαμε [= πάνω που φεύγαμε]), που εγώ το γράφω χωρισμένο με υποδιαστολή (ό,τι) το ίδιο και το λεξικό Μπαμπινιώτη, αλλά στο ΛΚΝ, τουλάχιστον στην ηλέκδοση, βλέπω με έκπληξη να γράφεται αχώριστο.

Στον απεριποίητο «οιονεί γραπτό» λόγο των φόρουμ και των ιστολογίων του Διαδικτύου, οι όμορφες διακρίσεις όμορφα καίγονται· ούτε η διάκριση του αναφορικού που από το ερωτηματικό πού τηρείται, ούτε του ότι από το ό,τι.

Εδώ που τα λέμε, η πιθανότητα σύγχυσης δεν είναι και τόσο μεγάλη. Μπορούμε να κατασκευάσουμε φράσεις που να μην είναι σαφές για ποιο oti πρόκειται, αλλά θα είναι ελλειπτικές ή χωρίς συμφραζόμενα, σκέτοι τίτλοι, π.χ. «Κάνει ότι θέλει η ΑΕΚ», τίτλος από κυπριακή αθλητική ιστοσελίδα (δεν πρόκειται για την ΑΕΚ που ξέρουμε, αλλά για μια κυπριακή): έτσι ξερός που είναι ο τίτλος δεν είναι σαφές αν η ΑΕΚ προσποιείται ότι θέλει ή αν κυριαρχεί απόλυτα στο τοπικό πρωτάθλημα, άρα «κάνει ό,τι θέλει». Αν διαβάσουμε το άρθρο, προκύπτει πως η δεύτερη εκδοχή είναι η σωστή. Κι αν γκουγκλίσετε το «κάνει ότι θέλει», οι ανευρέσεις της πρώτης δεκάδας είναι και οι δέκα στραβογραμμένες, θα έπρεπε να είναι «κάνει ό,τι θέλει», π.χ. «Ο ΟΤΕ κάνει ότι θέλει στη Γλυφάδα».

Παρεμπιπτόντως, τον παλιό καιρό, δηλαδή προπολεμικά, το που (το αναφορικό) και το πού (το ερωτηματικό) δεν ξεχώριζαν, και τα δύο γράφονταν ίδια: ποῦ και φυσικά αυτό δεν εμπόδισε τον Καβάφη να γράψει αριστουργήματα και το αναγνωστικό κοινό να τα κατανοήσει. Δεν είναι δηλαδή προς θάνατο η εξαφάνιση της διάκρισης μεταξύ ό,τι και ότι. Ωστόσο, ακόμα κι αν δεν εμποδίζεται η κατανόηση, είναι τσαπατσουλιά. Βέβαια, για πολλά «ότι» που θα έπρεπε να είναι «ό,τι» ίσως να φταίει ο ορθογράφος του Word, ο οποίος (τουλάχιστον στη δική μου έκδοση) κοκκινίζει το ό,τι λες και είναι λάθος. Πάντως, είναι αφροντισιά και από έναν επαγγελματία γραφιά περιμένεις να κρατάει τη διάκριση, όπως κι από έναν επαγγελματία γιατρό περιμένεις να μην κυκλοφορεί με λιγδιασμένα ρούχα. Αλλά, όπως είπαμε τις προάλλες, εδώ κοτζάμ Μανδραβέλης που μπαίνει και θέμα στις εξετάσεις, και που μας έχει γανώσει τα αυτιά να μιλάει για την ανομία, αλλά τους νόμους της ορθογραφίας δεν τους τηρεί.

Από τη στιγμή που «νόμος» ορίζεται ότι θέλει το κόμμα, γιατί να μην γίνεται «νόμος» ότι αποφασίσει η μικρή ομαδούλα;
Υπάρχουν βέβαια και τα ανάποδα λάθη, όπως εδώ σε κείμενο της Βίβιαν Ευθυμιοπούλου , όπου το τελευταίο oti έπρεπε να είναι ότι αλλά γράφτηκε ό,τι.

Για μένα, το μεγαλύτερο όφελος που αποκομίζεις απ’ το μουσείο αυτό είναι ότι σε βοηθάει ν’ αντιληφθείς το σημαντικότερο ζήτημα που απασχόλησε και ίσως βασάνισε την αρχαία ελληνική δημιουργία, κι αυτό δεν είναι άλλο από τη διαχείριση του εκτυφλωτικού μεσογειακού φωτός. Είτε το εκλάβεις κυριολεκτικά είτε μεταφορικά, η διαχείριση του φωτός παραμένει ένα πολύ επίκαιρο ζήτημα και για μένα είναι ο λόγος που επιστρέφω στο Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο ξανά και ξανά. Όχι τόσο για να διδαχτώ το πώς αλλά για να διαπιστώσω κάθε φορά από την αρχή ό,τι γίνεται.

Υποθέτω πως εννοεί «να διαπιστώσω ότι γίνεται η διαχείριση του φωτός», όχι «να διαπιστώσω ό,τι γίνεται στο Μουσείο» -υποψιάζομαι δε ότι το λάθος το έκανε διορθωτής. Πράγμα που θα σήμαινε ότι η (δωρεάν) Lifo πληρώνει ακόμα διορθωτές τη στιγμή που κραταιές (συμβατικές) εφημερίδες έχουν αναθέσει τα διορθωτικά τους στον Σπελ Τσέκερ. Λέτε;

Ο Νωεύς και ο Πατρεύς κλίνονται όπως και ο βασιλεύς, σωστά;

ὁ βασιλεὺ-ς
τοῦ βασιλέ-ως
τῷ βασιλεῖ
τὸν βασιλέ-α
ὦ βασιλεῦ

Αρχική Δημοσίευση από Valder:

Διίστανται

δια και ίσταμαι

Και καλά το ίστημι δεν το θυμάσαι. Εκείνο το γαμημένο το γ' πληθυντικό γιατί το σκοτώνεις με κατάληξη "ε";

Click για ανάπτυξη...

Thanks βρε Λύκ.
Γιατί είχα την εντύπωση πως το γ' ενικό είναι με "αι" και το γ' πληθυντικό με "ε"

Μια που το ακούμε πολύ τελευταία, ευκαιρία να διαχωρίσουμε τις έννοιες:

Το επαχθές χρέος είναι αυτό που είναι δυσβάσταχτο, που προξενεί βάρος.

Το απεχθές χρέος είναι αυτό που μας είναι μισητό. (απεχθάνομαι, απέχθεια).

Φυσικά, κάθε χρέος και ειδικά το δικό μας είναι μάλλον και τα δυο.





P.s. This is flexibility dear English speaking friends. Αλλάζεις τη θέση δύο γραμμάτων κι έχεις άλλη έννοια.

Αρχική Δημοσίευση από Dalian:

Μπορεί κάποιος να μου εξηγήσει το περιεχόμενο της λέξης "οργουελικός" ?

Click για ανάπτυξη...

Είναι αυτός που αφορά ή αναφέρεται στον Τζωρζ Όργουελ

Αρχική Δημοσίευση από Dalian:

Μπορεί κάποιος να μου εξηγήσει το περιεχόμενο της λέξης "οργουελικός" ?

Click για ανάπτυξη...

«Οργουελικό» χαρακτηρίζεται κάτι όταν θυμίζει την ολοκληρωτική κοινωνία που περιγράφεται στο μυθιστόρημα του Τζορτζ Όργουελ, "1984".

Αρχική Δημοσίευση από Dalian:

Δηλ. συνώνυμο τί θα βάζατε? Ολοκληρωτικός? Προφητικός?

Click για ανάπτυξη...

Δύσκολη ερώτηση. Δεν ξέρω αν στέκει, αλλά πιθανότατα «ολοκληρωτικός», μιας και αυτή είναι η ιδέα της λέξης.

Αρχική Δημοσίευση από christinelle:

Δεν πάει αυτό και πιθανότατα δεν υπάρχει μονολεκτικό συνώνυμο.

Click για ανάπτυξη...

Ίσως να μην νοείται καν συνώνυμο, μιας και η λέξη «οργουελικός» αναφέρεται μεν σε ένα συγκεκριμένο στοιχείο αλλά μέσα από το όνομα ενός συγγραφέα. Επειδή όμως η αναφορά απευθύνεται στην κοινωνία του μυθιστορήματος του Όργουελ, την οποία πολύ εύστοχα κάποιος θα περιέγραφε ως «ολοκληρωτική», αν νοείται συνώνυμο είναι μάλλον το «ολοκληρωτικός».