Λιούις Κάρολ - Οι περιπέτειες της Αλίκης στη χώρα των θαυμάτων

Isiliel

Επιφανές μέλος

Η Φεγγάρω αυτή τη στιγμή δεν είναι συνδεδεμένη. Είναι 52 ετών και μας γράφει απο Θεσσαλονίκη (Θεσσαλονίκη). Έχει γράψει 13,854 μηνύματα.
Η Αλίκη και ο Κάρολ
Η λογική μες στον καθρέφτη
Του ΚΩΣΤΗ ΠΑΠΑΓΙΩΡΓΗ από τη LIFO



«Δεν είμαι η ίδια με κείνη που σηκώθηκε το πρωί, αλλά ποια είμαι τέλος πάντων;» αναρωτιέται η Αλίκη, θέτοντας εξ απαλών ονύχων το πρόβλημα της χρονικότητας του εγώ και της ταυτότητας μέσα από τη διαφορά.


Όταν συμβαίνει κάτι μνημειώδες, οι σχολιαστές σπεύδουν να το εξηγήσουν· ανάγοντας το άγνωστο στο γνωστό και το νεοφανές στο παλαιό, η γνώση στεριώνει την εμπιστοσύνη στον εαυτό της και την αισιοδοξία για το μέλλον. Πράγματι, όταν εμφανίστηκε το μέγα παραμύθι Η Αλίκη στη χώρα των θαυμάτων (1865), μετά την κατάπληξη, οι κριτικοί στράφηκαν στη ζωή του Τσαρλς Λάτουιτζ Ντότζσον (που ψευδονομάστηκε Λιούις Κάρολ) και βρήκαν πειστικά επιχειρήματα στην αφόρητη βραδυγλωσσία του συγγραφέα, που προτιμούσε να διαλέγεται με τα παιδιά -είχε επτά μικρότερα αδέλφια- και να μελετά μαθηματικά (συνέγραψε και μια Σύνοψη αλγεβρικής επιπεδομετρίας). Το εξάχρονο παιδί ενός φίλου του, όταν του διάβασαν το παραμύθι, είπε «θα ήθελα να έχει ακόμη 60.000 τόμους».

Άρα η ψυχοσύνθεση εξηγεί το αφήγημα; Απαντώντας, αρχίζουν τα παράδοξα: ένας κεκές έγραψε την Αλίκη αλλά κάθε κεκές δεν γράφει μιαν Αλίκη. Όπως, π.χ., κάθε φορά που πηγαίνω στο κέντρο της πόλης νιώθω δυσαρέσκεια, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι οσάκις νιώθω δυσαρέσκεια βρίσκομαι στο κέντρο της πόλης. Υπάρχει δίκη «αμφιμερής» όπου κάθε διάδικος είναι ενάγων και συνάμα εναγόμενος. «Τρώνε οι γάτες νυχτερίδες;», αναρωτιέται η Αλίκη, για να συμπληρώσει στη στιγμή: «Τρώνε οι νυχτερίδες γάτες;». Η λογική θεμελίωση αρνείται την αντιστροφή της πρότασης (το γεγονός ότι τρώγω πουλιά δεν σημαίνει ότι με τρώνε και τα πουλιά - ωστόσο το νόημα παραμένει ανυπάκουο και μπορεί να διαπλάθεται παραπειστικά άνευ δεσμεύσεων και ορίων). Μπορεί κανείς να πνιγεί στα δάκρυά του; Και βέβαια μπορεί, διότι τα πολλά δάκρυα καταλήγουν σε λίμνη. Όταν βρίσκεσαι με ένα φίλο σου έξω από μια πόρτα, μπορείς να χτυπήσεις για να σου ανοίξει; Βλέπεις αυτό που τρως ή τρως αυτό που βλέπεις; «Δεν είμαι η ίδια με κείνη που σηκώθηκε το πρωί, αλλά ποια είμαι τέλος πάντων;» αναρωτιέται η Αλίκη, θέτοντας εξ απαλών ονύχων το πρόβλημα της χρονικότητας του εγώ και της ταυτότητας μέσα από τη διαφορά. Μιλώντας με την αυστηρή κάμπια, απολογείται: «Ξέρω ποια ήμουνα όταν σηκώθηκα από το κρεβάτι μου σήμερα το πρωί, αλλά έχω αλλάξει πολλές φορές, φοβάμαι λοιπόν ότι δεν είμαι ο εαυτός μου». Δεν είμαι η ίδια - ποια είμαι;

Η απορία γίνεται πιο κρίσιμη όταν μαθαίνει από την κάμπια ότι τρώγοντας κι από τις δυο μεριές του μανιταριού θα ψηλο-κοντύνει: «Η μια πλευρά θα σε κάνει να ψηλώσεις κι η άλλη πλευρά θα σε κάνει να κοντύνεις». Αλλόκοτη πρόταση που καθίσταται σαφής αν τη δούμε σε σχέση με το τέρμα του βίου. Όσο μακραίνουμε από τη γέννηση, κονταίνει ο δρόμος προς το θάνατο. Το μεσημέρι ο ίσκιος μας είναι μικρός, το απομεσήμερο μεγάλος, αλλά χωρίς το διάβα του χρόνου δεν καταλαβαίνουμε γιατί μεγαλώνει ο ίσκιος όσο μικραίνει η μέρα. Στην ουσία δεν πρόκειται για λογικά παράδοξα, αλλά για τα παιχνίδια που παίζει με το νου μας το νόημα. Μόνο αν κάθε πράγμα έχει «ένα» αποδεχτό νόημα, η φρόνηση πιάνει δουλειά, αλλά αν το νόημα διασπείρεται, τότε ο πρωινός άνθρωπος δεν είναι ο βραδινός, ο χορτάτος δεν είναι ο πεινασμένος, ο πρωτύτερος δεν είναι ίδιος με τον κατοπινό - ο «παρά πέντε» δεν ξέρει τον «και πέντε».

Ο αδικοχαμένος Ζιλ Ντελέζ έχει γράψει έξοχες σελίδες για τη σχέση της Αλίκης με τους στωικούς, τον αντι-πλατωνισμό, τη θεωρία του σημείου και την κυριαρχία της επιφάνειας στο παραμύθι του Κάρολ. Ωστόσο καταστρέφουμε το παραμύθι αν το φορτώσουμε με όλα αυτά τα υλικά. Κρατάμε μόνο την έννοια της επιφάνειας, διότι έχει ειδικό ρόλο μέσα στην αφήγηση. Η λέξη δεν σημαίνει κάτι επίπεδο, αλλά αρχικά αυτό που φαίνεται. Συνάμα η λέξη «επιπόλαιος» δηλώνει ό,τι επιπολάζει, ό,τι βρίσκεται πάνω-πάνω. Αν ισχύει η ταυτότητα και η αιτιακή σχέση των πραγμάτων, τότε αυτές θα πρέπει να βρίσκονται στα βάθη της πραγματικότητας, στο πίσω μέρος του καθρέφτη. Εντούτοις, ο Κάρολ θέλει να καταργήσει την πίσω διάσταση, να χωρίσει την ενότητα της λέξης από την ενότητα του πράγματος, την ταυτότητα του εγώ από τη ροή και τη μεταλλαγή του χρόνου, με ένα λόγο προτιμά την αντινομική λειτουργία του νοήματος από το εδραιωμένο καθεστώς της πάγιας σημασίας. Γι' αυτό επιπολάζει εξ επαγγέλματος θα λέγαμε, γι' αυτό η μεταμφίεση και η μεταμόρφωση του είναι τόσο εύκολη και τόσο απολαυστική. Στην επιφάνεια κινούνταν και ο αρχαίος σοφιστής που, όταν του ζήτησαν τα χθεσινά δανεικά, απάντησε φυσικότατα: άλλος ήμουν εχθές, άλλος είμαι σήμερα. (Άρα ψάξε τον χθεσινό εαυτό μου για να πληρωθείς!).

Περιττό θα ήταν να λέγαμε ότι, αν ο Κάρολ είχε προλάβει τα κινούμενα σχέδια, θα ένιωθε στο στοιχείο του. Τυχαία μήπως αυτός ο απελευθερωμένος κόσμος επέλεξε τα ζώα ως πρωταγωνιστές; Γάτες, σκυλιά, ποντίκια, πάπιες μιλούν χωρίς γλωσσολογία, ζουν χωρίς λογικές αρχές και δρουν χωρίς έννοια του χρόνου και βέβαια χωρίς ενοχή. Ό,τι φαίνεται είναι το άπαν. Όταν η βασίλισσα ξεστομίζει τη βαριά φράση «Αυτός δολοφονεί τον χρόνο! Κόφτε του το κεφάλι!», ξέρουμε ότι μόνο άνθρωπος θα μπορούσε να διατυπώσει αυτήν τη διαταγή (αποδέκτης της οποίας δεν είναι ζώο αλλά ο καπελάς). Η σάτιρα, όπου εμφανίζεται, φυσικότατα απευθύνεται σε ανθρώπους και στην αυλή. Επίσης και το συμπέρασμα:

«Ποτέ μη φανταστείς πως είσαι οτιδήποτε άλλο από αυτό που πιθανόν νομίζουν οι άλλοι ότι είσαι ή πως θα μπορούσες να ήσουνα οτιδήποτε άλλο από αυτό το οποίο ήσουνα και που δεν ήταν διαφορετικό από αυτό το οποίο νόμιζαν οι άλλοι πως είσαι».
 

Σημείωση: Το μήνυμα αυτό γράφτηκε 14 χρόνια πριν. Ο συντάκτης του πιθανόν να έχει αλλάξει απόψεις έκτοτε.

mindcircus

Περιβόητο μέλος

Η mindcircus αυτή τη στιγμή δεν είναι συνδεδεμένη. Επαγγέλεται Μηχανικός αεροσκαφών και μας γράφει απο Σουηδία (Ευρώπη). Έχει γράψει 5,956 μηνύματα.
Απο τα κλασσικα παραμύθια που έχω κυριολεκτικά λατρέψει και σαν μικρό παιδί και σαν ''μεγάλη'' πια κοπέλα..

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΔΕΥΤΕΡΟ
Η ΛΙΜΝΗ ΤΩΝ ΔΑΚΡΥΩΝ
THE POOL OF TEARS
H Αλίκη ψηλώνει δυόμισι μέτρα, με συνέπεια όχι μόνο να μην μπορεί να φύγει από
το χαμηλοτάβανο χωλ, αλλά να αισθάνεται και απομακρυσμένη (διάβαζε αποξενωμένη) από τα
μέλη του σώματός της. (Ας αναλογιστούμε εκείνη τη γκροτέσκο σκηνή όπου το κορίτσι
σκέφτεται να στείλει με το ταχυδρομείο το ζευγάρι τα μποτάκια στα πόδια της!) Το
πικρόχολο χιούμορ της και ο αυτοσαρκασμός την κάνουν να ρίχνει πλημμύρα τα δάκρυα,
που φτιάχνουν ποτάμι. Τότε περνά το άσπρο κουνέλι, που βιάζεται να φτάσει στη Δούκισσα
και, καθώς τρομάζει όταν ακούει τη φωνή της Αλίκης και «τρέπεται σε φυγή» πετά τα γάντια
και βεντάλια. Η Αλίκη τη χρησιμοποιεί για να κάνει αέρα. Αυτό που προσπαθεί να
καταλάβει είναι το αν οι αλλαγές στο σώμα της επιφέρουν αλλαγές και στην προσωπικότητά
της: «Ποια στο καλό είμαι! Αχ, αυτό είναι το μεγάλο πρόβλημα!», μονολογεί. Τα
επιχειρήματα που χρησιμοποιεί είναι της λογικής Αλίκης, εν μέρει της εις άτοπον απαγωγής,
δηλαδή «δεν έχω τα τάδε χαρακτηριστικά, δεν είμαι η τάδε», αλλά δεν καταλήγουν στο
λογικό συμπέρασμα «άρα είμαι εγώ». Η Αλίκη νιώθει αποξενωμένη από τις ίδιες της τις
γνώσεις.
Η κρίση ταυτότητας που δοκιμάζει οδηγεί σε αυτοκαταδίκη, γιατί αποφασίζει να μείνει
στο υπόγειο, όσο κι αν οι δικοί της την εκλιπαρούν να ανεβεί στην επιφάνεια. Επιφάνεια
σημαίνει πραγματικότητα και πραγματικότητα «καλός εαυτός»
, ενώ υπόγειο σημαίνει
κρύβομαι
, γιατί είμαι κακή μαθήτρια, αφύσικα κοντή ή ψηλή κλπ.
Οι εφιαλτικές αυτές σκέψεις υποχωρούν από τη στιγμή που η βεντάλια, κυρίως αυτή,
αλλά και τα γάντια του κουνελιού αποδείχτηκαν ταχυδακτυλουργικά· γιατί, όταν η Αλίκη
συνέρχεται, διαπιστώνει ότι φορά το ένα γάντι του κουνελιού και έχει μικρύνει εξήντα
εκατοστά! Το κλειδί, όμως, παραμένει άπιαστο, όπως και το όνειρο να βγει στο περιβόλι.
Τότε γλιστρά και πέφτει στη λίμνη των δακρύων της, που κάλυψε το μισό χωλ, όταν, δυόμι
μέτρα ψηλή έκλαιγε για τα αδιέξοδά της και το «αδιαχώρητό» της! Παιδί, καθώς είναι, κι
αφού το νερό είναι αλμυρό, σκέφτεται ότι βρίσκεται στις εγγλέζικες παραλίες με τις
ειδυλλιακές εικόνες των παιδιών που παίζουν στην άμμο. Γρήγορα, όμως, συνέρχεται και
αυτοσαρκάζεται πάλι, μονολογώντας πως η τιμωρία της θα ήταν να πνιγεί στα ίδια της τα
δάκρυα!

Ταλαιπωρημένη από τις σκέψεις και κουρασμένη από το κολύμπι, αποφασίζει να
πιάσει κουβέντα με τον γαλλικό ποντικό που κολυμπάει εκεί κοντά. Οι αφελείς αναφορές της
σε γάτες και σκύλους τον τρομάζουν και απομακρύνεται, αλλά οι υποσχέσεις της Αλίκης τον
κάνουν να επιστρέψει. Στη λίμνη, εν τω μεταξύ, έρχονται να κολυμπήσουν η Πάπια, ο
Παπαγάλος, ο Ντόντο, το Αετόπουλο.
 

Σημείωση: Το μήνυμα αυτό γράφτηκε 14 χρόνια πριν. Ο συντάκτης του πιθανόν να έχει αλλάξει απόψεις έκτοτε.

DrStrangelove

Περιβόητο μέλος

Ο DrStrangelove αυτή τη στιγμή δεν είναι συνδεδεμένος. Επαγγέλεται Μοντέλο. Έχει γράψει 5,311 μηνύματα.
«Ποτέ μη φανταστείς πως είσαι οτιδήποτε άλλο από αυτό που πιθανόν νομίζουν οι άλλοι ότι είσαι ή πως θα μπορούσες να ήσουνα οτιδήποτε άλλο από αυτό το οποίο ήσουνα και που δεν ήταν διαφορετικό από αυτό το οποίο νόμιζαν οι άλλοι πως είσαι».

Δηλαδή ; Είσαι πάντα αυτό που νομίζουν οι άλλοι πως είσαι ;
 

Σημείωση: Το μήνυμα αυτό γράφτηκε 14 χρόνια πριν. Ο συντάκτης του πιθανόν να έχει αλλάξει απόψεις έκτοτε.

Isiliel

Επιφανές μέλος

Η Φεγγάρω αυτή τη στιγμή δεν είναι συνδεδεμένη. Είναι 52 ετών και μας γράφει απο Θεσσαλονίκη (Θεσσαλονίκη). Έχει γράψει 13,854 μηνύματα.
Μμμμ...αυτό το σημείο με δυσκολεύει κι εμένα στην κατανόησή του, ειδικά σε συνδυασμό με τα παραπάνω, αλλά είπα να το σκεφτώ λίγο καλύτερα πριν καταλήξω κάπου...
 

Σημείωση: Το μήνυμα αυτό γράφτηκε 14 χρόνια πριν. Ο συντάκτης του πιθανόν να έχει αλλάξει απόψεις έκτοτε.

mindcircus

Περιβόητο μέλος

Η mindcircus αυτή τη στιγμή δεν είναι συνδεδεμένη. Επαγγέλεται Μηχανικός αεροσκαφών και μας γράφει απο Σουηδία (Ευρώπη). Έχει γράψει 5,956 μηνύματα.
Δηλαδή ; Είσαι πάντα αυτό που νομίζουν οι άλλοι πως είσαι ;

Νομιζω ναι.
Γελιεσαι κι εσυ, γελιουνται κι αυτοι ομως!:angel:

( ειμαστε κατι αλλο απο αυτο που νομιζουν οι αλλοι.)

Ειχα διαβασει καποτε, καπου πως αυτο που εισαι ή που θελεις να εισαι, αυτο και ''περνας'' στους αλλους, ακομα κι αν ειναι fake. Kαι τελευταιως θα ελεγα πως ολα απο εμας ξεκινουν και η εικονα που δινουμε στους εξω ειναι δικο μας κατόρθωμα, ειτε αληθης, ειτε οχι.

Αυτο ομως μπερδευει σε σχεση με το παραμυθι και δεν ξερω αν εχει σχεση με αυτο που θελει ο συγγραφεας να περασει. :/:
Τι θελει να περασει??
 

Σημείωση: Το μήνυμα αυτό γράφτηκε 14 χρόνια πριν. Ο συντάκτης του πιθανόν να έχει αλλάξει απόψεις έκτοτε.

DrStrangelove

Περιβόητο μέλος

Ο DrStrangelove αυτή τη στιγμή δεν είναι συνδεδεμένος. Επαγγέλεται Μοντέλο. Έχει γράψει 5,311 μηνύματα.
Νομιζω ναι.
Γελιεσαι κι εσυ, γελιουνται κι αυτοι ομως!:angel:

( ειμαστε κατι αλλο απο αυτο που νομιζουν οι αλλοι.)

Ειχα διαβασει καποτε, καπου πως αυτο που εισαι ή που θελεις να εισαι, αυτο και ''περνας'' στους αλλους, ακομα κι αν ειναι fake. Kαι τελευταιως θα ελεγα πως ολα απο εμας ξεκινουν και η εικονα που δινουμε στους εξω ειναι δικο μας κατόρθωμα, ειτε αληθης, ειτε οχι.

Ο καθένας έχει διαφορετική αντίληψη για τι είμαι εγώ. Σε κάποια κοινά χαρακτηριστικά μου συμφωνούν όλοι, αλλά ο κάθε άνθρωπος με βλέπει αλλιώς, μερικοί έχουν εντελώς συγκρουόμενες απόψεις επιπλέον. Ο συγγραφέας στο τέλος μας λέει ουσιαστικά ότι είμαστε ετεροπροσδιοριζόμενοι αν έχω καταλάβει σωστά.
 

Σημείωση: Το μήνυμα αυτό γράφτηκε 14 χρόνια πριν. Ο συντάκτης του πιθανόν να έχει αλλάξει απόψεις έκτοτε.

Great Chaos

Περιβόητο μέλος

Ο Όττο αυτή τη στιγμή δεν είναι συνδεδεμένος. Είναι 57 ετών, επαγγέλεται Συγγραφέας και μας γράφει απο Θεσσαλονίκη (Θεσσαλονίκη). Έχει γράψει 4,911 μηνύματα.
Ο καθένας έχει διαφορετική αντίληψη για τι είμαι εγώ. Σε κάποια κοινά χαρακτηριστικά μου συμφωνούν όλοι, αλλά ο κάθε άνθρωπος με βλέπει αλλιώς, μερικοί έχουν εντελώς συγκρουόμενες απόψεις επιπλέον. Ο συγγραφέας στο τέλος μας λέει ουσιαστικά ότι είμαστε ετεροπροσδιοριζόμενοι αν έχω καταλάβει σωστά.


Είμαστε ετεροπροσδιοριζόμενοι, μας λέει ο Παπαγιώργης, μόνο όταν παραμένουμε στην επιφάνεια του καθρέπτη, όταν το νόημα διασπείρεται σε άπειρες αποδεκτές έννοιες, με αποτέλεσμα καμμία να μην είναι για μας αληθής, ακριβώς επειδή όλα τα διάσπαρτα κομμάτια του νοήματος, έχουν ίση πιθανότητα να είναι αληθή, παρά μόνο αυτή που ορίζει ο παρατηρητής μας. Το σχόλιό του επί των cartoon, θεωρώ ότι ενισχύει τον παραπάνω συλλογισμό. Οι χαρακτήρες των ηρώων των κινουμένων σχεδίων είναι μονοσήμαντοι, επίπεδοι, δεν περιορίζονται από τη λογική και δεν έχουν αιτιώδη δομή. Είναι χαρακτήρες διδιάστατοι, όπως και οι ήρωές που τους κουβαλούν. Φαντάζομαι ότι αυτό είναι το σχόλιο του Παπαγιώργη, σχετικά με τη διάσπαση του εαυτού, σε μια εποχή χωρίς βάθος, εποχή της εικόνας, του θεάματος και γενικότερα του θεαθείναι. Κανείς από εμάς δεν είναι αυτοπροσδιοριζόμενος, εάν αποκοπεί από το βάθος της συνείδησής του.

Αυτά από μια γρήγορη ματιά στο κείμενο, του πάντα βαθυστόχαστου και ουσιαστικού Παπαγιώργη...
 

Σημείωση: Το μήνυμα αυτό γράφτηκε 14 χρόνια πριν. Ο συντάκτης του πιθανόν να έχει αλλάξει απόψεις έκτοτε.

Χρήστες Βρείτε παρόμοια

  • Τα παρακάτω 0 μέλη και 1 επισκέπτες διαβάζουν μαζί με εσάς αυτό το θέμα:
    Tα παρακάτω 3 μέλη διάβασαν αυτό το θέμα:
  • Φορτώνει...
Top