Η IP τηλεφωνία σε 14 βήματα

1. Τι είναι το Voice over IP (VoIP);

Ο όρος VoIP ή IP τηλεφωνία αναφέρεται στη μεταφορά φωνής πάνω από δίκτυα που βασίζονται στην τεχνολογία του Internet και, πιο συγκεκριμένα, στο πρωτόκολλο IP. Το πρωτόκολλο πάνω στο οποίο βασίζεται το Internet δημιουργήθηκε για να υλοποιήσει δίκτυα μεταφοράς δεδομένων και, μάλιστα, με την αποστολή πακέτων δεδομένων. Αυτό σημαίνει ότι ένα έγγραφο που μεταφέρεται μέσω Internet τεμαχίζεται από το IP σε μικρά πακέτα δεδομένων και αποστέλλεται μέσω του δικτύου. Όταν το έγγραφο φτάσει στον προορισμό του, τα πακέτα ενώνονται δημιουργώντας ξανά το αρχικό, ώστε αυτό να δοθεί ενιαίο στον παραλήπτη του. Η ίδια λογική εφαρμόζεται και στην περίπτωση που τα δεδομένα που μεταφέρονται αντιστοιχούν σε κάποια φωνητική συνομιλία. Η φωνή ψηφιοποιείται, τεμαχίζεται σε πακέτα δεδομένων, μεταφέρεται από το δίκτυο μέσω του IP πρωτοκόλλου και στον προορισμό επανασυντίθεται ώστε να φτάσει στο συνομιλητή. Εδώ θα πρέπει να διευκρινίσουμε ότι το VoIP αναφέρεται στη μεταφορά της φωνής πάνω από IP δίκτυα. Τέτοιο δίκτυο είναι και το Internet αλλά, όταν αναφερόμαστε στο VoIP, δε σημαίνει απαραίτητα ότι μιλάμε για μεταφορά φωνής πάνω από το Internet: Μπορεί να είναι οποιοδήποτε IP-based δίκτυο (λ.χ. ένα ιδιωτικό εταιρικό δίκτuοu.

2. Ποια η διαφορά με τα κλασικά τηλεφωνικά δίκτυα;

Σε αντίθεση με τα δίκτυα μεταγωγής πακέτων, όπως αυτά που βασίζονται στο πρωτόκολλο IP, στα κλασικά τηλεφωνικά εφαρμόζεται η λογική της απευθείας σύνδεσης μεταξύ των δύο συνομιλητών μέσω γραμμής που δεσμεύεται αποκλειστικά για κάθε επικοινωνία. Στα δίκτυα μεταγωγής πακέτων, όμως, από την ίδια γραμμή περνούν ταυτόχρονα διαφορετικά πακέτα δεδομένων. Έτσι, ταυτόχρονα με τα πακέτα φωνής μιας ή περισσότερων συνομιλιών, μπορούν να περνούν στην ίδια γραμμή πακέτα με άλλα δεδομένα, έγγραφα κ.ο.κ. Αυτή είναι και η βασική διαφορά μεταξύ της κλασικής τηλεφωνίας που εφαρμόζεται στο δημόσιο τηλεφωνικό δίκτυο και της υλοποίησης τηλεφωνίας πάνω σε δίκτυα IP ή, γενικότερα, σε δίκτυα μεταγωγής πακέτων.

3. Είναι δυνατή η σύνδεση με το δημόσιο τηλεφωνικό δίκτυο;

Υπάρχουν ειδικές πύλες (gateways) με τις οποίες μπορούμε να συνδέσουμε ένα σύστημα VoIP με το δημόσιο ή άλλα τηλεφωνικά δίκτυα. Επίσης, υπάρχουν όλα τα απαραίτητα συστατικά ώστε από μία συσκευή VoIP να καλέσουμε κάποια τηλεφωνική γραμμή του δημόσιου τηλεφωνικού δικτύου και το αντίστροφο. Γενικότερα, ανεξάρτητα από την υποδομή που χρησιμοποιεί το VoIP για τη διεκπεραίωση της συνομιλίας, σε τελική ανάλυση πρόκειται για ένα ιδιωτικό τηλεφωνικό δίκτυο, όπως αυτά που υλοποιούνται με τα εταιρικά τηλεφωνικά κέντρα, το οποίο συνδέεται διάφανα με το δημόσιο τηλεφωνικό δίκτυο.

4. Ποια είναι τα πλεονεκτήματα του VoIP;

Τα βασικότερα πλεονεκτήματα του VoIP περιλαμβάνουν:
• Ενιαία υποδομή για δεδομένα και τηλεφωνία. Από τη στιγμή που από την ίδια υποδομή (γραμμές και εξοπλισμος εξυπηρετείται η κίνηση φωνής και η κίνηση δεδομένων, έχουμε σημαντικές οικονομίες κλίμακας. Επίσης, επιτυγχάνουμε καλύτερη διαχείριση της τηλεπικοινωνιακής υποδομής.
• Μέγιστη αξιοποίηση της τηλεπικοινωνιακής υποδομής. Τα δίκτυα μεταγωγής πακέτων αξιοποιούν καλύτερα τη χωρητικότητά τους σε σχέση με το κλασικό τηλεφωνικό δίκτυο καθώς, χωρίς να υπάρχει δέσμευση γραμμής, μεταφέρονται κάθε φορά διάφορα δεδομένα, ανάλογα με τη χωρητικότητά της.
• Βελτιωμένη επικοινωνία με απομακρυσμένους εργαζομένους. Η χρήση της IP τηλεφωνίας δε δεσμεύει το χρήστη να έχει φυσική παρουσία στο περιβάλλον της επιχείρησης. Αν διαθέτει μία IP σύνδεση, μπορεί να εκμεταλλευτεί τα χαρακτηριστικά και τις λειτουργίες του τηλεφωνικού συστήματος της επιχείρησης, ανεξαρτήτως του σημείου στο οποίο εκείνος βρίσκεται.
• Νέες υπηρεσίες. Η χρήση ενιαίας πλατφόρμας για δεδομένα και φωνή επιτρέπει την ανάπτυξη μιας νέας γενιάς υπηρεσιών, όπως την ενοποιημένη διαχείριση μηνυμάτων (unified messaging) η οποία μπορεί να συμβάλει σημαντικά στην αύξηση της παραγωγικότητας.

5. Γιατί ενδιαφέρει τις επιχειρήσεις;

Από τη στιγμή που πλέον όλες οι επιχειρήσεις διαθέτουν πρόσβαση στο Internet, έχουν υλοποιήσει και τα εταιρικά τους δίκτυα πάνω στο IP πρωτόκολλο. Έτσι, τους δίνεται μία πρώτης τάξης ευκαιρία να αξιοποιήσουν την υποδομή αυτή, η οποία δεν περιορίζεται μόνο στις γραμμές αλλά περιλαμβάνει και λοιπό εξοπλισμό (router, switches κλ&#960 ώστε να έχουν πάνω σε αυτή και τηλεφωνία. Ακόμα κι εάν αυτό περιοριστεί μόνο στο εσωτερικό της επιχείρησης, τα οφέλη είναι σημαντικά. Όταν μία επιχείρηση χρησιμοποιεί μισθωμένα κυκλώματα για να συνδεθεί με απομακρυσμένα υποκαταστήματά της, η αξιοποίηση των κυκλωμάτων αυτών και για τηλεφωνία μέσω του VoIP παρέχει ουσιαστικά οφέλη στην επιχείρηση.

6. Είναι η πιο συμφέρουσα λύση στην τηλεφωνία;

Όπως κάθε επένδυση υποδομής, έτσι και η χρήση του VoIP θα πρέπει να αντιμετωπίζεται μεσομακροπρόθεσμα για μία επιχείρηση. Σύμφωνα με μελέτες, η χρήση δικτύων μεταγωγής πακέτων για φωνητική τηλεφωνία είναι περισσότερο οικονομική από τα δίκτυα που δεσμεύουν γραμμές για κάθε συνομιλία. Επίσης, όταν μπορούμε μέσα από το εταιρικό δίκτυο – το οποίο σε ορισμένες περιπτώσεις είναι διευρυμένο σε διαφορετικά σημεία μιας πόλης, σε άλλες πόλεις ή και σε άλλες χώρες – να εξυπηρετούμε και τις τηλεφωνικές κλήσεις, εξοικονομούμε χρήματα και από τη μη χρήση του δημοσίου τηλεφωνικού δικτύου. Όταν δρομολογούμε τις κλήσεις μέσω του δικού μας δικτύου από την Αθήνα στη Θεσσαλονίκη και η κλήση προς κάποιον αριθμό στη Θεσσαλονίκη ξεκινά από εκεί, και άρα είναι τοπική, έχουμε κέρδος. Έχουμε, όμως, και κόστος για την υλοποίηση της υποδομής, το οποίο εντοπίζεται στις γραμμές αυξημένης χωρητικότητας – για να εξυπηρετήσουν και τη φωνητική κίνηση - , στον επιπλέον εξοπλισμό (λ.χ. τηλεφωνικές συσκευέ&#962, το επιπλέον λογισμικό κλπ. Συνολικά, πάντως, και σε μεσομακροπρόθεσμο ορίζοντα, η τηλεφωνία πάνω σε IP δίκτυα αποδεικνύεται πιο οικονομική από παραδοσιακές λύσεις.

7. Υλοποιείται εύκολα;

Πλέον, αρκετές εταιρείες έχουν αποκτήσει την τεχνογνωσία για υλοποίηση λύσεων VoIP, είτε πάνω σε υπάρχοντα εταιρικά δίκτυα είτε ξεκινώντας από το μηδέν. Το βασικό πλεονέκτημα στην υλοποίηση εφαρμογών VoIP είναι ότι αυτές βασίζονται σε δικτυακή υποδομή η οποία μπορεί να επεκταθεί σταδιακά, ανάλογα με τις ανάγκες της επιχείρησης. Επιπρόσθετα, έχουν ωριμάσει και οι συμπληρωματικές εφαρμογές, όπως λ.χ. το λογισμικό διαχείρισης κλήσεων, οπότε η υλοποίηση των λύσεων αλλά και η χρήση τους καθίστανται πλέον απλές.

8. Τι γίνεται από πλευράς ποιότητας;

Παραδοσιακά το κύριο πρόβλημα της τηλεφωνίας πάνω σε IP δίκτυα είναι η ποιότητα της φωνής. Καθώς πάνω στο ίδιο δίκτυο μεταφέρονται διάφορα πακέτα δεδομένων (έγγραφα, άλλες φωνητικές συνομιλίες κλ&#960 δεν μπορούμε να εξασφαλίσουμε πάντα ότι τα πακέτα που μεταφέρουν τη φωνής μας θα φτάσουν όλα μαζί και άμεσα στο άλλο άκρο ώστε να γίνει σε πραγματικό χρόνο η συζήτηση. Όταν μεταφέρουμε ένα έγγραφο, μία σελίδα web, ένα email κλπ, δε μας ενδιαφέρει και τόσο εάν κάποιο τμήμα καθυστερήσει 1-2 δευτερόλεπτα. Στη φωνητική συνομιλία, όμως, η καθυστέρηση αυτή λειτουργεί αρνητικά ως προς την ποιότητα της φωνής. Λύση στο πρόβλημα αυτό δίνεται μόνο με τη χρήση γραμμών μεγάλης χωρητικότητας, σε συνδυασμό με επαρκή εξοπλισμό δρομολόγησης (λ.χ. μεγάλους routers και επαρκή switches), τα οποία όμως κοστίζουν. Σταδιακά, και όσο θα πέφτει το κόστος του εξοπλισμού και των γραμμών, η ποιότητα της VoIP θα γίνεται καλύτερη. Τέλος, δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι, με συγκεκριμένες τεχνολογίες (λ.χ. συμπίεσ&#951, μπορούμε να αυξήσουμε την απόδοση των γραμμών, ενώ με κατάλληλες ρυθμίσεις στους routers μπορούμε να δεσμεύσουμε χωρητικότητα από το δίκτυο για φωνητική επικοινωνία ώστε αυτή να διεξάγεται όσο το δυνατό σε πραγματικό χρόνο, χωρίς καθυστερήσεις και αλλοιώσεις.

9. Χρειάζονται ειδικές τηλεφωνικές συσκευές;

Υπάρχουν ειδικές τηλεφωνικές συσκευές οι οποίες προορίζονται για εφαρμογές VoIP και αξιοποιούν τις δυνατότητες της συγκεκριμένης τεχνολογίας. Τέτοιες συσκευές είναι διαθέσιμες από τους περισσότερους διεθνείς κατασκευαστές σχετικού εξοπλισμού αλλά και από ανεξάρτητους κατασκευαστές που εμπλέκονται σε συγκεκριμένες λύσεις. Πάντως, αξίζει να αναφέρουμε ότι, με τη χρήση ειδικού εξοπλισμού, μπορούν να χρησιμοποιηθούν και απλές τηλεφωνικές συσκευές. Εναλλακτικά, τέλος, μία επιχείρηση μπορεί να εξετάσει τη λύση των softphones. Πρόκειται, ουσιαστικά, για λογισμικό το οποίο εγκαθίσταται στο φορητό ή επιτραπέζιο υπολογιστή του χρήστη και προσφέρει όλη τη λειτουργικότητα ενός IP τηλεφώνου χωρίς την ανάγκη ύπαρξης τηλεφωνικής συσκευής, Φυσικά, η χρήση των softphones είναι αλληλένδετη με την ύπαρξη υπολογιστή. Παρά το γεγονός ότι τα πρώτα softphones που παρουσιάστηκαν είχαν κακή ποιότητα ήχου και μεγάλη δικτυακή επιβάρυνση, πλέον η τεχνολογία τους είναι αρκετά ώριμη και λειτουργική.

10. Πότε αξίζει να υλοποιήσει υποδομή VoIP μία επιχείρηση;

Μία επιχείρηση που ξεκινά τώρα την υλοποίηση δικτυακών υποδομών, θα πρέπει να σκεφτεί πολύ σοβαρά να επενδύσει στο VoIP, αποφεύγοντας μεταξύ άλλων την επένδυση σε άλλες υποδομές για την τηλεφωνική της υποστήριξη (λ.χ. προμήθεια τηλεφωνικού κέντρο&#965. Επίσης, μία επιχείρηση που έχει ήδη ανεπτυγμένες δικτυακές υποδομές και υποκαταστήματα σε διαφορετικά σημεία τα οποία είναι συνδεδεμένα με αυτές, θα πρέπει να αξιολογήσει τα οφέλη από την υλοποίηση λύσης VoIP υπολογίζοντας κόστη και εξοικονομήσεις. Τέλος, μία επιχείρηση που πιστεύει ότι στο μέλλον οι τηλεφωνικές της ανάγκες θα αυξηθούν σημαντικά ή έχει ήδη μεγάλη τηλεφωνική κίνηση, πρέπει να εξετάσει την υλοποίηση λύσεων VoIP.

11. Πόσο διαδεδομένη είναι η χρήση της IP τηλεφωνίας στις επιχειρήσεις;

Η αλήθεια είναι ότι, παρά τη μακροχρόνια παρουσία της τεχνολογίας VoIP, η διείσδυσή της δεν είναι ιδιαίτερα διαδεδομένη. Σύμφωνα με την εταιρεία In-Stat/MDR, το 2004 το VoIP χρησιμοποιούνταν από το 12% των αμερικανικών επιχειρήσεων, ποσοστό το οποίο εκτιμάται ότι θα φτάσει φέτος το 20%. Σε διεθνές επίπεδο τα ποσοστά είναι ακόμη χαμηλότερα. Αξίζει να σημειωθεί ότι οι μεγάλες επιχειρήσεις παρουσιάζουν τα υψηλότερα ποσοστά διείσδυσης. Οι παράγοντες που σχετίζονται με την καθυστέρηση της διείσδυσης της IP τηλεφωνίας αφορούν θέματα νοοτροπίας (προσήλωση στην παραδοσιακή τεχνολογί&#945, ενώ σχετίζονται σαφώς και με την τεχνολογική ανωριμότητα της τεχνολογίας σε ορισμένα σημεία αλλά και το υψηλό κόστος μετάβασης στην IP πλατφόρμα. Η τεχνολογία πλέον θεωρείται αρκετά ώριμη και προσιτή, γιʼ αυτό άλλωστε παρουσιάζονται υψηλότεροι ρυθμοί ανάπτυξης της αγοράς σε σύγκριση με τα προηγούμενα χρόνια.

12. Το VoIP μπορεί να χρησιμοποιηθεί μόνο σε εταιρικό επίπεδο;

Η χρήση της IP τηλεφωνίας δεν αφορά μόνο το επιχειρηματικό περιβάλλον. Κατʼ αρχήν αρκετές εναλλακτικές τηλεπικοινωνιακές εταιρείες χρησιμοποιούν την τεχνολογία IP για παροχή υπηρεσιών τηλεφωνίας. Επίσης, αρκετοί παραδοσιακοί τηλεπικοινωνιακοί οργανισμοί ανά τον κόσμο εξετάζουν τη σταδιακή αντικατάσταση των δικτύων τους από δίκτυα μεταγωγής πακέτων, σε μία προσπάθεια να αξιοποιήσουν καλύτερα την τηλεπικοινωνιακή τους υποδομή. Δε θα πρέπει να αγνοηθεί άλλωστε η μεγάλη δυναμική που έχει η διείσδυση της IP τηλεφωνίας στο καταναλωτικό επίπεδο. Ενδεικτική είναι η πρωτοφανής επιτυχία της υπηρεσίας Skype, η οποία επιτρέπει στους χρήστες να πραγματοποιούν VoIP κλήσεις δωρεάν, αφού οι εγγεγραμμένοι χρήστες της υπηρεσίας έχουν ξεπεράσει τα 24 εκατ. Ήδη έχουν κάνει την εμφάνισή τους ανάλογες υπηρεσίες από ελληνικές εταιρείες παροχής υπηρεσιών Internet, ενώ είναι σαφές ότι το μέλλον θα είναι πιο ευοίωνο με την αύξηση της διείσδυσης του broadband Internet.

13. Πόσο ασφαλείς είναι οι τηλεφωνικές συνδιαλέξεις μέσω VoIP;

Το γεγονός ότι πάνω στο ίδιο δίκτυο μεταφέρονται διάφορες πληροφορίες, καθώς αυτό εξυπηρετεί αρκετούς χρήστες, αναμφίβολα εγείρει θέματα ασφαλείας και προβληματισμούς για τη δυνατότητα υποκλοπής αυτών των τηλεφωνικών συνδιαλέξεων. Το συγκεκριμένο ενδεχόμενο υπάρχει, όπως υπάρχει για την υποκλοπή οποιασδήποτε πληροφορίας διακινείται μέσω του εταιρικού δικτύου. Όμως, για τις περιπτώσεις που απαιτείται αυξημένη ασφάλεια, υπάρχουν τεχνολογίες που μπορούν να διασφαλίσουν τις συνομιλίες με κωδικοποίηση των πακέτων. Επειδή, όμως, αυτό γίνεται εις βάρος της απόδοσης του όλου τηλεπικοινωνιακού δικτύου, όπως ακριβώς συμβαίνει και στην περίπτωση των ασφαλών σελίδων web, ενδείκνυται μόνο σε περίπτωση όπου απαιτείται ασφάλεια ή σε άλλες όπου χρησιμοποιούνται για την επικοινωνία δημόσια δίκτυα, όπως το Internet.

14. Τι αναμένουμε στο μέλλον;

Για το μέλλον θα πρέπει να θεωρούμε δεδομένη την αυξανόμενη χρήση δικτύων μεταγωγής δεδομένων και κυρίως δικτύων βασισμένων στο IP για την τηλεφωνία. Η τάση αυτή υπάρχει και στους μεγάλους τηλεπικοινωνιακούς οργανισμούς που υλοποιούν τα δίκτυα κορμού τους πάνω σε τέτοιες τεχνολογίες αλλά και στις εταιρείες που αξιοποιούν τη δικτυακή τους υποδομή για την τηλεφωνία. Επίσης, καθώς τα δίκτυα δεδομένων και τηλεφωνίας θα ενοποιούνται, θα δούμε να χρησιμοποιούνται ολοένα και περισσότερο πρωτόκολλα διευθυνσιοδότησης που θα μας επιτρέπουν να στέλνουμε emails από και προς τα σταθερά τηλέφωνα, να καλούμε κάποιον χρήστη υπολογιστή από το τηλέφωνό μας και το αντίστροφο, καθιστώντας πλέον το τηλέφωνο και τη φωνητική επικοινωνία μέρος της