Obscura
Πολύ δραστήριο μέλος
Η Obscura αυτή τη στιγμή δεν είναι συνδεδεμένη. Μας γράφει απο Θεσσαλονίκη (Θεσσαλονίκη). Έχει γράψει 1,515 μηνύματα.
14-12-09
19:17
Εγώ πάλι δεν κατάλαβα αυτό το σημείο. Μπορείς να μας το εξηγήσεις λίγο; Επίσης, για ποιο φιλοσοφικό παράδοξο μιλάει ο κύριος καθηγητής;
Έχουμε τις "θετκές πράξεις" (διαπράξεις) για τις οποίες αποδείχτηκε πως ο εγκέφαλος ενεργοποιείται ΠΡΙΝ την εκδήλωση βούλησης. Υπάρχει όμως η δυνατότητα για ένα χρονικό διάστημα και ενώ έχει πάρει μπρος η διαδικασία εκδήλωσης μιας πράξης να ασκήσουμε βέτο. Αυτό είναι "αποφυγή" ή μία "άρνηση πράξης".
Υπάρχει η θεωρία ότι η αποφυγή διαφέρει ποιοτικά από τη θετική πράξη και η θεωρία ότι ΔΕ διαφέρει αλλά είναι στην ουσία έμμεση θετική πράξη αφού για να γίνει μια αποφυγή, πρέπει ο δράστης να κάνει κάποια άλλη πράξη αντί της αποφυγής. Η δεύτερη θεωρία ικανοποιεί το ξυράφι του Όκαμ αλλά αν η αποφυγή είναι και αυτή πράξη τότε πρέπει να υπάρχει a priori εγκεφαλική ενεργοποίηση και για την αποφυγή πράγμα που εξορισμού αποκλείει το να είναι η αποφυγή ελεύθερη. Αυτό ακριβώς είναι το φιλοσοφικό παράδοξο αφού οι συγγραφείς, με την αρχική τους υπόθεση ότι αποφυγή και θετική πράξη είναι το ίδιο πράγμα, οδηγούνται στο αντίθετο από αυτό που θέλουν να αποδείξουν.
Αισθάνομαι ότι είναι επισφαλές να βγάζουμε συμπεράσματα για το Μακρόκοσμο από ένα τόσο εξειδικευμένο εργαστηριακό πείραμα αλλά είναι δελεαστική η σκέψη ότι οι ανθρωποι δρουν κατά βάση αυτόματα και ότι η ελεύθερη βούληση έγκειται στο να ασκούν βέτο σε αυτούς τους αυτοματισμούς. Σκεφτείτε για παράδειγμα ότι εμπλέκεστε σε μία συζήτηση και εκεί που είστε έτοιμοι να αρθρώσετε την πρώτη κοινοτοπία συγκρατείστε και αναζητείτε περισσότερο βάθος. Ή όταν ο εγκέφαλός σας είναι προγραμματισμένος να ξεσπάσει τα νεύρα του για το παραμικρό, διακόπτετε ενσυνείδητα τη διαδικασία. Ή όταν αντιστέκεστε στην παρόρμηση να κοιμηθείτε παραπάνω. Ή ακόμα όταν σας κατακλύζουν αυτομάτως αισθήματα αρνητισμού ή αυτοενοχής εκεί ασκείτε βέτο και γλιτώνετε τη δίνη.
Έτσι στόχος της πνευματικής άσκησης ανεξαρτήτου προέλευσης είναι ίσως η άρση των αυτοματισμών (και των παρορμήσεων και της λογικής σκέψης που περιορίζει κατά πολύ την αντίληψη) με αποτέλεσμα την ενδυνάμωση της ελεύθερης βούλησης. Ο Γκάντι (και όχι μόνο βέβαια) έλεγε "Κανείς δεν μπορεί να με πληγώσει χωρίς την άδειά μου" (nobody can hurt me without my permission) με την έννοια ότι ο άνθρωπος έχει τη δυνατότητα να ελέγχει το πώς νοιώθει και το πώς αντιδρά σε κάθε περίσταση.
Νωεύ, με ρωτάς αν διαχωρίζονται τούτα τα δύο ή γιατί διαχωρίζονται; Χρειάζομαι λίγο χρόνο να επεξεργαστώ το αίτημα.
Σημείωση: Το μήνυμα αυτό γράφτηκε 14 χρόνια πριν. Ο συντάκτης του πιθανόν να έχει αλλάξει απόψεις έκτοτε.
Obscura
Πολύ δραστήριο μέλος
Η Obscura αυτή τη στιγμή δεν είναι συνδεδεμένη. Μας γράφει απο Θεσσαλονίκη (Θεσσαλονίκη). Έχει γράψει 1,515 μηνύματα.
14-12-09
12:08
Ναι μεν αυτά που είπαμε ως εδώ είναι όπως ακριβώς τα είπαμε, ΑΛΛΑ, ακόμα τίποτα δεν έχει χαθεί. Ο άνθρωπος έχει την ευκαιρία μέσα σʼ ένα χρονικό περιθώριο 100 ms έως 150 ms πριν την πράξη, από τότε δηλαδή που άρχισε να δρα συνειδητά, να προβάλλει «βέτο» και να αναιρέσει την απόφαση που πήρε ο εγκέφαλος πριν από μας και για μας. Ανάλογα πειράματα περί επαλήθευσης του βέτο του εγκεφάλου δεν ήταν δυνατόν να εκτελεστούν, για τον απλούστατο λόγο ότι δεν μπορούσε να υπάρξει καταγραφή PR σημάτων, μιας και το πείραμα είχε σχεδιαστεί με τον ΕΜG να δίνει το έναυσμα στον computer νʼ αρχίσει την καταγραφή τους.
Στην προσπάθειά μου να εμβαθύνω σε αυτό το συγκεκριμένο εύρημα των πειραμάτων του Libet, ανακάλυψα ένα κείμενο από ομιλία καθηγητή που διδάσκει στο τμήμα Ψυχολογίας του ΑΠΘ. Παραθέτω τo πιο ενδιαφέρoν τμήμα.
Ολόκληρο το κείμενο«Πώς είναι δυνατόν να ασκήσει βέτο στην πράξη η συνείδηση, αφού για να γίνει οποιαδήποτε πράξη πρέπει πριν από 550 msec.ο εγκέφαλος να ενεργοποιηθεί. Αν λοιπόν η άσκηση βέτο είναι και αυτή πράξη, μοιάζει αδύνατο να συμβεί. Αντίθετα αν το να επιτρέψεις μια πράξη δεν είναι διαφορετικό από το να την κάνεις, τότε αυτή η πράξη είναι δυνατή αλλά αφού είναι η μόνη δυνατή, αίρεται η ελευθερία της βούλησης.»
Από όλες τις πράξεις αυτές που έχουν ιδιαίτερη σημασία για το αρχικό μας πρόβλημα είναι αυτές που ονομάζονται ʽαποφυγέςʼ, ή ʽαρνήσεις πράξηςʼ, γιατί σʼ αυτές εντάσσονται οι ασκήσεις βέτο στις οποίες αναφέρεται ο Libet. Υπάρχουν δύο αντίθετες θεωρίες για τις αποφυγές. Η πρώτη θεωρία ανήκει στον μαθητή του Wittgenstein, vonWright, που υποστηρίζει ότι οι αποφυγές (refrainings) είναι ουσιαστικά διαφορετικές από τις θετικές πράξεις (performings), δηλαδή τις ʽδιαπράξειςʼ και πρέπει να αναλυθούν και να οριστούν διαφορετικά από αυτές. Η άλλη θεωρία του MylesBrand και του ArthurDanto, υποστηρίζει ότι οι αποφυγές είναι απλά έμμεσες πράξεις ανάλογες με τις διαπράξεις γιατί για να γίνει μια αποφυγή, πρέπει ο δράστης να κάνει κάποια άλλη πράξη αντί της αποφυγής. Στο παράδειγμά μας, ο αστυνομικός αποφεύγει να σκοτώσει τον δραπέτη πυροβολώντας στον αέρα ή κρατώντας το χέρι μακριά από το όπλο ή ασφαλίζοντας το όπλο. Το πλεονέκτημα της δεύτερης θεωρίας είναι η απλότητα: δεν χρειάζεται δύο είδη πράξεων αλλά ένα. Ωστόσο αν για να γίνει μια αποφυγή πρέπει να γίνει μια άλλη πράξη στη θέση της τότε και η αποφυγή είναι αδύνατη αλλά και η μη αποφυγή αναγκαία, άρα μη ελεύθερη. Καταρρίπτεται έτσι η θεωρία των Brand & Danto γιατί αντιβαίνει προς τα ευρήματα του Libet και οδηγεί σε φιλοσοφικό παράδοξο.
Από την άλλη μεριά όμως αυτό που αρχίζει να διαφαίνεται είναι ότι το θεωρητικό λάθος ξεκινάει από το ότι θεωρήσαμε ως κατʼ εξοχήν πράξεις τις διαπράξεις και ιδιαίτερα τις προμελετημένες (τις οποίες υπερεκτιμούμε για λόγους διδαχής) και τις αποφυγές ως εξαιρέσεις ή ως παρασιτικές στις διαπράξεις. Η παραπάνω θέση οδήγησε στο εξής κλασσικό μοντέλο πράξης: (Διαφάνεια 6)
Σκέψη->Βούληση->Ενεργοποίηση εγκεφάλου->Πράξη
Στη συνέχεια κάτω από υλιστικές φυσιοκρατικές επιστημονικές πιέσεις που αμφισβήτησαν τη δυνατότητα να υπάρχει σκέψη και βούληση ανεξάρτητα από εγκεφαλική ενεργοποίηση, το μοντέλο αναθεωρήθηκε σε
Σκέψη-Βούληση
Εγκεφαλική ενεργοποίηση -> Πράξη
Όμως σύμφωνα με τα παραπάνω ευρήματα η μόνη δυνατή λύση που αφήνει χώρο για τη συνείδηση ως όργανο ελευθερίας και επιλογής είναι να θεωρήσουμε ως βασικές ελεύθερες πράξεις τις αποφυγές και να ορίσουμε τις θετικές πράξεις ως αποφυγές της αποφυγής. Το μοντέλο πράξης που ισχύει εδώ είναι
Εγκεφαλική Ενεργοποίηση -> Συνείδηση -> Πράξη
Σύμφωνα με το μοντέλο αυτό
«Πράττουμε πάντα αυτό που αποφάσισε ο εγκέφαλος μας και επέτρεψε να συμβεί η συνείδησή μας και δεν πράττουμε είτε ότι δεν αποφάσισε ο εγκέφαλός μας, είτε ότι αποφάσισε ο εγκέφαλός μας αλλά δεν επέτρεψε η συνείδησή μας.»
Σημείωση: Το μήνυμα αυτό γράφτηκε 14 χρόνια πριν. Ο συντάκτης του πιθανόν να έχει αλλάξει απόψεις έκτοτε.