Απανθρωπισμός ενόψει;

Το πεπρωμένο του ανθρώπου, αναμφίβολα(; ) είναι βασικό θέμα της εποχής μας, όπως και γενικότερα της ιστορίας. Για ορισμένους, τουλάχιστον, από εμάς, αυτό που συμβαίνει σήμερα στον κόσμο δεν είναι τόσο μία κρίση του ανθρωπισμού, όσο μία κρίση της ίδιας της ανθρωπινότητας. Τίθεται πια με εντελώς αβίαστησυνέπεια, αλλά εντελώς βεβιασμένα από την εκρηκτική ανάπτυξη της τεχνολογίας και τα αδιέξοδα της αστικής δημοκρατίας, το ερώτημα, αν θα πρέπει η ύπαρξη, στην οποία ανήκει το μέλλον, να ονομάζεται όπως μέχρι «χθες», άνθρωπος. Γιατί είμαστε μάρτυρες μίας πορείας απανθρωπισμού σε όλες τις περιοχές του πολιτισμού και της κοινωνικής ζωής. Πρώτα από όλα όμως, αυτή που απανθρωπίζεται εμφανέστατα είναι η ηθική συνείδηση. Ο άνθρωπος, έτσι όπως τον ξέραμε, φαίνεται πως έπαψε να είναι, όχι μόνο μία υπέρτατη αξία, αλλά μία οποιαδήποτε αξία.
Ο ανθρωπισμός, στενά δεμένος ιστορικά με την Αναγέννηση, φαίνεται εξαιρετικά ευπαθής και ανίσχυρος τόσο, που τείνει να αντικατασταθεί. Ο θρίαμβος της τεχνικής, αντί να απελευθερώσει τον άνθρωπο, τον μεταμορφώνει σε παρελκόμενο της «μηχανής». Και η μηχανή, απανθρωπίζει τη ζωή τόσο, που ο άνθρωπος δεν επιθυμεί πια καθόλου, να είναι «εικόνα και ομοίωση του Θεού», αλλά εικόνα και ομοίωση της μηχανής.
Εκδημοκρατισμένος ο ανθρωπισμός από τα τέλη ακόμη του 8ου αιώνα, οδηγεί στην κοινωνική υποδούλωση του ανθρώπου και κατά συνέπεια στον εκφυλισμό της κοινωνίας. Συλλογικοποιεί τον άνθρωπο και τελειώνει με την αυτοκαταστροφή του. Ο εκδημοκρατισμένος και συλλογικοποιημένος ανθρωπισμός έπαψε να ασχολείται πια με τον άνθρωπο. Ενδιαφέρεται για την οργάνωση της κοινωνίας και όχι για την εσωτερική ανθρώπινη ζωή. Έτσι όμως οδηγηθήκαμε σταδιακά μπρος σε ένα αμείλικτο δίλημμα: ή «θεανθρωπινότητα»( δηλαδή, ενδοκοσμική αποθέωση του ανθρωπισμού) ή «θεοαγριότητα»( ενδοκοσμική αποθέωση της κτηνωδίας): «θερμοί» ή «ψυχροί», κατά μία αποστροφή της «Αποκάλυψης του Ιωάννη»…