07-05-15
13:22
Σχετικά με το σχολείο θα ευθυγραμμιστώ με τη γνώμη του Locke: "υπέρμαχος των ατομικών μαθημάτων, καθώς πίστευε πως ούτε καν δυο παιδιά δεν μπορείς να τα μεταχειριστείς με τον ίδιο τρόπο". Αν πρέπει να αναγνωρίσω κάτι στο σχολείο, αυτό είναι το γεγονός ότι δίδαξε σε όλους γραφή και ανάγνωση. Κατά τα λοιπά δεν πρόσφερε τίποτα.
Σημείωση: Το μήνυμα αυτό γράφτηκε 9 χρόνια πριν. Ο συντάκτης του πιθανόν να έχει αλλάξει απόψεις έκτοτε.
06-05-15
16:50
Ο Τζων Λοκ (John Locke, 29 Αυγούστου 1632 - 28 Οκτωβρίου 1704) ήταν Άγγλος φιλόσοφος και ιατρός, ο οποίος θεωρείται ένας από τους πλέον σημαίνοντες στοχαστές του Διαφωτισμού και είναι ευρύτερα γνωστός ως ο Πατέρας του Κλασικού Φιλελευθερισμού.
Αποτελεί τον κύριο αντιπρόσωπο του αγγλικού κινήματος του εμπειρισμού. Στο έργο του Δοκίμιο σχετικά με την ανθρώπινη αντίληψη παρομοίασε το ανθρώπινο μυαλό με ένα «άσπρο χαρτί», μια tabula rasa, πάνω στην οποία τίποτε δεν είναι γραμμένο. Πριν το νεογέννητο παιδί αρχίσει να έχει εμπειρίες, να αντιλαμβάνεται τον εξωτερικό κόσμο μέσα από τις αισθήσεις του, δεν καταγράφεται τίποτε στο μυαλό του. Οι απλές ιδέες που προκύπτουν άμεσα από τις αισθήσεις του είναι τα θεμέλια της γνώσης, οι οποίες συγχωνεύονται και γίνονται σύνθετες.
Η πολιτική θεωρία του Λοκ σχετίζεται άμεσα με την θεώρησή του ως προς την ανθρώπινη φύση. Για να κατανοηθεί αυτή θα πρέπει να προηγουμένως να γίνει αντιληπτό τι είναι ο «φυσικός άνθρωπος», ο άνθρωπος στη φυσική του κατάσταση. Σύμφωνα με τον Λοκ, «όλοι οι άνθρωποι βρίσκονται εκ φύσεως στην εν λόγω κατάσταση και παραμένουν σε αυτήν έως ότου, με δική τους συγκατάθεση, γίνουν μέλη κάποιας πολιτικής κοινωνίας».
Ελευθερία
Η φυσική κατάσταση για τον Λοκ είναι κατάσταση απόλυτης ελευθερίας όλων των ανθρώπων, οι οποίοι μπορούν να καθορίζουν μόνοι τους τις πράξεις και τις επιλογές τους, όπως ο καθένας θεωρεί σωστό, δίχως να ζητούν την άδεια ή να εξαρτώνται από τη βούληση οποιουδήποτε άλλου ανθρώπου. Η φυσική κατάσταση είναι επίσης μια κατάσταση απόλυτης ισότητας. Στην πραγματικότητα, όμως, όλη αυτή η ελευθερία αυτοδιάθεσης, η αυτονομία δράσης και η αμοιβαία ισότητα λαμβάνουν πάντοτε χώρα μέσα στα όρια του νόμου της φύσης, που ορίζει τελικώς τη είναι επιτρεπτό και τι όχι.
Για τον εμπειριστή Λοκ η ελευθερία θα πρέπει να εκδηλώνεται κυρίως μέσα από εμπειρικά δεδομένα. Η ελευθερία εμφανίζεται με τη γέννηση καθώς, «όλοι οι άνθρωποι, όπως έχει δειχθεί, είναι εκ φύσεως ελεύθεροι», ή μάλλον γεννιούνται έχοντας τις ίδιες δυνατότητες να γίνουν ελεύθεροι:
«Γεννιόμαστε ελεύθεροι και έλλογοι, όχι όμως με την έννοια ότι εξαρχής ασκούμε αυτές τις δύο ιδιότητες: η ηλικία που φέρνει τη μία, φέρνει και την άλλη».
Με άλλα λόγια, «ο άνθρωπος γεννιέται, όπως αποδείχθηκε, με το δικαίωμα τέλειας ελευθερίας».
Επομένως, η ελευθερία είναι η γενέθλια κατάσταση του ανθρώπου και η φυσική του κατάσταση, η οποία όμως με τον τρόπο που τη συλλαμβάνει ο Λοκ έχει ορισμένα κρίσιμα αντιφατικά στοιχεία. Παρόλο που κυριαρχεί η απόλυτη ελευθερία, δεν πρόκειται για κατάσταση ασυδοσίας. Ο φυσικός άνθρωπος δεν έχει την ελευθερία να καταστρέψει τον εαυτό του ή οποιοδήποτε άλλο πλάσμα βρίσκεται στην κατοχή του. Και αυτό εξαιτίας του φυσικού νόμου «που δεσμεύει τους πάντες» και ταυτίζεται «με τον λόγο, που διδάσκει ότι κανένας δεν πρέπει να προξενεί βλάβη στη ζωή, στην υγεία, στην ελευθερία και στα υπάρχοντα του άλλου».
Ιδιοκτησία
Ο Άγγλος φιλόσοφος θεωρούσε ότι οι άνθρωποι σε φυσική κατάσταση δεν ήταν τόσο επιθετικοί, αλλά κυρίως κοινωνικοί, δημιουργικοί, λογικοί και σώφρονες. Ενδιαφέρονταν έτσι να συγκροτήσουν πολιτισμένες κοινωνίες. Γι' αυτό συνήπταν «κοινωνικό συμβόλαιο» με το κράτος με αμοιβαίους όρους. Αποδέχονταν να περιορίσουν την ελευθερία τους και σε αντάλλαγμα το κράτος έπρεπε να εγγυηθεί για τη διασφάλιση των φυσικών τους δικαιωμάτων: της ζωής, της ελευθερίας, της ιδιοκτησίας.
Η «ιδιοκτησία» στον Λοκ σχετίζεται επίσης με την έννοια της «ιδιοκτησίας εαυτού», που συνδέεται με την πρωτότυπη θεωρία του σχετικά με την προσωπική ταυτότητα και την αυτοσυνειδησία.
Η αίτια της σύναψης ενός κοινωνικού συμβολαίου και της εισόδου στην πολιτική κοινωνία είναι η αβεβαιότητα και η ανασφάλεια. Το ζήτημα της «διοκτησίας είναι κι εδώ κυρίαρχο:
«Ο μέγας και κύριος σκοπός της συνένωσης των ανθρώπων σε πολιτικές κοινότητες και της υποταγής τους σε κυβερνήσεις είναι η διαφύλαξη της περιουσίας τους».
Ο Λοκ ως παιδαγωγός
Ο Λοκ θεωρούσε ιδανική την αγωγή που συνδυάζει τον φυσικό τρόπο ζωής, την σωματική αγωγή και την σκληραγωγία. Πίστευε πως για την διαμόρφωση του χαρακτήρα σημασία έχει περισσότερο το γενικότερο περιβάλλον και η καθημερινή τριβή με τα άτομα παρά η συστηματοποιημένη διδασκαλία. Έδινε σημασία στην αγωγή του παιδιού μικρής ηλικίας, το οποίο πρέπει είναι κοντά στον φυσικό τρόπο ζωής και μακριά από την χλιδή. Το πνεύμα του παιδιού, με άλλα λόγια, πρέπει να διατηρείται ζωντανό και ελεύθερο. Ήταν υπέρμαχος των ατομικών μαθημάτων, καθώς πίστευε πως ούτε καν δυο παιδιά δεν μπορείς να τα μεταχειριστείς με τον ίδιο τρόπο. Ο δάσκαλος που θα παραδίδει τα ιδιαίτερα μαθήματα πρέπει να είναι κυρίως κάτοχος ηθικών αρετών παρά συγκεκριμένων γνώσεων. Οι γνώσεις αξίζουν όταν τις κατέχουν άνθρωποι με σωστή συμπεριφορά, άνθρωποι όμως χωρίς ψυχική ευγένεια γίνονται κατά τον Locke «εύκολα ακόμη πιο ανόητοι και κακοί». Έβλεπε την μάθηση ως ένα χαλαρό και παιγνιώδες αντικείμενο. Το παιδί θα πρέπει να αγαπήσει αυτό που μαθαίνει και όχι να εξαναγκαστεί. «Είναι καλύτερα να μάθει το παιδί να διαβάζει ένα χρόνο αργότερα παρά να του δημιουργηθεί αποστροφή προς το διάβασμα». Τέλος θέλει μια μάθηση ανοιχτή στον κόσμο και εκτιμά την χειρωνακτική εργασία για όλους τους ανθρώπους.
Burns, Edward M, Ευρωπαϊκή Ιστορία-Ο δυτικός πολιτσμός: Νεότεροι χρόνοι
Αιμίλιος Μεταξόπουλος: «Το πρόβλημα της ατομικής ιδιοκτησίας στις θεωρίες του φυσικού δικαίου και στη νεώτερη φιλελεύθερη φιλοσοφία: Hobbes, Locke, Kant»
Αποτελεί τον κύριο αντιπρόσωπο του αγγλικού κινήματος του εμπειρισμού. Στο έργο του Δοκίμιο σχετικά με την ανθρώπινη αντίληψη παρομοίασε το ανθρώπινο μυαλό με ένα «άσπρο χαρτί», μια tabula rasa, πάνω στην οποία τίποτε δεν είναι γραμμένο. Πριν το νεογέννητο παιδί αρχίσει να έχει εμπειρίες, να αντιλαμβάνεται τον εξωτερικό κόσμο μέσα από τις αισθήσεις του, δεν καταγράφεται τίποτε στο μυαλό του. Οι απλές ιδέες που προκύπτουν άμεσα από τις αισθήσεις του είναι τα θεμέλια της γνώσης, οι οποίες συγχωνεύονται και γίνονται σύνθετες.
Η πολιτική θεωρία του Λοκ σχετίζεται άμεσα με την θεώρησή του ως προς την ανθρώπινη φύση. Για να κατανοηθεί αυτή θα πρέπει να προηγουμένως να γίνει αντιληπτό τι είναι ο «φυσικός άνθρωπος», ο άνθρωπος στη φυσική του κατάσταση. Σύμφωνα με τον Λοκ, «όλοι οι άνθρωποι βρίσκονται εκ φύσεως στην εν λόγω κατάσταση και παραμένουν σε αυτήν έως ότου, με δική τους συγκατάθεση, γίνουν μέλη κάποιας πολιτικής κοινωνίας».
Ελευθερία
Η φυσική κατάσταση για τον Λοκ είναι κατάσταση απόλυτης ελευθερίας όλων των ανθρώπων, οι οποίοι μπορούν να καθορίζουν μόνοι τους τις πράξεις και τις επιλογές τους, όπως ο καθένας θεωρεί σωστό, δίχως να ζητούν την άδεια ή να εξαρτώνται από τη βούληση οποιουδήποτε άλλου ανθρώπου. Η φυσική κατάσταση είναι επίσης μια κατάσταση απόλυτης ισότητας. Στην πραγματικότητα, όμως, όλη αυτή η ελευθερία αυτοδιάθεσης, η αυτονομία δράσης και η αμοιβαία ισότητα λαμβάνουν πάντοτε χώρα μέσα στα όρια του νόμου της φύσης, που ορίζει τελικώς τη είναι επιτρεπτό και τι όχι.
Για τον εμπειριστή Λοκ η ελευθερία θα πρέπει να εκδηλώνεται κυρίως μέσα από εμπειρικά δεδομένα. Η ελευθερία εμφανίζεται με τη γέννηση καθώς, «όλοι οι άνθρωποι, όπως έχει δειχθεί, είναι εκ φύσεως ελεύθεροι», ή μάλλον γεννιούνται έχοντας τις ίδιες δυνατότητες να γίνουν ελεύθεροι:
«Γεννιόμαστε ελεύθεροι και έλλογοι, όχι όμως με την έννοια ότι εξαρχής ασκούμε αυτές τις δύο ιδιότητες: η ηλικία που φέρνει τη μία, φέρνει και την άλλη».
Με άλλα λόγια, «ο άνθρωπος γεννιέται, όπως αποδείχθηκε, με το δικαίωμα τέλειας ελευθερίας».
Επομένως, η ελευθερία είναι η γενέθλια κατάσταση του ανθρώπου και η φυσική του κατάσταση, η οποία όμως με τον τρόπο που τη συλλαμβάνει ο Λοκ έχει ορισμένα κρίσιμα αντιφατικά στοιχεία. Παρόλο που κυριαρχεί η απόλυτη ελευθερία, δεν πρόκειται για κατάσταση ασυδοσίας. Ο φυσικός άνθρωπος δεν έχει την ελευθερία να καταστρέψει τον εαυτό του ή οποιοδήποτε άλλο πλάσμα βρίσκεται στην κατοχή του. Και αυτό εξαιτίας του φυσικού νόμου «που δεσμεύει τους πάντες» και ταυτίζεται «με τον λόγο, που διδάσκει ότι κανένας δεν πρέπει να προξενεί βλάβη στη ζωή, στην υγεία, στην ελευθερία και στα υπάρχοντα του άλλου».
Ιδιοκτησία
Ο Άγγλος φιλόσοφος θεωρούσε ότι οι άνθρωποι σε φυσική κατάσταση δεν ήταν τόσο επιθετικοί, αλλά κυρίως κοινωνικοί, δημιουργικοί, λογικοί και σώφρονες. Ενδιαφέρονταν έτσι να συγκροτήσουν πολιτισμένες κοινωνίες. Γι' αυτό συνήπταν «κοινωνικό συμβόλαιο» με το κράτος με αμοιβαίους όρους. Αποδέχονταν να περιορίσουν την ελευθερία τους και σε αντάλλαγμα το κράτος έπρεπε να εγγυηθεί για τη διασφάλιση των φυσικών τους δικαιωμάτων: της ζωής, της ελευθερίας, της ιδιοκτησίας.
Η «ιδιοκτησία» στον Λοκ σχετίζεται επίσης με την έννοια της «ιδιοκτησίας εαυτού», που συνδέεται με την πρωτότυπη θεωρία του σχετικά με την προσωπική ταυτότητα και την αυτοσυνειδησία.
Η αίτια της σύναψης ενός κοινωνικού συμβολαίου και της εισόδου στην πολιτική κοινωνία είναι η αβεβαιότητα και η ανασφάλεια. Το ζήτημα της «διοκτησίας είναι κι εδώ κυρίαρχο:
«Ο μέγας και κύριος σκοπός της συνένωσης των ανθρώπων σε πολιτικές κοινότητες και της υποταγής τους σε κυβερνήσεις είναι η διαφύλαξη της περιουσίας τους».
Ο Λοκ ως παιδαγωγός
Ο Λοκ θεωρούσε ιδανική την αγωγή που συνδυάζει τον φυσικό τρόπο ζωής, την σωματική αγωγή και την σκληραγωγία. Πίστευε πως για την διαμόρφωση του χαρακτήρα σημασία έχει περισσότερο το γενικότερο περιβάλλον και η καθημερινή τριβή με τα άτομα παρά η συστηματοποιημένη διδασκαλία. Έδινε σημασία στην αγωγή του παιδιού μικρής ηλικίας, το οποίο πρέπει είναι κοντά στον φυσικό τρόπο ζωής και μακριά από την χλιδή. Το πνεύμα του παιδιού, με άλλα λόγια, πρέπει να διατηρείται ζωντανό και ελεύθερο. Ήταν υπέρμαχος των ατομικών μαθημάτων, καθώς πίστευε πως ούτε καν δυο παιδιά δεν μπορείς να τα μεταχειριστείς με τον ίδιο τρόπο. Ο δάσκαλος που θα παραδίδει τα ιδιαίτερα μαθήματα πρέπει να είναι κυρίως κάτοχος ηθικών αρετών παρά συγκεκριμένων γνώσεων. Οι γνώσεις αξίζουν όταν τις κατέχουν άνθρωποι με σωστή συμπεριφορά, άνθρωποι όμως χωρίς ψυχική ευγένεια γίνονται κατά τον Locke «εύκολα ακόμη πιο ανόητοι και κακοί». Έβλεπε την μάθηση ως ένα χαλαρό και παιγνιώδες αντικείμενο. Το παιδί θα πρέπει να αγαπήσει αυτό που μαθαίνει και όχι να εξαναγκαστεί. «Είναι καλύτερα να μάθει το παιδί να διαβάζει ένα χρόνο αργότερα παρά να του δημιουργηθεί αποστροφή προς το διάβασμα». Τέλος θέλει μια μάθηση ανοιχτή στον κόσμο και εκτιμά την χειρωνακτική εργασία για όλους τους ανθρώπους.
Burns, Edward M, Ευρωπαϊκή Ιστορία-Ο δυτικός πολιτσμός: Νεότεροι χρόνοι
Αιμίλιος Μεταξόπουλος: «Το πρόβλημα της ατομικής ιδιοκτησίας στις θεωρίες του φυσικού δικαίου και στη νεώτερη φιλελεύθερη φιλοσοφία: Hobbes, Locke, Kant»
Σημείωση: Το μήνυμα αυτό γράφτηκε 9 χρόνια πριν. Ο συντάκτης του πιθανόν να έχει αλλάξει απόψεις έκτοτε.