Isiliel
Επιφανές μέλος
Η Φεγγάρω αυτή τη στιγμή δεν είναι συνδεδεμένη. Είναι 52 ετών και μας γράφει απο Θεσσαλονίκη (Θεσσαλονίκη). Έχει γράψει 13,854 μηνύματα.
28-09-10
12:20
Να σου πω την αλήθεια και το δικό μου πρώτα σε γυναίκα πάει.Εγώ πάντως Ίσι, όταν ακούω Φιλόλογος, πρώτα πάει το μυαλό μου σε γυναίκα και έπειτα σε άνδρα.
Ίσως επειδή τα τελευταία χρόνια ο χώρος αυτός κατακλύζεται από γυναίκες, άρα βλέπουμε ότι οι κοινωνικές συνθήκες επηρεάζουν την εικόνα που έχουμε για τη λέξη. Ενδιαφέρον! Δεν είναι;
Σημείωση: Το μήνυμα αυτό γράφτηκε 13 χρόνια πριν. Ο συντάκτης του πιθανόν να έχει αλλάξει απόψεις έκτοτε.
Isiliel
Επιφανές μέλος
Η Φεγγάρω αυτή τη στιγμή δεν είναι συνδεδεμένη. Είναι 52 ετών και μας γράφει απο Θεσσαλονίκη (Θεσσαλονίκη). Έχει γράψει 13,854 μηνύματα.
28-09-10
12:05
Άγγελέ μου, πάει καιρός που δεν εξετάζω τις καταστάσεις μέσα από το δίπολο "καλό-κακό" αλλά προβληματίζομαι και με άλλες πτυχές, εάν μπορώ να τις εντοπίσω. Πουθενά δεν υπάρχει κακό στην αγγελία. Στο θέμα αυτό όμως μελετάμε και τη δυσκολία προσδιορισμού αρκετών επαγγελμάτων που θεωρούνται εκ φύσεως ανδρικά και παρουσιάζουν γλωσσικές (και μόνο) δυσκολίες στον προσδιορισμό τους, όταν ασκούνται από γυναίκες.μια χαρα το βλεπω το θεμα..εγω θα ηθελα να ξερω αν ειναι ανδρας ή γυναικα ο φιλολογος..
για να προτιμησω τη φιλολογο..απλα η ουδετερη λεξη μπερδευει..
που ειναι το κακο?
Σε μια αντίστοιχη αγγελία αναρτημένη από άνδρα, θα ήταν άραγε αναγκαία η διευκρίνιση ότι πρόκειται γι' αρσενικό;
Η γλωσσική πλευρά του πράγματος μας ενδιαφέρει εδώ.
Τα υπόλοιπα τα παρέθεσα ως χιουμοριστική διαπίστωση, για τα τερτίπια της γλώσσας που φυσικά επηρεάζεται από τα κοινωνικά δεδομένα...τωρα τα υπολοιπα
Να σε διορθώσω... καμπούρισσες. (sic)....μόνο και μόνο για να μην μας πουν "καμπούρηδες".
(Πέραν της πλάκας δεν διαφωνώ με τη δημοσίευσή σου.)
Σημείωση: Το μήνυμα αυτό γράφτηκε 13 χρόνια πριν. Ο συντάκτης του πιθανόν να έχει αλλάξει απόψεις έκτοτε.
Isiliel
Επιφανές μέλος
Η Φεγγάρω αυτή τη στιγμή δεν είναι συνδεδεμένη. Είναι 52 ετών και μας γράφει απο Θεσσαλονίκη (Θεσσαλονίκη). Έχει γράψει 13,854 μηνύματα.
12-08-10
22:19
Αλήθεια, ποιο ήταν το θέμα μας;γιατι αλλο ηταν το θεμα μαs.
Δικαιούται και η έρημη Editoρισσα λίγη πλάκα, μέρες που 'ναι..
Σημείωση: Το μήνυμα αυτό γράφτηκε 13 χρόνια πριν. Ο συντάκτης του πιθανόν να έχει αλλάξει απόψεις έκτοτε.
Isiliel
Επιφανές μέλος
Η Φεγγάρω αυτή τη στιγμή δεν είναι συνδεδεμένη. Είναι 52 ετών και μας γράφει απο Θεσσαλονίκη (Θεσσαλονίκη). Έχει γράψει 13,854 μηνύματα.
12-08-10
13:04
Η φεμινιστική γλωσσολογία ήρθε ως ο αντίποδας στο σεξισμό κάποιων αντρών...
Βρε καλά μου παιδιά γιατί το ξεχειλώσατε τόσο το θέμα;
(δεν αναφέρομαι ειδικά στη συγγραφέα της παραπάνω ανάρτησης αλλά σε όλους όσους μετέχουν στο θέμα)
Μελετητές είναι οι άνθρωποι, που μελετούν τη γλώσσα από την κοινωνιολογική της πλευρά. Έτσι τουλάχιστον γράφει στην αρχή του άρθρου:
...υπάρχει κλάδος της γλωσσολογίας με τον τίτλο φεμινιστική γλωσσολογία (femi-nistische Linguistik). Ο επιστημονικός αυτός κλάδος εξετάζει, γενικώς ειπείν, τις σχέσεις ανάμεσα στο φύλο και τη γλώσσα...
Σημείωση: Το μήνυμα αυτό γράφτηκε 13 χρόνια πριν. Ο συντάκτης του πιθανόν να έχει αλλάξει απόψεις έκτοτε.
Isiliel
Επιφανές μέλος
Η Φεγγάρω αυτή τη στιγμή δεν είναι συνδεδεμένη. Είναι 52 ετών και μας γράφει απο Θεσσαλονίκη (Θεσσαλονίκη). Έχει γράψει 13,854 μηνύματα.
11-08-10
14:17
Συμφωνώ ειδικά με το παραπάνω.
Εγώ πάλι θεωρώ ότι καθώς η κάθε γλώσσα εξελίσσεται στην κοινωνία στην οποία χρησιμοποιείται, η δημιουργία νέων λέξεων και η απόδοση νέων εννοιών στις υπάρχουσες αντικατοπτρίζει τον βαθμό εξέλιξης και την κοινωνική πραγματικότητα της κάθε εποχής.
Στην ουσία η μελέτη της γλώσσας, δεν μπορεί παρά να είναι μια κοινωνιολογική μελέτη της εκάστοτε εποχής και της εξέλιξης του ανθρώπινου γένους μέσα στο χρόνο.
Βλέπω μάλιστα ότι στο Πανεπιστήμιο Αιγαίου, υπάρχει ειδικό μάθημα στο Τμήμα Κοινωνικής Ανθρωπολογίας & Ιστορίας με το ίδιο αντικείμενο.
Δεν νομίζω πως η γλώσσα μπορεί να κατευθυνθεί βίαια προς οποιαδήποτε κατεύθυνση. Οι καθημερινές ανάγκες επικοινωνίας είναι μάλλον αυτές που θα στρέψουν τη γλώσσα προς κάπου αλλού, ...χωρίς να είμαι απόλυτη πάνω σ' αυτό.Άλλωστε είμαστε πλέον σε ένα στάδιο κοινωνικής εξέλιξης που δεν χρειάζεται να περιμένουμε τη γλώσσα να ακολουθήσει την κοινωνία, μπορούμε να δώσουμε μια κατεύθυνση στα πράγματα...
Η Erin McKean για παράδειγμα, λέει στην ομιλία της: Αν αγαπάτε μια λέξη, χρησιμοποιείστε την. Αυτό την κάνει αληθινή.
Υπάρχουν βέβαια και φράσεις που επιμένουν να αντέχουν στο χρόνο, όπως για παράδειγμα: "Δε δίνω δεκάρα" κ.α. που δεν αφορούν καν τη σχέση ανδρών-γυναικών...
Δεν νομίζω ότι χρειάζεται να κολλάμε τόσο πολύ στον τίτλο, ούτε να τσιτώνουμε με οτιδήποτε περιέχει τη λέξη "φεμινισμός".Αρχική Δημοσίευση από Πατρεύς:Σ.σ.: Και μόνο ο τίτλος του ρεύματος αυτού, δείχνει το πόσο στρατευμένο είναι... Διότι η γλωσσολογία ως επιστήμη μπορεί να είναι ιστορική, λεξικογραφική κλπ αλλά όταν γίνεται «φεμινιστική», παύει να είναι επιστήμη και γίνεται ουσιαστικά μια ιδεολογία ανάμεσα σε όλες τις άλλες...
Ο συγγραφέας του εν λόγω άρθρου δεν προτείνει καν την αντικατάσταση λέξεων και αναφέρει ο ίδιος πως μια τέτοια προσέγγιση γίνεται σταδιακά μέσα στο χρόνο.
--
Αυτού του είδους ο συμβολισμός δεν με χαλάει καθόλου.Αρσενικοί, επίσης, είναι οι περισσότεροι ισχυροί άνεμοι (βοριάς, νοτιάς, σιρόκος) αλλά και οι ποταμοί (Αλιάκμονας, Πηνειός, Αξιός, Αχελώος), ενώ τα δέντρα που γεννούν καρπούς είναι συνήθως θηλυκά (λεμονιά, πορτοκαλιά) όπως και τα περισσότερα λουλούδια.
Οι ποταμοί είναι γένους αρσενικού, οι λίμνες όμως είναι γένους θηλυκού. Φαλλικά και μητρικά σύμβολα που αποδίδουν εξαιρετικά λόγω του σχήματός τους τη θηλυκότητα ή την αρρενωπότητα αυτού που περιγράφουν, όπως και το παράδειγμα Γης-Ήλιου (και όχι Ήλιου-Γης )
Ομως, από την άλλη πλευρά, μάλλον δεν είναι τυχαίο ότι η γη είναι θηλυκού γένους σχεδόν σε όλες τις ινδοευρωπαϊκές γλώσσες, αφού συμβολίζει πάντα τη Μητέρα Γη, η οποία γεννά και παράγει. Ωστόσο, ο ήλιος είναι σχεδόν πάντα αρσενικού γένους...
Καταθέτω τέλος, χάριν της συζήτησης, έναν παλαιότερο προβληματισμό μου, για εκφράσεις που χρησιμοποιούμε καθημερινά:
Τέλος, είναι γεγονός πως κάποιες εκφράσεις τις κουβαλάμε από παλαιότερες εποχές. Μπορεί στην ουσία τους πλέον να μη σημαίνουν τίποτα, αλλά δεν παύουν να καθορίζουν έναν τρόπο σκέψης που δεν έχει πεθάνει, τουλάχιστον όχι εντελώς:
Όταν μια γυναίκα, είναι ανεξάρτητη, στέκεται στα πόδια της, είναι τολμηρή κτλ, τότε λέμε πως είναι…. “αντράκι”
Λέμε: "τιμά τα παντελόνια του", αλλά δεν έχω ακούσει ποτέ για γυναίκα που τιμά τη φούστα της. (Κι ας είναι unisex το παντελονάκι πλέον. Η έκφραση δεν άλλαξε!
Όταν κάποιος θέλει να δείξει πως μιλάει σοβαρά λέει “Αντρίκεια πράματα”
(Μια γυναίκα δε μιλάει ποτέ σοβαρά;)
Άσε που έρχεται μια ώρα που οι άντρες μιλάνε μεταξύ τους σαν "άντρας προς άντρα" κι αυτό είναι πολύυυυ σοβαρό όταν ειπωθεί! Τα ψέμματα έχουν τελειώσει δεν υπάρχει γυναικείο στοιχείο μεταξύ τους εκείνη τη στιγμή...
Με τον ίδιο τρόπο κάποιος που προσπαθεί να μας εξαπατήσει μας κάνει “που**ιες” ...Αυτό κι αν δεν δείχνει κάτι όχι μόνο για τις σχέσεις ανδρών/γυναικών...
Σημείωση: Το μήνυμα αυτό γράφτηκε 13 χρόνια πριν. Ο συντάκτης του πιθανόν να έχει αλλάξει απόψεις έκτοτε.
Isiliel
Επιφανές μέλος
Η Φεγγάρω αυτή τη στιγμή δεν είναι συνδεδεμένη. Είναι 52 ετών και μας γράφει απο Θεσσαλονίκη (Θεσσαλονίκη). Έχει γράψει 13,854 μηνύματα.
10-08-10
18:33
Του Μιχαλη Πιτσιλιδη* από την εφημερίδα, Καθημερινή.
Δεν είναι ευρέως γνωστό, αλλά υπάρχει κλάδος της γλωσσολογίας με τον τίτλο φεμινιστική γλωσσολογία (femi-nistische Linguistik). Ο επιστημονικός αυτός κλάδος εξετάζει, γενικώς ειπείν, τις σχέσεις ανάμεσα στο φύλο και τη γλώσσα, για να ανακαλύψει βεβαίως ότι και η γλώσσα έχει φύλο, και μάλιστα αρσενικό! Θα δούμε παρακάτω παραδείγματα της «αρσενικής» γλώσσας, αφού πρώτα σημειώσουμε ότι έχουν υπάρξει στην ιστορία της επιστήμης σημαντικοί γλωσσολόγοι, οι οποίοι κατέληξαν σε αφοπλιστικού μισογυνισμού «επιστημονικά» πορίσματα. Για παράδειγμα, ο Edward Sapir (1884-1939), σπουδαίος και διάσημος Αμερικανός γλωσσολόγος, μελετώντας ως παράδειγμα τη γλώσσα nootka, κατέταξε την ομιλία των γυναικών στους... ανώμαλους τύπους ομιλίας που εμφανίζονται σε «χοντρούς, νάνους, καμπούρηδες, κουτσούς, μωρά και γυναίκες»!
Στη γλώσσα μας, έχουμε αρσενικό και θηλυκό γένος, τόσο γραμματικό όσο και φυσικό. Η διάκριση του γένους γίνεται είτε με λεξιλογικό τρόπο (πατέρας-μητέρα), είτε με τις καταλήξεις (κομμωτής-κομμώτρια), είτε με το άρθρο (ο/η γιατρός). Βέβαια, η σχέση ανάμεσα στο φυσικό και στο γραμματικό γένος είναι εν πολλοίς αυθαίρετη: το φεγγάρι είναι ουδέτερο στην ελληνική γλώσσα, αρσενικό στη γερμανική (der Mond), θηλυκό στη γαλλική (la lune) κ.ο.κ. Ομως, από την άλλη πλευρά, μάλλον δεν είναι τυχαίο ότι η γη είναι θηλυκού γένους σχεδόν σε όλες τις ινδοευρωπαϊκές γλώσσες, αφού συμβολίζει πάντα τη Μητέρα Γη, η οποία γεννά και παράγει. Ωστόσο, ο ήλιος είναι σχεδόν πάντα αρσενικού γένους...
Ας ρίξουμε, όμως, μερικές ματιές σε γλωσσικά σημάδια που υποδηλώνουν υπεροχή του αρσενικού, από την καθημερινή χρήση της γλώσσας. Ζώα δυνατά και επιβλητικά είναι συχνότερα αρσενικού γένους (ο λέων, ο ελέφαντας, ο καρχαρίας, ο αετός, ο βόας), ενώ τα πιο μικρά και θεωρούμενα απεχθή, πονηρά ή μοχθηρά είναι συχνότερα θηλυκά (η αλεπού, η ύαινα, η σουπιά, η αράχνη, η κατσαρίδα, η οχιά). Αρσενικοί, επίσης, είναι οι περισσότεροι ισχυροί άνεμοι (βοριάς, νοτιάς, σιρόκος) αλλά και οι ποταμοί (Αλιάκμονας, Πηνειός, Αξιός, Αχελώος), ενώ τα δέντρα που γεννούν καρπούς είναι συνήθως θηλυκά (λεμονιά, πορτοκαλιά) όπως και τα περισσότερα λουλούδια. Ως «σκύλος» προσδιορίζεται ο σκληρός, εργατικός άντρας, ενώ η «σκύλα» αποτελεί βρισιά για κάθε γυναίκα.
Πολλά επαγγέλματα θεωρούνται εκ φύσεως αρσενικά κι επομένως υπάρχουν μεγάλες γλωσσικές δυσκολίες στον προσδιορισμό τους, όταν ασκούνται από γυναίκες. Ετσι, ενώ λέμε πλέον η γιατρίνα, η δικαστίνα, η βουλευτίνα, η στρατιωτίνα, ακόμα δεν έχουν ωριμάσει γλωσσικά η φιλολογίνα, η υπαλληλίνα, η πιλοτίνα και πάρα πολλά άλλα. Θα χρειαστεί ακόμα χρόνος για να καταλήξει η γλωσσική ζύμωση σε μία από τις μορφές: η συγγραφέας, η συγγράφισσα (πρόταση Κριαρά), η συγγραφέας, η συγγραφίνα. Προς το παρόν, τα τρία τελευταία μάς φαίνονται αστεία ή γλωσσικοί βαρβαρισμοί.
Λεξιλογικά, τώρα, έχουμε πολλά και εντυπωσιακά παραδείγματα όπου γυναίκες… δεν υπάρχουν. Π.χ. λέγοντας «όλοι οι Ελληνες είναι στο πλευρό σας» εννοούμε τους Ελληνες και τις Ελληνίδες, ομολογώντας ότι είναι περιττή η ρητή αναφορά -με το θηλυκό γένος- στις γυναίκες. Τη διάκριση κάνουν μόνον οι πολιτικοί, στις δημόσιες ομιλίες τους, για ψηφοθηρικούς λόγους. Ενα πλοίο βυθίζεται πάντα «αύτανδρο», έστω κι αν οι μισοί επιβάτες είναι γυναίκες. Μια δημόσια υπηρεσία «επανδρώνεται» ακόμα κι όταν προσλαμβάνει γυναίκες. Εξ άλλου, μια εφεύρεση, μια ιδέα ή μια θεωρία, έχουν πάντα «πατρότητα», έστω κι αν προέρχονται από γυναίκα, ενώ στα πανεπιστήμια «οι φοιτητές αγωνίζονται...» ωσάν οι φοιτήτριες να έχουν εξαφανιστεί. Οταν χτυπά το τηλέφωνο ρωτάμε «ποιος είναι στο τηλέφωνο;» είτε είναι άντρας είτε γυναίκα. Αν ρωτήσουμε «ποια είναι στο τηλέφωνο;» υπονοείται ότι γνωρίζουμε με βεβαιότητα ότι είναι γυναίκα, διαφορετικά ελλοχεύει η παρεξήγηση. Λέμε «ο Γιάννης και η Αννα ήταν πολύ ευτυχισμένοι» και ποτέ «ο Γιάννης και η Αννα ήταν πολύ ευτυχισμένες» γιατί το δεύτερο είναι επιβαρυντικό για τον Γιάννη.
Μελετώντας διάφορα ζεύγη λέξεων (με εξαίρεση το «κυρίες και κύριοι»), διαπιστώνουμε ότι πάντα προηγείται το αρσενικό: Αδάμ-Εύα, γιος-κόρη, αδελφός-αδελφή, ως ισχυρότερο και σημαντικότερο. Πράγματι στα ζεύγη αντιθέτων συνηθίζουμε να βάζουμε πρώτο το θετικό: φως-σκοτάδι, πλούσιος-φτωχός, άσπρο-μαύρο. Οταν ο σύζυγος πεθάνει η σύζυγος ονομάζεται «Χ, χήρα του Ψ» ενώ, στην αντίθετη περίπτωση, βεβαίως δεν λέμε «ο Χ, χήρος της Ψ».
Τα παραπάνω δεν συνιστούν βεβαίως κάποιας μορφής ιδιαιτερότητα της ελληνικής γλώσσας. Οπως προκύπτει από ένα πρόσφατο, μνημειώδες έργο (Hellinger, M. & Bussmann, H. Gender across Languages. Amsterdam: John Benjamins 2001-2003), τα δεδομένα από 30 γλώσσες αποκαλύπτουν ότι σε όλες η γυναικεία παρουσία δεν βαραίνει όσο η αντρική. Η γυναίκα προσδιορίζεται από την οπτική γωνία του άντρα και σε σχέση με αυτόν, ενώ, παράλληλα, οι γυναικείες ιδιότητες και δραστηριότητες προβάλλονται συνήθως ως κατώτερες των αντρικών.
* Ο κ. Μιχάλης Πιτσιλίδης είναι διευθυντής του περιοδικού Popular Medicine.
Δεν είναι ευρέως γνωστό, αλλά υπάρχει κλάδος της γλωσσολογίας με τον τίτλο φεμινιστική γλωσσολογία (femi-nistische Linguistik). Ο επιστημονικός αυτός κλάδος εξετάζει, γενικώς ειπείν, τις σχέσεις ανάμεσα στο φύλο και τη γλώσσα, για να ανακαλύψει βεβαίως ότι και η γλώσσα έχει φύλο, και μάλιστα αρσενικό! Θα δούμε παρακάτω παραδείγματα της «αρσενικής» γλώσσας, αφού πρώτα σημειώσουμε ότι έχουν υπάρξει στην ιστορία της επιστήμης σημαντικοί γλωσσολόγοι, οι οποίοι κατέληξαν σε αφοπλιστικού μισογυνισμού «επιστημονικά» πορίσματα. Για παράδειγμα, ο Edward Sapir (1884-1939), σπουδαίος και διάσημος Αμερικανός γλωσσολόγος, μελετώντας ως παράδειγμα τη γλώσσα nootka, κατέταξε την ομιλία των γυναικών στους... ανώμαλους τύπους ομιλίας που εμφανίζονται σε «χοντρούς, νάνους, καμπούρηδες, κουτσούς, μωρά και γυναίκες»!
Στη γλώσσα μας, έχουμε αρσενικό και θηλυκό γένος, τόσο γραμματικό όσο και φυσικό. Η διάκριση του γένους γίνεται είτε με λεξιλογικό τρόπο (πατέρας-μητέρα), είτε με τις καταλήξεις (κομμωτής-κομμώτρια), είτε με το άρθρο (ο/η γιατρός). Βέβαια, η σχέση ανάμεσα στο φυσικό και στο γραμματικό γένος είναι εν πολλοίς αυθαίρετη: το φεγγάρι είναι ουδέτερο στην ελληνική γλώσσα, αρσενικό στη γερμανική (der Mond), θηλυκό στη γαλλική (la lune) κ.ο.κ. Ομως, από την άλλη πλευρά, μάλλον δεν είναι τυχαίο ότι η γη είναι θηλυκού γένους σχεδόν σε όλες τις ινδοευρωπαϊκές γλώσσες, αφού συμβολίζει πάντα τη Μητέρα Γη, η οποία γεννά και παράγει. Ωστόσο, ο ήλιος είναι σχεδόν πάντα αρσενικού γένους...
Ας ρίξουμε, όμως, μερικές ματιές σε γλωσσικά σημάδια που υποδηλώνουν υπεροχή του αρσενικού, από την καθημερινή χρήση της γλώσσας. Ζώα δυνατά και επιβλητικά είναι συχνότερα αρσενικού γένους (ο λέων, ο ελέφαντας, ο καρχαρίας, ο αετός, ο βόας), ενώ τα πιο μικρά και θεωρούμενα απεχθή, πονηρά ή μοχθηρά είναι συχνότερα θηλυκά (η αλεπού, η ύαινα, η σουπιά, η αράχνη, η κατσαρίδα, η οχιά). Αρσενικοί, επίσης, είναι οι περισσότεροι ισχυροί άνεμοι (βοριάς, νοτιάς, σιρόκος) αλλά και οι ποταμοί (Αλιάκμονας, Πηνειός, Αξιός, Αχελώος), ενώ τα δέντρα που γεννούν καρπούς είναι συνήθως θηλυκά (λεμονιά, πορτοκαλιά) όπως και τα περισσότερα λουλούδια. Ως «σκύλος» προσδιορίζεται ο σκληρός, εργατικός άντρας, ενώ η «σκύλα» αποτελεί βρισιά για κάθε γυναίκα.
Πολλά επαγγέλματα θεωρούνται εκ φύσεως αρσενικά κι επομένως υπάρχουν μεγάλες γλωσσικές δυσκολίες στον προσδιορισμό τους, όταν ασκούνται από γυναίκες. Ετσι, ενώ λέμε πλέον η γιατρίνα, η δικαστίνα, η βουλευτίνα, η στρατιωτίνα, ακόμα δεν έχουν ωριμάσει γλωσσικά η φιλολογίνα, η υπαλληλίνα, η πιλοτίνα και πάρα πολλά άλλα. Θα χρειαστεί ακόμα χρόνος για να καταλήξει η γλωσσική ζύμωση σε μία από τις μορφές: η συγγραφέας, η συγγράφισσα (πρόταση Κριαρά), η συγγραφέας, η συγγραφίνα. Προς το παρόν, τα τρία τελευταία μάς φαίνονται αστεία ή γλωσσικοί βαρβαρισμοί.
Λεξιλογικά, τώρα, έχουμε πολλά και εντυπωσιακά παραδείγματα όπου γυναίκες… δεν υπάρχουν. Π.χ. λέγοντας «όλοι οι Ελληνες είναι στο πλευρό σας» εννοούμε τους Ελληνες και τις Ελληνίδες, ομολογώντας ότι είναι περιττή η ρητή αναφορά -με το θηλυκό γένος- στις γυναίκες. Τη διάκριση κάνουν μόνον οι πολιτικοί, στις δημόσιες ομιλίες τους, για ψηφοθηρικούς λόγους. Ενα πλοίο βυθίζεται πάντα «αύτανδρο», έστω κι αν οι μισοί επιβάτες είναι γυναίκες. Μια δημόσια υπηρεσία «επανδρώνεται» ακόμα κι όταν προσλαμβάνει γυναίκες. Εξ άλλου, μια εφεύρεση, μια ιδέα ή μια θεωρία, έχουν πάντα «πατρότητα», έστω κι αν προέρχονται από γυναίκα, ενώ στα πανεπιστήμια «οι φοιτητές αγωνίζονται...» ωσάν οι φοιτήτριες να έχουν εξαφανιστεί. Οταν χτυπά το τηλέφωνο ρωτάμε «ποιος είναι στο τηλέφωνο;» είτε είναι άντρας είτε γυναίκα. Αν ρωτήσουμε «ποια είναι στο τηλέφωνο;» υπονοείται ότι γνωρίζουμε με βεβαιότητα ότι είναι γυναίκα, διαφορετικά ελλοχεύει η παρεξήγηση. Λέμε «ο Γιάννης και η Αννα ήταν πολύ ευτυχισμένοι» και ποτέ «ο Γιάννης και η Αννα ήταν πολύ ευτυχισμένες» γιατί το δεύτερο είναι επιβαρυντικό για τον Γιάννη.
Μελετώντας διάφορα ζεύγη λέξεων (με εξαίρεση το «κυρίες και κύριοι»), διαπιστώνουμε ότι πάντα προηγείται το αρσενικό: Αδάμ-Εύα, γιος-κόρη, αδελφός-αδελφή, ως ισχυρότερο και σημαντικότερο. Πράγματι στα ζεύγη αντιθέτων συνηθίζουμε να βάζουμε πρώτο το θετικό: φως-σκοτάδι, πλούσιος-φτωχός, άσπρο-μαύρο. Οταν ο σύζυγος πεθάνει η σύζυγος ονομάζεται «Χ, χήρα του Ψ» ενώ, στην αντίθετη περίπτωση, βεβαίως δεν λέμε «ο Χ, χήρος της Ψ».
Τα παραπάνω δεν συνιστούν βεβαίως κάποιας μορφής ιδιαιτερότητα της ελληνικής γλώσσας. Οπως προκύπτει από ένα πρόσφατο, μνημειώδες έργο (Hellinger, M. & Bussmann, H. Gender across Languages. Amsterdam: John Benjamins 2001-2003), τα δεδομένα από 30 γλώσσες αποκαλύπτουν ότι σε όλες η γυναικεία παρουσία δεν βαραίνει όσο η αντρική. Η γυναίκα προσδιορίζεται από την οπτική γωνία του άντρα και σε σχέση με αυτόν, ενώ, παράλληλα, οι γυναικείες ιδιότητες και δραστηριότητες προβάλλονται συνήθως ως κατώτερες των αντρικών.
* Ο κ. Μιχάλης Πιτσιλίδης είναι διευθυντής του περιοδικού Popular Medicine.
Σημείωση: Το μήνυμα αυτό γράφτηκε 13 χρόνια πριν. Ο συντάκτης του πιθανόν να έχει αλλάξει απόψεις έκτοτε.