Σωματική έρευνα

Παράνομη η σωματική έρευνα

Του ΝΙΚΟΥ ΡΟΥΣΣΗ
Φραγμό στις αυθαίρετες και ενάντια στη Σύμβαση Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων ενέργειες των αστυνομικών οργάνων, που ακινητοποιούν δήθεν ύποπτους πολίτες και τους υποβάλλουν σε δημόσια σωματική έρευνα, έθεσε χθες το Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων του Στρασβούργου, καταδικάζοντας τη Βρετανία για σχετική υπόθεση και επιδικάζοντας στους ενάγοντες το ποσό των 33.850 ευρώ για ηθική βλάβη.
Κάτω τα χέρια από τον κλόουν... (φωτογρ. Reuters) Η καταδίκη αφορά παραβίαση του άρθρου 8 της Σύμβασης, περί του δικαιώματος σεβασμού στην ιδιωτική και οικογενειακή ζωή των ατόμων, στην υπόθεση Γκίλαν και Γκουίντοντ κατά Ηνωμένου Βασιλείου, που αφορούσε το γεγονός ότι οι ενάγοντες είχαν υποστεί, τον Σεπτέμβριο του 2003, από αστυνομικούς στο Λονδίνο ενδελεχή σωματική έρευνα, χωρίς καμία αιτιολόγηση.
Σύμφωνα με τα γεγονότα, Λονδρέζοι αστυνομικοί, στηριζόμενοι στις διατάξεις του βρετανικού αντιτρομοκρατικού νόμου του 2000, ακινητοποίησαν τον Γκίλαν και άρχισαν να του κάνουν ενδελεχή σωματική έρευνα μέσα στο δρόμο, επειδή τον είδαν να έχει σταματήσει το ποδήλατό του και να έχει ένα σακίδιο στη «σχάρα» του ποδηλάτου του.
Σε αντίστοιχου είδους σωματική έρευνα υποβλήθηκε και ο έτερος των εναγόντων Γκουίντον, ο οποίος, ως δημοσιογράφος, βιντεοσκοπούσε τη σκηνή.
Οι ενάγοντες, Βρετανοί υπήκοοι και οι δύο, εξάντλησαν όλα τα ένδικα μέσα στην πατρίδα τους, υποστηρίζοντας ότι στην περίπτωσή τους υπήρξε από την πλευρά της λονδρέζικης αστυνομίας αυθαιρεσία και καταχρηστική συμπεριφορά, που συνιστούσε παραβίαση των βασικών ανθρωπίνων δικαιωμάτων τους.
Οταν οι προσφυγές τους απορρίφθηκαν, κατέφυγαν στο Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων του Στρασβούργου, με αίτησή τους στις 26 Ιανουαρίου 2005, η οποία κρίθηκε παραδεκτή στις 12 Μαΐου 2009, ενώ ακρόαση σχετικά με την υπόθεση πραγματοποιήθηκε την Τρίτη 12 Μαΐου 2009.
Το σκεπτικό της απόφασης
Ιδιαίτερο ενδιαφέρον, ωστόσο, παρουσιάζει το σκεπτικό της καταδικαστικής απόφασης του Δικαστηρίου στο οποίο, μεταξύ άλλων, υπογραμμίζεται ότι:
**Η χρησιμοποίηση των αναγκαστικών εξουσιών που παρέχονται στις αστυνομικές αρχές από τη νομοθεσία κατά της τρομοκρατίας και με βάση τις οποίες μπορούν να απαιτήσουν από ένα άτομο να υποβληθεί σε λεπτομερή έρευνα του προσώπου του, των ενδυμάτων του και των προσωπικών του αντικειμένων, συνιστά σαφή παραβίαση στο δικαίωμα σεβασμού της ιδιωτικής ζωής.
**Η σωματική έρευνα ατόμων σε δημόσιο χώρο, σε συνδυασμό με την έκθεση των προσωπικών τους δεδομένων σε δημόσια θέμα, προσδίδουν στους ερευνώμενους, τα στοιχεία της ταπείνωσης και της αμηχανίας.
**Η σωματική έρευνα ατόμων στο δρόμο δεν μπορεί να συγκριθεί σε καμία περίπτωση με τις αντίστοιχες έρευνες που διεξάγονται στα αεροδρόμια πριν από την επιβίβαση των ταξιδιωτών, δεδομένου ότι οι τελευταίοι έχουν την ελευθερία επιλογής να αποφύγουν τη σωματική έρευνα, δίνοντας όλα τα προσωπικά τους αντικείμενα προς εξέταση πριν από την είσοδό τους στο αεροσκάφος.
sisour@orange.fr
Η προσωπικότητά μας υφίσταται πολλές προσβολές εκ μέρους της Κρατικής Εξουσίας στο όνομα τάχα της «Τρομοκρατίας». Η παραπάνω είδηση είναι από την Ελευθεροτυπία και κατά τη γνώμη μου μπορεί να επιβάλλει κανόνες σ’ αυτό το ευαίσθητο θέμα. Ποια είναι η γνώμη σας;

Η συνέχεια στην Ελλάδα πάλι από την Ελευθεροτυπία, για ενημέρωση.
Καταδίκη μέσω Αγγλίας στις μεθόδους Χρυσοχοΐδη

Προληπτικές έρευνες και προσαγωγές
Του ΧΡΗΣΤΟΥ ΖΕΡΒΑ
Ηχηρή απάντηση-καταδίκη στις μεθόδους του υπουργού Προστασίας του Πολίτη Μ. Χρυσοχοΐδη, ο οποίος καθιέρωσε τις μαζικές προληπτικές έρευνες και προσαγωγές υπόπτων ως δήθεν νόμιμο αστυνομικό μέτρο, αποτελεί η απόφαση του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, για τη δημόσια ακινητοποίηση και σωματική έρευνα Αγγλων πολιτών από Βρετανούς αστυνομικούς.
Η απόφαση όχι μόνο δίνει οριστική λύση στο νομικό πρόβλημα για την έκταση των εξουσιών που έχει ο αστυνομικός, αλλά «φωτογραφίζει» πλήρως και την ελληνική περίπτωση. Οι Ευρωπαίοι δικαστές δεν καταδικάζουν απλώς για παραβίαση της ιδιωτικής ζωής, τις σωματικές έρευνες και την ολιγόλεπτη κράτηση πολιτών χωρίς κάποιο συγκεκριμένο λόγο υπόνοιας, που έγιναν στο πλαίσιο εφαρμογής της αντιτρομοκρατικής νομοθεσίας. Κρίνουν ταυτόχρονα ότι η αυθαίρετη προσωρινή σύλληψη και ο δημόσιος σωματικός έλεγχος διαδηλωτών, αυξάνει τον κίνδυνο αστυνομικών καταχρήσεων, οι οποίες παραβιάζουν ευθέως την ελευθερία έκφρασης (άρθρο 10 της Ευρωπαϊκής Σύμβασης Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων) και την ελευθερία του συνέρχεσθαι (άρθρο 11)!
Οι σκέψεις αυτές των ευρωδικαστών εκθέτουν τον κ. Χρυσοχοΐδη, ο οποίος απεφάνθη ότι οι εκατοντάδες έλεγχοι και προσαγωγές που έγιναν μέσα σε μια μέρα τον περασμένο Δεκέμβρη, εναρμονίζονται με τη νομιμότητα. Ταυτόχρονα δικαιώνουν το σύνολο των Ελλήνων νομικών αλλά και τον Συνήγορο του Πολίτη, που εγκαίρως είχαν χαρακτηρίσει παράνομες τις πρακτικές των μαζικών προσαγωγών-συλλήψεων που πραγματοποιεί η ΕΛ.ΑΣ., χωρίς να υπάρχει κάποιος συγκεκριμένος λόγος υποψίας κατά του πολίτη που προσάγεται ή ελέγχεται.
Τα σημεία-κλειδιά της απόφασης αποτελούν νομολογιακό δεδομένο και για την Ελλάδα, η οποία υποχρεούται, εφόσον σέβεται το σύστημα αξιών και λειτουργίας του Συμβουλίου της Ευρώπης και του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, να τα εφαρμόσει άμεσα. Διαφορετικά, εάν τα αγνοήσει και συνεχίσει την πρακτική των αυθαίρετων προσαγωγών, θα υπόκειται σε προσφυγή και καταδίκη από το Ευρωδικαστήριο του Στρασβούργου.
Είναι χαρακτηριστικό ότι οι Ευρωπαίοι δικαστές καταδίκασαν τη Βρετανία για σωματικούς ελέγχους που έγιναν κατ' εφαρμογήν της αντιτρομοκρατικής νομοθεσίας, η οποία απαιτεί ειδική εξουσιοδότηση από τον αρμόδιο υπουργό. Στην Ελλάδα, οι αντίστοιχοι προληπτικοί αστυνομικοί έλεγχοι γίνονται χωρίς κάποια νομοθετική ομπρέλα. Στηρίζονται στους νόμους, το Σύνταγμα, τους κανονισμούς, τις υπουργικές αντιλήψεις και τις εσωτερικές εγκυκλίους των εκάστοτε αρχηγών της ΕΛ.ΑΣ.
Με βάση την ευρωπαϊκή πλέον νομολογία, ο κ. Χρυσοχοΐδης και τα όργανα «προστασίας του πολίτη», οφείλουν στο εξής να συμμορφωθούν με τα νέα νόμιμα πλαίσια συμπεριφοράς. Συγκεκριμένα:
*Οι αστυνομικοί δεν νομιμοποιούνται πλέον να σταματούν στον δρόμο πολίτες και να ελέγχουν τις τσάντες τους, με βάση απλά μια γενική αίσθηση επαγγελματικού ενστίκτου, ή μια αδιόρατη διαίσθηση.
*Ο έλεγχος της ταυτότητας και των προσωπικών αντικειμένων των πολιτών πρέπει να συνδέεται με κάποιο συγκεκριμένο λόγο υποψίας, που οι αστυνομικοί πρέπει να αποδεικνύουν.
*Για τους ίδιους λόγους, δεν επιτρέπεται η κράτηση πολιτών χωρίς κάποιο λόγο που να τον δικαιολογεί επαρκώς. Μαζικές δήθεν προσαγωγές, που αποτελούν στην ουσία ολιγόωρες συλλήψεις για καταγραφή στοιχείων και λήψη δακτυλικών αποτυπωμάτων, δεν είναι νόμιμες ενέργειες.
*Η επίκληση των λόγων για την έρευνα και την προσωρινή σύλληψη των πολιτών, πρέπει να αφορά συγκεκριμένους, εξατομικευμένους λόγους που να τους καθιστούν ύποπτους για τέλεση συγκεκριμένων παράνομων πράξεων. Δεν αρκεί δηλαδή η γενική αναιτιολόγητη αστυνομική έκφραση κλισέ «κινούσε υποψίες», γιατί αυτό παραπέμπει σε αόριστες έννοιες και υποκειμενικές αντιλήψεις, που είναι πιθανό να καθορίζονται από το χρώμα, την εμφάνιση ή την περιοχή στην οποία κινείται ο δήθεν «ύποπτος».
*Κάθε πολίτης που θεωρεί ότι από τις παραπάνω ενέργειες θίγονται βασικά ανθρώπινα δικαιώματά του, μπορεί να εξαντλήσει τα ένδικα μέσα στην Ελλάδα και να προσφύγει, αν δεν δικαιωθεί από την ελληνική Δικαιοσύνη, στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο του Στρασβούργου. *

Ανήκει μάλλον στα "δύσκολα" θέματα. Γι' αυτό και δεν εξελίσσεται διαλεκτικά. Φοβάμαι ότι με το πέρασμα του χρόνου και την επερχόμενη εξαθλίωση του κόσμου, θα γίνεται όλο και πιο επίκαιρο. Τότε, που θα μας αγγίζει όλο και πιο πολύ, θα βρούμε το θάρρος να αναφερόμαστε. Καληνύκτα.