parafernalia
Περιβόητο μέλος
Ο Νίκος αυτή τη στιγμή δεν είναι συνδεδεμένος. Επαγγέλεται Προγραμματιστής/τρια και μας γράφει απο Αθήνα (Αττική). Έχει γράψει 4,886 μηνύματα.
15-02-22
12:24
Αυτό με τα ατομικά δικαιώματα με έχει απασχολήσει στο παρελθόν, κατά πόσο λειτουργεί απελευθερωτικά ή το αντίθετο. Ατομικά δικαιώματα έχουν οι σκλάβοι. Δεν γνωρίζω βέβαια αν το εννοούσε έτσι ο Μπένθαμ.Κατά τα άλλα, η πολιτική του φιλοσοφία συνέχεται με την ηθική του(δεν αναγνωρίζει τα ατομικά δικαιώματα, κάπου τα ονομάζει μπαρούφες) και είναι ουσιαστικά αντανάκλαση του ηθικού του συστήματος. Το λάθος του, κατ εμέ, είναι ο αναγωγισμός σε μια μονοαξιακή πεοσέγγιση της ηδονής(τη νοεί μόνο ποσοτικά, όχι ποιοτικά), η συγκυριακότητα και το μη προβλεπτό του αποτελέσματος, και η κατασκευή ενός παγκόσμιου υποκειμένου δράσεως, το οποίο είτε θα μας οδηγήσει σ ενα πέλαγος ασυναρτησίας, αν προσπαθήσουμε να συνυπολογίσουμε όλες τις αντιτιθέμενες απόψεις, είτε σ έναν επικίνδυνο πατερναλισμό, αν προσπαθήσουμε(ποιοι; ) να εξιδανικεύσουμε τις πεποιθήσεις του καθενός και να ορίσουμέ εμείς τι είναι το καλό για τον καθένα.
Στα υπόλοιπα που λες ναι, θα συμφωνήσω. Κάθε φιλόσοφο πρέπει να τον εξετάζουμε στην εποχή του, πόσο μάλιστα ο Μπένθαμ που ήταν πρακτικός επί της ουσίας. Όσο υπάρχουν διενέξεις κρατών, εθνών, λαών, ανθρώπων μέσα από διαφορετικές ταυτότητες, ο ωφελιμισμός δεν μπορεί να αποδώσει. Πρέπει να δούμε το συνολικό καλό της ανθρωπότητας αλλά όπως λες είναι επικίνδυνα πατερναλιστικό αυτό. Ποιος θα το ορίσει, για ποιον;
Ο Καντ έγινε ευρέως αποδεκτός γιατί κούμπωσε με την Αριστοτέλεια ηθική. Ότι το ενέργημα προηγείται της αρετής για παράδειγμα, το προσέγγισε πρώτος ο Αριστοτέλης στα Ηθικά-Νικομάχεια. Οι ιδέες του για την αυτονομία ή το φαντασιακό συμβόλαιο έχουν μπει στη σφαίρα της κριτικής από μεταγενέστερους φιλοσόφους. Ωραίο ακούγεται να είσαι αυτόνομος ηθικά μέσω της καθαρής λογικής και της αγαθής βούλησης. Που εδράζονται όμως αυτά; Ενυπάρχουν στο dna σου και απλά πρέπει να τα "ξυπνήσεις"; Για να αποφύγει αυτό το ερώτημα ο Καντ έβαλε την προϋπόθεση της δέσμευσης και της υπακοής στον ηθικό νόμο ώστε να μην οδηγηθείς στην αυθαιρεσία εισάγοντας με αυτό τον τρόπο την έννοια του καθήκοντος (η κατηγορική προστακτική του τύπου: "Πράττε έτσι γιατί πρέπει να πράξεις έτσι…"). Στο τέλος όμως αυτός ο ψυχαναγκασμός μόνο αυτόνομη ηθική δεν είναι.Έχει δηλαδή πολλές εξόφθαλμες αδυναμίες το σύστημά του. Σίγουρα θα ήταν πιο ενδιαφέρων άνθρωπος από τον μονόχνωτο Καντ, αλλά ο τελευταίος έχει επηρεάσει σε τεράστιο βαθμό τη συγχρονη σκέψη, αν δεν την έχει διαμορφώσει κιόλας(βλ. έννοια αυτονομίας, φαντασιακό συμβόλαιο, το ορθό προηγείται του αγαθού, η ελευθερία προηγείται της αρετής, πατέρας του φιλελευθερισμού κλπ.).
Ο ατομικισμός είναι πιο γνήσια ηθική κατά τη γνώμη μου. Ειδικότερα όπως διατυπώθηκε από τους φιλοσόφους της Στωάς, τον Επίκτητο, τον Επίκουρο και αργότερα από τους αναρχοατομικιστές. Είναι η μόνη προσέγγιση που σε απελευθερώνει ηθικά από κάθε μορφή τυραννίας. Ο Χαν Ράινερ έλεγε πως ο σοφός άνθρωπος απαγορεύει στον εαυτό του κάθε ελπίδα για ηθική πρόοδο. Δεν θεωρεί ότι έχει δικαίωμα να ξεσηκώνει τα πάθη των ανθρώπων. Η κοινωνική δράση τού φαίνεται τυραννία, και ο ίδιος απέχει απ’ τη συμμετοχή σ’ αυτή.
Μ' άλλα λόγια είναι μάταιο και επικίνδυνο να μιλάμε για ηθική έξω απ' τον εαυτό μας για πράγματα που δεν εξαρτώνται από μας. Αναρχοατομικιστής στο δικό μου το μυαλό ήταν και ο Μαρκήσιος ντε Σαντ. Είναι το άλλο άκρο βέβαια αλλά σου δείχνει το ψεύτικο οικοδόμημα της Καντιανής ηθικής. Ο πραγματικά ηθικός είναι ο ανήθικος και η ύψιστη αρετή είναι η φαυλότητα. Βγάζει τη γλώσσα απέναντι στην καντιανή έννοια του καθήκοντος, απέναντι σε κάθε ηθικό κανόνα που προβάλλει ως αναγκαίο πρότυπο τον αγαθό και ενάρετο άνθρωπο. Είναι η ίδια η ακρότατη σκοτεινή συνέπεια του ορθολογικού πνεύματος του ευρωπαϊκού Διαφωτισμού.