Great Chaos
Περιβόητο μέλος
Ο Όττο αυτή τη στιγμή δεν είναι συνδεδεμένος. Είναι 56 ετών, επαγγέλεται Συγγραφέας και μας γράφει απο Θεσσαλονίκη (Θεσσαλονίκη). Έχει γράψει 4,911 μηνύματα.
14-03-09
22:49
Ωστόσο η εν λόγω υποθετική μελέτη θα ήταν λειψή αν δεν αναφερόταν και στον προφητικό, τον «ιερατικό» λόγο πολλών συγγραφέων μας. Που θέλοντας προφανώς να καταγγείλουν μια παρηκμασμένη θεολογία καταφεύγουν σε έναν δικό τους ιεροπρεπή λόγο. «Θεολογούν» για να δώσουν στη φωνή τους την επισημότητα και το κύρος ενός λόγου που σήμερα έχει ατονήσει: του εκκλησιαστικού
Ας δούμε επ' αυτού, μερικά αποσπάσματα από κείμενα του Ανδρέα Λασκαράτου:
Ο Νόμος του Θεού δεν θέλει μπορέσει ποτέ να είναι η θρησκεία των παπάδωνέ μας. Εμείς θέλουμε έναν κλήρον, και έναν πολυάριθμον κλήρον, μα χάρισμα! Για να πιτύχομε το χάρισμα εδεχθήκαμε διά παπάδες μας τους ύστερους χαμάληδες, και τους εδώσαμε απολυσιά να ζούνε με το έργον τους...
«Θρησκεία». Tα μυστήρια της Kεφαλονιάς, 1856. Δημ. Mάργαρης (επιμ.), Aνδρέας Λασκαράτος. Σατιρικοί και ευθυμογράφοι. Bασική Bιβλιοθήκη, 23. «Aετός» A.E., 1954. 124.
Η θρησκεία που μας πρέπει δεν είναι η θρησκεία που συμφέρει τους παπάδες μας, αλλʼ η θρησκεία που πρέπει της Θεότητος. Εις το να αναδεχθούμε τη θρησκεία του Θεού δεν πρέπει να συσταλθούμε μήτε την κοινωνίαν. Εμείς είμαστε η κοινωνία, και εις εμάς πρέπει η διεύθυνση της θρησκείας.
«Θρησκεία». Tα μυστήρια της Kεφαλονιάς, 1856. Δημ. Mάργαρης (επιμ.), Aνδρέας Λασκαράτος. Σατιρικοί και ευθυμογράφοι. Bασική Bιβλιοθήκη, 23. «Aετός» A.E., 1954. 125.
Αν ο Χριστός οργίσθηκε τόσο επειδή οι Εβραίοι εμπήκανε στο Ναό να πουλήσουνʼ πιτσούνια, πόσο δεν ήθελε οργισθή τώρα να βλέπη τους Χριστιανούς να χτιούνε Ναούς για να πουλούνε θρησκεία!
«Θρησκευτικά». Tα μυστήρια της Kεφαλονιάς, 1856. Άπαντα, Α´. Εκδόσεις «Άτλας», 1959. 123.
Κυρίως, σε δύο περίστασες οι χριστιανοί κάνουν επίδειξη Χριστιανικής θρησκείας, 1ον όταν κανείς τούς αδικήσει και θέλουνε να δείξουνε το τρομερόν της αδικίας οπού τους εγίνηκε· 2ον όταν ετοιμάζονται νʼ αδικήσουν κανένανε και έχουνε χρεία να υποκριθούνε χρηστότητα, για νʼ απατήσουνε το υποκείμενο που σχεδιάζουνε νʼ αδικήσουνε.
«Θρησκευτικά». Tα μυστήρια της Kεφαλονιάς, 1856. Δημ. Mάργαρης (επιμ.), Aνδρέας Λασκαράτος. Σατιρικοί και ευθυμογράφοι. Bασική Bιβλιοθήκη, 23. «Aετός» A.E., 1954. 129.
Στέκω, Πανιερώτατε, και παρατηρώ που οι χριστιανοί σήμερα έχουνε στην πουσνάρα [= σακκούλα] τους τριώ λογιώνε θρησκείες.
Μία που τήνε λένε και δεν τήνε κάνουνε.
Μία που τήνε κάνουνε και δεν τήνε λένε.
Και μία που και τήνε λένε και τήνε κάνουνε.
Η πρώτη είναι η θρησκεία του Χριστού, η δεύτερη του Διαόλου, η τρίτη τση Κοιλιάς.
«Θρησκευτικά, 2». Τα μυστήρια της Κεφαλονιάς, 1856. Δημ. Μάργαρης (επιμ.), Ανδρέας Λασκαράτος. Σατιρικοί και ευθυμογράφοι. Βασική Βιβλιοθήκη, 23. «Αετός» Α.Ε., 1954. 129.
Γιατί, όπως μας λέει ο καθηγητής Γιώργης Γιατρομανωλάκης, τι άλλο είναι αυτό παρά η απροκάλυπτη νοσταλγία μιας νέας εγκόσμιας ηθικής, ενός νέου Διαφωτισμού;
Αυτό που είναι φανερό από τα παραπάνω, είναι ότι οι λογοτέχνες της αθυρόστομης εκφοράς του λόγου, δεν επιθυμούν να γκρεμίσουν οπωσδήποτε τη θρησκεία. Ζητούν κι απαιτούν με τον τρόπο τους μια νέα θρησκεία και μια καινούρια ηθική, με επίκεντρο τον άνθρωπο κι όχι τις ανάγκες της εκάστοτε εξουσίας. Όμως, όπως είπε κι ο Κώστας Βάρναλης, μιλώντας για την "Ιερά" Σύνοδο ("Σαράντα σβέρκοι βοδινοί με λιγδωμένες μπούκλες", όπως τους αποκαλεί συλλήβδην ο ποιητής)
Κι οι των επίγειων αγαθών σφιχτοί νοικοκυρέοι,
ανοίξαν τα παράθυρα κι εκράξαν "Είστε αθέοι".
Όπως αναφέραμε από την αρχή του θέματος, η παράδοση του σκωπτικού, οργασμικού, "ανίερου" κι ανυπότακτου λόγου, δεν είχε απλά και μόνο σεξουαλικό προσανατολισμό, αλλά κυρίως στεκόταν με στάση άσεμνη, απέναντι στην εξουσία. Εάν σήμερα θεωρούμε ότι η εκκλησιαστική πνευματική αυθαιρεσία δεν μας αγγίζει, ή ότι απλά προσεγγίζει τη γραφικότητα, δεν θα πρέπει να ξεχνούμε ότι χρωστάμε πολλά επ' αυτού, στους "καταραμένους" κι αφορεσμένους Ιούδες της λογοτεχνίας μας. Ποιος άραγε από εμάς θα δεχόταν να κάμει φυλακή για ένα σατιρικό στιχάκι;
[πηγή]
Σημείωση: Το μήνυμα αυτό γράφτηκε 15 χρόνια πριν. Ο συντάκτης του πιθανόν να έχει αλλάξει απόψεις έκτοτε.
Great Chaos
Περιβόητο μέλος
Ο Όττο αυτή τη στιγμή δεν είναι συνδεδεμένος. Είναι 56 ετών, επαγγέλεται Συγγραφέας και μας γράφει απο Θεσσαλονίκη (Θεσσαλονίκη). Έχει γράψει 4,911 μηνύματα.
14-03-09
19:17
Και μετά σου λέει ότι η καταγωγή δεν είναι σημάδι (με καλή ακίδα και τέλεια σκόπευση).
Μιας και το ληξουριώτικο αίμα ρέει στις δεσμώτιες φλέβες...
Πάνω κι από την κρίση (Χαουλάκι), η μόνη διάθεση που έχω είναι να βρω κι άλλα του ποιήματα…
Εγώ δεν θα παραθέσω άλλο του ποίημα τούτη τη στιγμή, αλλά κάτι απείρως απολαυστικότερο: Απόσπασμα από το κείμενο του αφορισμού του Ανδρέα Λασκαράτου από την εκκλησία της εποχής.
[QUOTE="Ιερά" Σύνοδος]«Εάν όμως παρακούσει ταις εκκλησιαστικαίς ταύταις παραινέσεις και μη εις το πυρ δώσει τα παρ' αυτώ σωζόμενα αντίτυπα της παρ' αυτού εκδοθείσης Βίβλου, έχομεν αυτόν αφωρισμένον παρά Πατρός, Υιού και Αγίου Πνεύματος, παρά της Μίας Αγίας Καθολικής και Αποστολικής του Χριστού Εκκλησίας, παρά των τριακοσίων δέκα και οκτώ θεοφόρων πατέρων, έστω τρέμων και στένων επί της γης ως ο Κάιν, κληρονομησάτω τη λέπραν του Γιεζί και την αγχόνην του Ιούδα. Ταύτα μεν, η δε του Θεού χάρις και το άπειρον έλεος, και η ευχή και η ευλογία της ημών ταπεινότητος είη μετά πάντων ημών».[/QUOTE]
Πιστεύω ότι η σύγκριση είναι καταλυτική. Κανένα από τα λάγνα στιχουργήματα που έχουν έως τώρα παρατεθεί στο παρόν θέμα δεν αγγίζει καν την αισχρότητα και τον αποτροπιαστικόν του παραπάνω αποσπάσματος, όπως και την αποστροφή που προκαλεί στον σκεπτόμενο αναγνώστη. Δεν είναι καθόλου τυχαία η άποψη που έχει η πλειοψηφία των στεκιτών περί θρησκείας και δη της ελληνορθόδοξης χριστιανικής.
Τα γαμοτράγουδα περιέχουν ασύστολη τη δημιουργική χαρά του γεννήτορα, του τράγου του Παν-τός, εν πλήρη αθωότητα. Το μεγαλείο της απόλαυσης μιας ζωής που διαρκεί μονάχα για μια μέρα. Τι σύγκριση μπορεί να γίνει άραγε με την υποκριτική "ταπεινότητα" του αφοριστηρίου; Με τέτοιες θρησκευτικές απόψεις είχε έρθει σε επαφή και ο Alister Crowley και κατέληξε Καϊνίτης. Υπό παρόμοιες συνθήκες, είναι τιμή σου να ομοιάζεις του Ιούδα...
Για λόγους δικαιοσύνης, θα πρέπει πάντως ν' αναφέρω ότι η άρση του αφορισμού του έγινε μετά από επίμονες προσπάθειες του μητροπολίτη Ζακύνθου Γεράσιμου Δόριζα, ο οποίος ήταν φίλος και θαυμαστής του. Έχει φαίνεται και η εκκλησία τις φωτεινές της πλευρές...
Σημείωση: Το μήνυμα αυτό γράφτηκε 15 χρόνια πριν. Ο συντάκτης του πιθανόν να έχει αλλάξει απόψεις έκτοτε.
Great Chaos
Περιβόητο μέλος
Ο Όττο αυτή τη στιγμή δεν είναι συνδεδεμένος. Είναι 56 ετών, επαγγέλεται Συγγραφέας και μας γράφει απο Θεσσαλονίκη (Θεσσαλονίκη). Έχει γράψει 4,911 μηνύματα.
09-03-09
02:46
Φίλε Λόρυ, δεν θ' αποφύγω τον πειρασμό να παρατηρήσω, ότι μολονότι δηλώνεις άθεος, τα γούστα σου και η άποψή σου περί τέχνης, είναι πολύ εγγύτερα προς τας ελληνοχριστιανικάς αρχάς, από αυτά ημών των ενθέων. Ειρωνία, isn't it...
Δεν είσαι υποχρεωμένος να συμμετάσχεις πάντως...
Δεν είσαι υποχρεωμένος να συμμετάσχεις πάντως...
Σημείωση: Το μήνυμα αυτό γράφτηκε 15 χρόνια πριν. Ο συντάκτης του πιθανόν να έχει αλλάξει απόψεις έκτοτε.
Great Chaos
Περιβόητο μέλος
Ο Όττο αυτή τη στιγμή δεν είναι συνδεδεμένος. Είναι 56 ετών, επαγγέλεται Συγγραφέας και μας γράφει απο Θεσσαλονίκη (Θεσσαλονίκη). Έχει γράψει 4,911 μηνύματα.
09-03-09
02:23
Θα συνεισφέρω κι εγώ με ένα θαυμάσιο σατιρικό (ή σατυρικό σωστότερα) ποίημα του "καταραμένου" Κεφαλονίτη ποιητή
ΑΝΔΡΕΑΣ ΛΑΣΚΑΡΑΤΟΣ
Η ΨΩΛΗ
Ω πούτσε, καπιτάνιε του ψωλώνε,
που σαν κομμάτι τράβο ξεφυτρώνεις,
παρπάλι, που τσι τρύπες του μουνιώνε
ξεσκλάς και με τον κώλο τσʼ ανταμώνεις,
Σώπρεπε στο ρουθούνι όντες θυμώνης,
για προφυλαχτικό του γυναικώνε,
ένα από κειά τα σίδερα να χώνης
που βάνουνε στη μούρη του σκυλιώνε.
Κι όντες σώρχεται η λύσσα να γαμήσης,
νά ʼχει εκειός που σʼ έχει ασκιά σπασμένα,
να τρίβεσαι εκεί μέσα ώς νʼ αποχύσης.
Γιατί και ποιό μουνί κάνει για σένα
πούτσαρδε, καπιτάνιε του ψωλώνε,
που ημπορείς νά ʼσαι αργούντουλας καϊκιώνε;
Απόλυτα εναρμονισμένος με τη διονυσιακή παράδοση, φυσικά δεν υπήρξε αρεστός στην εξουσία και τον κοινωνικό καθωσπρεπισμό της εποχής του. Το γεγονός ότι δε δίσταζε να εκφράζει ελεύθερα και ανεπηρέαστα τις απόψεις του στηλιτεύοντας την υποκρισία, αποτέλεσε την κύρια αιτία για τη φυλάκιση, τους διωγμούς και τους αφορισμούς που γνώρισε κυρίως από την εκκλησία.
Το ποίημα αυτό, το έχω από δεκαεπτά χρονών, όταν μου το έδωσαν η μάνα μου και ο πατέρας μου, που το διάβασαν, γέλασαν και σκέφτηκαν πως έπρεπε να το δω κι εγώ...
ΑΝΔΡΕΑΣ ΛΑΣΚΑΡΑΤΟΣ
Η ΨΩΛΗ
Ω πούτσε, καπιτάνιε του ψωλώνε,
που σαν κομμάτι τράβο ξεφυτρώνεις,
παρπάλι, που τσι τρύπες του μουνιώνε
ξεσκλάς και με τον κώλο τσʼ ανταμώνεις,
Σώπρεπε στο ρουθούνι όντες θυμώνης,
για προφυλαχτικό του γυναικώνε,
ένα από κειά τα σίδερα να χώνης
που βάνουνε στη μούρη του σκυλιώνε.
Κι όντες σώρχεται η λύσσα να γαμήσης,
νά ʼχει εκειός που σʼ έχει ασκιά σπασμένα,
να τρίβεσαι εκεί μέσα ώς νʼ αποχύσης.
Γιατί και ποιό μουνί κάνει για σένα
πούτσαρδε, καπιτάνιε του ψωλώνε,
που ημπορείς νά ʼσαι αργούντουλας καϊκιώνε;
Απόλυτα εναρμονισμένος με τη διονυσιακή παράδοση, φυσικά δεν υπήρξε αρεστός στην εξουσία και τον κοινωνικό καθωσπρεπισμό της εποχής του. Το γεγονός ότι δε δίσταζε να εκφράζει ελεύθερα και ανεπηρέαστα τις απόψεις του στηλιτεύοντας την υποκρισία, αποτέλεσε την κύρια αιτία για τη φυλάκιση, τους διωγμούς και τους αφορισμούς που γνώρισε κυρίως από την εκκλησία.
Το ποίημα αυτό, το έχω από δεκαεπτά χρονών, όταν μου το έδωσαν η μάνα μου και ο πατέρας μου, που το διάβασαν, γέλασαν και σκέφτηκαν πως έπρεπε να το δω κι εγώ...
Σημείωση: Το μήνυμα αυτό γράφτηκε 15 χρόνια πριν. Ο συντάκτης του πιθανόν να έχει αλλάξει απόψεις έκτοτε.
Great Chaos
Περιβόητο μέλος
Ο Όττο αυτή τη στιγμή δεν είναι συνδεδεμένος. Είναι 56 ετών, επαγγέλεται Συγγραφέας και μας γράφει απο Θεσσαλονίκη (Θεσσαλονίκη). Έχει γράψει 4,911 μηνύματα.
08-03-09
23:05
Ο αναγνώστης του παρακάτω κειμένου, αλλά και του συνόλου του θέματος, θα πρέπει να γνωρίζει εκ των προτέρων ότι εδώ θα συναντήσει τραγούδια που περιέχουν βωμολοχίες και άσεμνους στίχους με σεξουαλικό περιεχόμενο. Συνεπώς το θέμα δεν ενδείκνυται για ανηλίκους, πουριτανούς, φανατικά θρησκευόμενους, ηθικά ευαίσθητους κλπ. Από εδώ και κάτω, διαβάζετε με δική σας ευθύνη…
Θα ήθελα να μιλήσω, έστω και εκτός εποχής πλέον, για ένα θέμα τόσο παρεξηγημένο, όσο και γοητευτικό, για διάφορους λόγους: Τα γαμοτράγουδα της αποκριάς.
Πρόκειται για δημοτικά τραγούδια, γεμάτα με σκωπτικούς και άσεμνους στίχους, συνήθως με σεξουαλικό περιεχόμενο, αλλά όχι αποκλειστικά, τα οποία κατά το έθιμο, τραγουδιούνται κατά τους αποκριάτικους εορτασμούς. Η ιστορία τους ξεκινά από τα βάθη των αιώνων, ενώ το περιεχόμενό τους ενόχλησε όλους τους πολιτικούς και θρησκευτικούς ταγούς ανά τους χριστιανικούς αιώνες, τόσο για την εκφορά του απαγορευμένου κατά την ιουδαιοχριστιανική παράδοση, θέματος της σεξουαλικότητας και μάλιστα με οργιαστικό τρόπο, όσο και για το αναρχικό τους πνεύμα, που έβαζε ως στόχο της αθυροστομίας, την εξουσία και τους κρατούντες. Δεν θα ξεχάσω την έκπληξη και την ελαφρά περιπαικτική αισχύνη μιας φίλης από την Καβάλα, η οποία μας διηγιόταν το πώς η γιαγιά της, χριστιανή και πλήρως αξιοσέβαστη γυναίκα με τσεμπέρι, τραγουδούσε σε αποκριάτικο τραπέζι το στίχο «Ντάλι μπρούτσου, ντάλι μπρούτσου, τα κουρίτσια θέλουν πούτσου», ενώ στο πρόσωπό της ήταν χαραγμένο το πλέον πονηρό χαμόγελο που είχε δει ποτέ της η εν λόγω φίλη.
Ξεχωριστή θέση ανάμεσα στις αποκριάτικες τελετουργίες καταλαμβάνουν τα φαλλικά τραγούδια, τραγούδια γονιμικά, που εξορκίζουν το κακό και ζητούν να νικήσουν το θάνατο -παλιότερα και από το Διόνυσο. "Η αρχαία ελληνική γλώσσα διαθέτει πληθώρα ονομάτων για να δηλώσει τα λεγόμενα "απόρρητα" μέλη! Η πολυωνυμία αποκαλύπτει την ποικιλία αλλά και την πολικότητα των αισθημάτων και των αντιδράσεων που προκαλούσαν στον Έλληνα τα όργανα εκείνα, τα οποία διαιωνίζουν τη ζωή: δέος και ιλαρότητα, έλξη και αποστροφή, τρυφερότητα και φρικίαση, θάμβος και καταισχύνη. Η αμφιθυμία αυτή δηλώνεται εναργέστατα στη σημασιολογική εξέλιξη του επίκοινου "αιδοία", το οποίο, ενώ αρχικά σήμαινε τα "σεβάσμια", κατέληξε να σημαίνει ευφημιστικώς τα "επαίσχυντα".
Στον Tύρναβο και στα Aμπελάκια Θεσσαλίας για παράδειγμα, αλλά και σε άλλα μέρη, η Kαθαρή Δευτέρα είναι ημέρα αφιερωμένη στον Διόνυσο και τον Πάνα. Στην πλατεία του χωριού μαγειρεύουν σε καζάνι το «μπουρανί», σούπα με τσουκνίδες. Στην τελετή συμμετέχουν (προς το παρόν) μόνο άνδρες, που, κραδαίνοντας τεράστιους φαλλούς σκαλισμένους σε ξύλο, εκστομίζουν τολμηρές βωμολοχίες, τραγουδούν ή απαγγέλλουν άψογους αλλά «άσεμνους» δεκαπεντασύλλαβους, οι οποίοι πανελληνίως αποκαλούνται «γαμοτράγουδα». Αναφέρονται αποκλειστικά στην ερωτική πράξη και όλα λέγονται με το όνομά τους. Οι αυτοσχέδιοι στιχουργοί και οι συμμετέχοντες άνδρες (πολλές γυναίκες παρακολουθούν τα δρώμενα πίσω από τα κλειστά παράθυρα) αναφέρονται αποκλειστικά στην ερωτική πράξη, δηλαδή σε εμπειρία φυσική, γενική, συνήθη και επαναλαμβανόμενη, γνωστή και κοινή, αλλά... «απαγορευμένη» ή επιβαρυμένη με ποικίλες αναστολές, ακόμα και με στρεβλώσεις· και με πολλή υποκρισία.
Το αξιοσημείωτο, ωστόσο, είναι ότι με την ελευθεροστομία γύρω από την ερωτική πράξη αμφισβητούν γενικά τον κοινωνικό «καθωσπρεπισμό», την υποκρισία και τη δαιμονολογία. Επειδή δε η ελευθερία είναι μία, ενιαία, αδιαίρετη και μεταδοτική (αυτό το είχε καταλάβει ακόμη και ο μαρκήσιος ντε Σαντ), όταν καταχτιέται σ[FONT="]ʼ ένα σημείο, ή επεκτείνεται και σε όλα τα άλλα ή μαραίνεται και πεθαίνει. Τα «γαμοτράγουδα» λοιπόν της Καθαρής Δευτέρας και τα άλλα «στιχάκια» αναπόφευκτα εκτρέπονται και προς άλλες κατευθύνσεις με αφετηρία πάντοτε την ερωτική πράξη. Ποικιλοτρόπως σχολιάζουν ή περιγράφουν πρόσωπα και πράγματα του χωριού και της καθημερινότητάς του. Παλαιότερα σχολίαζαν ακόμα και τους άρχοντες και τις αρχόντισσες. Ας μην ξενούμε την καταγωγή της φράσης «Άκουσε τα εξ αμάξης»[/FONT]
Ωστόσο, ακόμη και στις μέρες μας, όπου οι διαφημίσεις οι οποίες μπαίνουν στα σπίτια μας καθημερινά, χρησιμοποιούν το σεξ ακόμη και για να πουλήσουν γιαούρτια, τα γαμοτράγουδα δεν είναι αποδεκτά από την εξουσία αλλά και τον υποκριτικό καθωσπρεπισμό μας. Δεν έχουν περάσει πολλά χρόνια, που η Δόμνα Σαμίου, τραγουδίστρια και ερευνήτρια που αφιέρωσε τη ζωή της στη διάσωση της δημοτικής μας παράδοσης, αντιμετώπισε τη δικαιοσύνη για έναν δίσκο με γαμοτράγουδα που εξέδωσε, με ένα έξοχο κείμενο του καθηγητή Mιχάλη Kοπιδάκη στην κουβερτούρα, το οποίο χρησιμοποιώ κι εγώ ως πηγή.
Σε άλλη πάλι περίπτωση, το ΕΣΡ καταδίκασε το ραδιοφωνικό σταθμό του Σκάι, επειδή φιλοξένησε αποκριάτικα τον Τζίμη Πανούση, ο οποίος τραγουδούσε γαμοτράγουδα. Το μυστικό ήταν ότι η αποκριά εκείνης της χρονιάς έπεφτε μέσα στην προεκλογική περίοδο (πάντα τις αποκριές θα έπρεπε να γίνονται οι εκλογές, αφού πάντοτε εκλέγονται μασκαράδες, οι οποίοι έχουν καταστήσει τη βουλή καρνάβαλο, θα μπορούσε να πει κανείς) κι ο Τζιμάκος έδωσε πολιτική χροιά στα τραγούδια αυτά, χροιά που όπως είπαμε έχουν κι από τη φύση τους.
Ωστόσο, το έθιμο αυτό της αποκριάς, τα σκωπτικά, ασεβή και άσεμνα τραγούδια και στιχάκια, είναι τόσο αρχαίο, που θα τρόμαζε κανείς εάν ήξερε τι είναι αυτό που κατακρίνει. Έχει τις ρίζες του στις Διονυσιακές οργιαστικές λατρείες (κάποιοι λένε πως είναι ακόμη αρχαιότερο), οι οποίες ήταν το απαραίτητο συμπλήρωμα στην λατρεία του Απόλλωνα, του θεού που συμβόλιζε το πνευματικό Φως, στην πιο ευγενή και θεία μορφή του. Οι λατρείες του Απόλλωνα διακρίνονταν από αυστηρότητα, καθαρότητα και πνευματικότητα. Οι αρχαίοι σοφοί όμως γνώριζαν καλά, πως ο άνθρωπος δεν μπορεί να φτάσει στη Θέωση (ή Θέαση) μόνο μ' ένα τμήμα της ύπαρξής του. Μόνο αν μαζί με την έκσταση της διάνοιας και του πνεύματος έρθει και η έκσταση του σώματος, μπορεί ο άνθρωπος να αγγίξει την Αρμονία. Για περισσότερες πληροφορίες επ' αυτού, παραπέμπω σε κείμενο του Μίκη Θεοδωράκη περί συμπαντικής αρμονίας, το οποίο έχει παραθέσει ο Δόκτωρ κι έχω σχολιάσει εκτενώς, στην κάρτα του Άρματος.
Τούτη η παράδοση, εκτός από τη μυητική πτυχή της, είχε και μια ιδιαίτερα σημαντική κοινωνική λειτουργία. Κατʼ αρχάς, εξυπηρετούσε τη γονιμότητα και την αναπαραγωγή, αφού οι αρχαίοι γνώριζαν πως ναι μεν το σεξουαλικό ένστικτο «οφείλει» να υποστεί φραγμούς, ώστε η κοινωνία να ευσταθεί, όμως έχει απόλυτη ανάγκη από κάποια περίοδο ελεύθερης έκφρασης, ώστε να μην κατασταλεί εντελώς. Μέσω αυτού, προκαλούσε τη γενικότερη απελευθέρωση του ανθρώπου από την τάξη και την εξουσία, το απαραίτητο χάος μέσα στην τάξη για ένα μικρό διάστημα, ώστε να επέλθει τελικά η Προσαρμογή, με διατήρηση και ανανέωση της ανθρώπινης ζωτικότητας, αφού ο άνθρωπος «ξέδινε» από κάθε καταπίεση και φόρτιζε ξανά τις μπαταρίες του. Όπως υποστηρίζουν ψυχίατροι, ψυχολόγοι και φιλόσοφοι, η ελευθεριότητα στην έκφραση κατά τις αυστηρά ιδιωτικές στιγμές, κοινή εμπειρία, αλλά επίσης απόκρυφη, είναι πράξη ελευθερίας και αποδέσμευσης του σώματος και του ενστίκτου, πράξη λυτρωτική.
Κάτι τέτοιο αποτελούσε μια δικλίδα ασφαλείας, απαραίτητη για την ψυχική υγεία της κοινωνίας και των μελών της. Αυτός είναι ο λόγος που έννοιες όπως η κατάθλιψη, ήταν γνωστές μεν στους αρχαίους Έλληνες, αλλά εξαιρετικά σπάνιες, σε αντίθεση με την εποχή μας, όπου οι ψυχικές νόσοι τείνουν να πάρουν επιδημική μορφή.
Τούτη η παράδοση κατέληξε κάποια στιγμή, στην ακμή του Ελληνικού πολιτισμού, να μας δώσει τα αριστουργήματα του ιδιοφυούς Αριστοφάνη, που τόσο μοντέρνα κι ανατρεπτικά είναι ακόμη μέχρι τις μέρες μας. Πρόκειται δηλαδή, για την αρχική ρίζα αυτού που από εμάς έμαθε όλος ο κόσμος να αποκαλεί "Κωμωδία".
Αυτοί είναι οι κυριότεροι λόγοι, που αυτή η παράδοση επιβίωσε μέσα στους αιώνες, κόντρα στη θέληση της εκκλησίας, η οποία φυσικά ουδέποτε την αποδέχτηκε, αλλά όπως προαναφέραμε την πολέμησε με κάθε τρόπο.
Παρακάτω, παραθέτω κάποια γαμοτράγουδα που βρήκα μετά από μια μικρή βόλτα στο διαδίκτυο. Οι φίλοι συνομιλητές καλούνται να γράψουν τη γνώμη τους για το «φαινόμενο» των γαμοτράγουδων και γενικότερα περί αθυροστοστομίας στη λογοτεχνία, αλλά να μας προσφέρουν κι όσα τέτοια λογοτεχνικά κείμενα έχουν υπόψιν τους, ώστε μέσα στο φόρουμ της λογοτεχνίας να αποκτήσουμε τη δική μας συλλογή, χωρίς αστεράκια μάλιστα. Θερμή παράκληση, η δημοσίευση αυτών των τραγουδιών να μην γενικευτεί μέσα στο στέκι, παρά μόνο στο χώρο που δικαιωματικά τους ανήκει, το καλλιτεχνικό μας φόρουμ.
Τις Μιγάλες Απούκριες
που ανάβουν οι φωτιές
και ζητούν να βρουν ψωλές
για να σβήσουν οι φωτιές
άναψε και η Χριστίνα
που χʼ να γαμηθεί ένα μήνα,
άναψε κι η Παναγιώτα,
κακαρίζει σαν την κότα
κι ανεβαίνει κατεβαίνει
και την πούτσα δεν χορταίνει.
Μπρε-μπρε-μπρε-το μπουρανί
και τσʼ Χαλατσαινας το μνί.
(Τύρναβος)
Δεν θαυμάζιτι κουρίτσια
πως γαμεί η ψουλή τη νύχτα
δίχους φως, δίχους λυχνάρι
δίχως τα κεριά αναμμένα;
Δυο πουδάρια σηκωμένα
κι άλλα δυο γονατισμένα
μια κοιλιά πάνω στην άλλη
έχουνι χαρά μεγάλη.
(Μυτιλήνη)
Δυο κυράδες κάθονταν
έξω από την πόρτα τους,
μια της άλλης έλεγε:
-Έχει ο άντρας σου χοντρή;
-Έχει και παράχʼ μωρή!
-Δεν μου την εδανείζεις;
-Καποιανής τη δάνεισα
και μου την αρρώστησε
κʼ είδαμεν και πάθαμεν
για να την γιατρέψουμε.
Δώκαμεν και γιατρικά
δώδεκα καλάθια αυγά
κʼ έξη οκάδες βούτυρο
όσο να την δούμε ορθή
σαν αγγούρι τρυφερό.
(Ήπειρος)
Κίνησα να πάω στο μύλο/ Με τη θειά μου τη Βασίλω/ Και στα κοντοκαναλάκια/ Πιάσαμε τα παιχνιδάκια.
Σκουντά κείνη σκούντα 'γώ/ 'πουκάτω αυτή 'πουπάνω εγώ./ Αχ βρε θειά μου νάσαν ξένη/ τι καλά που θέλα γένει.
-Κάν' παιδί μου τη δουλειά σου/ και γω θάμαι πάλι θειά σου./ Στράγκα στρούγκα τη μαχαίρα/ Να κι ο μπάρμπας από πέρα.
-Τι την κάνεις βρε τη θειά σου/ αχ που να καεί η καρδιά σου./ -Πόνος μπάρμπα μ' τήνε πιάνει/ την πλακώνω για να γιάνει/ -Πλάκωσ' την καλά παιδί μου/ όπου νάχεις την ευχή μου.
[Πηγές]
https://eyploia.aigaio-net.gr/modules.php?name=News&file=article&sid=2012
https://www.tzimakos.gr/print.php?id=mme/2004/press80.php
https://www.poiein.gr/archives/804/index.html
https://www.lifo.gr/blogs/greendim/15086
Θα ήθελα να μιλήσω, έστω και εκτός εποχής πλέον, για ένα θέμα τόσο παρεξηγημένο, όσο και γοητευτικό, για διάφορους λόγους: Τα γαμοτράγουδα της αποκριάς.
Πρόκειται για δημοτικά τραγούδια, γεμάτα με σκωπτικούς και άσεμνους στίχους, συνήθως με σεξουαλικό περιεχόμενο, αλλά όχι αποκλειστικά, τα οποία κατά το έθιμο, τραγουδιούνται κατά τους αποκριάτικους εορτασμούς. Η ιστορία τους ξεκινά από τα βάθη των αιώνων, ενώ το περιεχόμενό τους ενόχλησε όλους τους πολιτικούς και θρησκευτικούς ταγούς ανά τους χριστιανικούς αιώνες, τόσο για την εκφορά του απαγορευμένου κατά την ιουδαιοχριστιανική παράδοση, θέματος της σεξουαλικότητας και μάλιστα με οργιαστικό τρόπο, όσο και για το αναρχικό τους πνεύμα, που έβαζε ως στόχο της αθυροστομίας, την εξουσία και τους κρατούντες. Δεν θα ξεχάσω την έκπληξη και την ελαφρά περιπαικτική αισχύνη μιας φίλης από την Καβάλα, η οποία μας διηγιόταν το πώς η γιαγιά της, χριστιανή και πλήρως αξιοσέβαστη γυναίκα με τσεμπέρι, τραγουδούσε σε αποκριάτικο τραπέζι το στίχο «Ντάλι μπρούτσου, ντάλι μπρούτσου, τα κουρίτσια θέλουν πούτσου», ενώ στο πρόσωπό της ήταν χαραγμένο το πλέον πονηρό χαμόγελο που είχε δει ποτέ της η εν λόγω φίλη.
Ξεχωριστή θέση ανάμεσα στις αποκριάτικες τελετουργίες καταλαμβάνουν τα φαλλικά τραγούδια, τραγούδια γονιμικά, που εξορκίζουν το κακό και ζητούν να νικήσουν το θάνατο -παλιότερα και από το Διόνυσο. "Η αρχαία ελληνική γλώσσα διαθέτει πληθώρα ονομάτων για να δηλώσει τα λεγόμενα "απόρρητα" μέλη! Η πολυωνυμία αποκαλύπτει την ποικιλία αλλά και την πολικότητα των αισθημάτων και των αντιδράσεων που προκαλούσαν στον Έλληνα τα όργανα εκείνα, τα οποία διαιωνίζουν τη ζωή: δέος και ιλαρότητα, έλξη και αποστροφή, τρυφερότητα και φρικίαση, θάμβος και καταισχύνη. Η αμφιθυμία αυτή δηλώνεται εναργέστατα στη σημασιολογική εξέλιξη του επίκοινου "αιδοία", το οποίο, ενώ αρχικά σήμαινε τα "σεβάσμια", κατέληξε να σημαίνει ευφημιστικώς τα "επαίσχυντα".
Στον Tύρναβο και στα Aμπελάκια Θεσσαλίας για παράδειγμα, αλλά και σε άλλα μέρη, η Kαθαρή Δευτέρα είναι ημέρα αφιερωμένη στον Διόνυσο και τον Πάνα. Στην πλατεία του χωριού μαγειρεύουν σε καζάνι το «μπουρανί», σούπα με τσουκνίδες. Στην τελετή συμμετέχουν (προς το παρόν) μόνο άνδρες, που, κραδαίνοντας τεράστιους φαλλούς σκαλισμένους σε ξύλο, εκστομίζουν τολμηρές βωμολοχίες, τραγουδούν ή απαγγέλλουν άψογους αλλά «άσεμνους» δεκαπεντασύλλαβους, οι οποίοι πανελληνίως αποκαλούνται «γαμοτράγουδα». Αναφέρονται αποκλειστικά στην ερωτική πράξη και όλα λέγονται με το όνομά τους. Οι αυτοσχέδιοι στιχουργοί και οι συμμετέχοντες άνδρες (πολλές γυναίκες παρακολουθούν τα δρώμενα πίσω από τα κλειστά παράθυρα) αναφέρονται αποκλειστικά στην ερωτική πράξη, δηλαδή σε εμπειρία φυσική, γενική, συνήθη και επαναλαμβανόμενη, γνωστή και κοινή, αλλά... «απαγορευμένη» ή επιβαρυμένη με ποικίλες αναστολές, ακόμα και με στρεβλώσεις· και με πολλή υποκρισία.
Το αξιοσημείωτο, ωστόσο, είναι ότι με την ελευθεροστομία γύρω από την ερωτική πράξη αμφισβητούν γενικά τον κοινωνικό «καθωσπρεπισμό», την υποκρισία και τη δαιμονολογία. Επειδή δε η ελευθερία είναι μία, ενιαία, αδιαίρετη και μεταδοτική (αυτό το είχε καταλάβει ακόμη και ο μαρκήσιος ντε Σαντ), όταν καταχτιέται σ[FONT="]ʼ ένα σημείο, ή επεκτείνεται και σε όλα τα άλλα ή μαραίνεται και πεθαίνει. Τα «γαμοτράγουδα» λοιπόν της Καθαρής Δευτέρας και τα άλλα «στιχάκια» αναπόφευκτα εκτρέπονται και προς άλλες κατευθύνσεις με αφετηρία πάντοτε την ερωτική πράξη. Ποικιλοτρόπως σχολιάζουν ή περιγράφουν πρόσωπα και πράγματα του χωριού και της καθημερινότητάς του. Παλαιότερα σχολίαζαν ακόμα και τους άρχοντες και τις αρχόντισσες. Ας μην ξενούμε την καταγωγή της φράσης «Άκουσε τα εξ αμάξης»[/FONT]
Ωστόσο, ακόμη και στις μέρες μας, όπου οι διαφημίσεις οι οποίες μπαίνουν στα σπίτια μας καθημερινά, χρησιμοποιούν το σεξ ακόμη και για να πουλήσουν γιαούρτια, τα γαμοτράγουδα δεν είναι αποδεκτά από την εξουσία αλλά και τον υποκριτικό καθωσπρεπισμό μας. Δεν έχουν περάσει πολλά χρόνια, που η Δόμνα Σαμίου, τραγουδίστρια και ερευνήτρια που αφιέρωσε τη ζωή της στη διάσωση της δημοτικής μας παράδοσης, αντιμετώπισε τη δικαιοσύνη για έναν δίσκο με γαμοτράγουδα που εξέδωσε, με ένα έξοχο κείμενο του καθηγητή Mιχάλη Kοπιδάκη στην κουβερτούρα, το οποίο χρησιμοποιώ κι εγώ ως πηγή.
Σε άλλη πάλι περίπτωση, το ΕΣΡ καταδίκασε το ραδιοφωνικό σταθμό του Σκάι, επειδή φιλοξένησε αποκριάτικα τον Τζίμη Πανούση, ο οποίος τραγουδούσε γαμοτράγουδα. Το μυστικό ήταν ότι η αποκριά εκείνης της χρονιάς έπεφτε μέσα στην προεκλογική περίοδο (πάντα τις αποκριές θα έπρεπε να γίνονται οι εκλογές, αφού πάντοτε εκλέγονται μασκαράδες, οι οποίοι έχουν καταστήσει τη βουλή καρνάβαλο, θα μπορούσε να πει κανείς) κι ο Τζιμάκος έδωσε πολιτική χροιά στα τραγούδια αυτά, χροιά που όπως είπαμε έχουν κι από τη φύση τους.
Ωστόσο, το έθιμο αυτό της αποκριάς, τα σκωπτικά, ασεβή και άσεμνα τραγούδια και στιχάκια, είναι τόσο αρχαίο, που θα τρόμαζε κανείς εάν ήξερε τι είναι αυτό που κατακρίνει. Έχει τις ρίζες του στις Διονυσιακές οργιαστικές λατρείες (κάποιοι λένε πως είναι ακόμη αρχαιότερο), οι οποίες ήταν το απαραίτητο συμπλήρωμα στην λατρεία του Απόλλωνα, του θεού που συμβόλιζε το πνευματικό Φως, στην πιο ευγενή και θεία μορφή του. Οι λατρείες του Απόλλωνα διακρίνονταν από αυστηρότητα, καθαρότητα και πνευματικότητα. Οι αρχαίοι σοφοί όμως γνώριζαν καλά, πως ο άνθρωπος δεν μπορεί να φτάσει στη Θέωση (ή Θέαση) μόνο μ' ένα τμήμα της ύπαρξής του. Μόνο αν μαζί με την έκσταση της διάνοιας και του πνεύματος έρθει και η έκσταση του σώματος, μπορεί ο άνθρωπος να αγγίξει την Αρμονία. Για περισσότερες πληροφορίες επ' αυτού, παραπέμπω σε κείμενο του Μίκη Θεοδωράκη περί συμπαντικής αρμονίας, το οποίο έχει παραθέσει ο Δόκτωρ κι έχω σχολιάσει εκτενώς, στην κάρτα του Άρματος.
Τούτη η παράδοση, εκτός από τη μυητική πτυχή της, είχε και μια ιδιαίτερα σημαντική κοινωνική λειτουργία. Κατʼ αρχάς, εξυπηρετούσε τη γονιμότητα και την αναπαραγωγή, αφού οι αρχαίοι γνώριζαν πως ναι μεν το σεξουαλικό ένστικτο «οφείλει» να υποστεί φραγμούς, ώστε η κοινωνία να ευσταθεί, όμως έχει απόλυτη ανάγκη από κάποια περίοδο ελεύθερης έκφρασης, ώστε να μην κατασταλεί εντελώς. Μέσω αυτού, προκαλούσε τη γενικότερη απελευθέρωση του ανθρώπου από την τάξη και την εξουσία, το απαραίτητο χάος μέσα στην τάξη για ένα μικρό διάστημα, ώστε να επέλθει τελικά η Προσαρμογή, με διατήρηση και ανανέωση της ανθρώπινης ζωτικότητας, αφού ο άνθρωπος «ξέδινε» από κάθε καταπίεση και φόρτιζε ξανά τις μπαταρίες του. Όπως υποστηρίζουν ψυχίατροι, ψυχολόγοι και φιλόσοφοι, η ελευθεριότητα στην έκφραση κατά τις αυστηρά ιδιωτικές στιγμές, κοινή εμπειρία, αλλά επίσης απόκρυφη, είναι πράξη ελευθερίας και αποδέσμευσης του σώματος και του ενστίκτου, πράξη λυτρωτική.
Κάτι τέτοιο αποτελούσε μια δικλίδα ασφαλείας, απαραίτητη για την ψυχική υγεία της κοινωνίας και των μελών της. Αυτός είναι ο λόγος που έννοιες όπως η κατάθλιψη, ήταν γνωστές μεν στους αρχαίους Έλληνες, αλλά εξαιρετικά σπάνιες, σε αντίθεση με την εποχή μας, όπου οι ψυχικές νόσοι τείνουν να πάρουν επιδημική μορφή.
Τούτη η παράδοση κατέληξε κάποια στιγμή, στην ακμή του Ελληνικού πολιτισμού, να μας δώσει τα αριστουργήματα του ιδιοφυούς Αριστοφάνη, που τόσο μοντέρνα κι ανατρεπτικά είναι ακόμη μέχρι τις μέρες μας. Πρόκειται δηλαδή, για την αρχική ρίζα αυτού που από εμάς έμαθε όλος ο κόσμος να αποκαλεί "Κωμωδία".
Αυτοί είναι οι κυριότεροι λόγοι, που αυτή η παράδοση επιβίωσε μέσα στους αιώνες, κόντρα στη θέληση της εκκλησίας, η οποία φυσικά ουδέποτε την αποδέχτηκε, αλλά όπως προαναφέραμε την πολέμησε με κάθε τρόπο.
Παρακάτω, παραθέτω κάποια γαμοτράγουδα που βρήκα μετά από μια μικρή βόλτα στο διαδίκτυο. Οι φίλοι συνομιλητές καλούνται να γράψουν τη γνώμη τους για το «φαινόμενο» των γαμοτράγουδων και γενικότερα περί αθυροστοστομίας στη λογοτεχνία, αλλά να μας προσφέρουν κι όσα τέτοια λογοτεχνικά κείμενα έχουν υπόψιν τους, ώστε μέσα στο φόρουμ της λογοτεχνίας να αποκτήσουμε τη δική μας συλλογή, χωρίς αστεράκια μάλιστα. Θερμή παράκληση, η δημοσίευση αυτών των τραγουδιών να μην γενικευτεί μέσα στο στέκι, παρά μόνο στο χώρο που δικαιωματικά τους ανήκει, το καλλιτεχνικό μας φόρουμ.
Τις Μιγάλες Απούκριες
που ανάβουν οι φωτιές
και ζητούν να βρουν ψωλές
για να σβήσουν οι φωτιές
άναψε και η Χριστίνα
που χʼ να γαμηθεί ένα μήνα,
άναψε κι η Παναγιώτα,
κακαρίζει σαν την κότα
κι ανεβαίνει κατεβαίνει
και την πούτσα δεν χορταίνει.
Μπρε-μπρε-μπρε-το μπουρανί
και τσʼ Χαλατσαινας το μνί.
(Τύρναβος)
Δεν θαυμάζιτι κουρίτσια
πως γαμεί η ψουλή τη νύχτα
δίχους φως, δίχους λυχνάρι
δίχως τα κεριά αναμμένα;
Δυο πουδάρια σηκωμένα
κι άλλα δυο γονατισμένα
μια κοιλιά πάνω στην άλλη
έχουνι χαρά μεγάλη.
(Μυτιλήνη)
Δυο κυράδες κάθονταν
έξω από την πόρτα τους,
μια της άλλης έλεγε:
-Έχει ο άντρας σου χοντρή;
-Έχει και παράχʼ μωρή!
-Δεν μου την εδανείζεις;
-Καποιανής τη δάνεισα
και μου την αρρώστησε
κʼ είδαμεν και πάθαμεν
για να την γιατρέψουμε.
Δώκαμεν και γιατρικά
δώδεκα καλάθια αυγά
κʼ έξη οκάδες βούτυρο
όσο να την δούμε ορθή
σαν αγγούρι τρυφερό.
(Ήπειρος)
Κίνησα να πάω στο μύλο/ Με τη θειά μου τη Βασίλω/ Και στα κοντοκαναλάκια/ Πιάσαμε τα παιχνιδάκια.
Σκουντά κείνη σκούντα 'γώ/ 'πουκάτω αυτή 'πουπάνω εγώ./ Αχ βρε θειά μου νάσαν ξένη/ τι καλά που θέλα γένει.
-Κάν' παιδί μου τη δουλειά σου/ και γω θάμαι πάλι θειά σου./ Στράγκα στρούγκα τη μαχαίρα/ Να κι ο μπάρμπας από πέρα.
-Τι την κάνεις βρε τη θειά σου/ αχ που να καεί η καρδιά σου./ -Πόνος μπάρμπα μ' τήνε πιάνει/ την πλακώνω για να γιάνει/ -Πλάκωσ' την καλά παιδί μου/ όπου νάχεις την ευχή μου.
[Πηγές]
https://eyploia.aigaio-net.gr/modules.php?name=News&file=article&sid=2012
https://www.tzimakos.gr/print.php?id=mme/2004/press80.php
https://www.poiein.gr/archives/804/index.html
https://www.lifo.gr/blogs/greendim/15086
Σημείωση: Το μήνυμα αυτό γράφτηκε 15 χρόνια πριν. Ο συντάκτης του πιθανόν να έχει αλλάξει απόψεις έκτοτε.