Γιατί δε γελάμε όλοι με τα ίδια αστεία;

[Isiliel]

Έχετε βρεθεί σε αμηχανία όταν προσπαθώντας να αστειευτείτε αντιμετωπίσατε την οργή του συνομιλητή σας, αφού το αστείο σας τον προσέβαλε; Σας έχει τύχει να αντιμετωπίζεται ένα αστείο σας με παγωμάρα και αδιαφορία μην προκαλώντας το επιθυμητό αποτέλεσμα;

Υπάρχουν τρεις βασικές θεωρίες σχετικά με το τι βρίσκουν οι άνθρωποι χιουμοριστικό:

Η Θεωρία της δυσαρμονίας ισχυρίζεται πως το αστείο προκύπτει όταν η λογική και η προϋπάρχουσα γνώση μιας κατάστασης αντικαθιστώνται από πράγματα που συνήθως δε συνδυάζονται. Όταν το αστείο παίρνει μια απρόσμενη τροπή, οι σκέψεις και τα συναισθήματά μας αναγκάζονται ξαφνικά να συντονιστούν με τα νέα δεδομένα. Με άλλα λόγια βιώνουμε δύο «σετ» ασυμβίβαστων συναισθημάτων ταυτόχρονα και αντιλαμβανόμαστε αυτή τη δυσαρμονία ως χιουμοριστική.

Η Θεωρία της ανωτερότητας, καλύπτει τις περιπτώσεις που γελάμε με αστεία που επικεντρώνονται σε λάθη, απροσεξίες και ατυχίες άλλων. Αισθανόμαστε κατά κάποιο τρόπο «ανώτεροι» και αποστασιοποιημένοι από τα ξένα παθήματα κι αυτό μας προκαλεί το γέλωτα.

Η Θεωρία της εκτόνωσης, λειτουργεί σε καταστάσεις της ζωής μας που βιώνονται με ένταση και ισχυρό συναίσθημα. Καθώς προσπαθούμε να αντεπεξέλθουμε στις δυσκολίες, χρειαζόμαστε έναν απολυτρωτικό μηχανισμό που θα ελαττώσει την ένταση. Το γέλιο δρα κατʼ αυτόν τον τρόπο καθαρίζοντας τον οργανισμό μας από την συσσωρευμένη πίεση των καταστάσεων. Λειτουργεί θα λέγαμε σαν μια βαλβίδα ασφαλείας. Σύμφωνα με την Dr. Lisa Rosenberg, το χιούμορ και ειδικά αυτό που αποκαλούμε «μαύρο», μπορεί να βοηθήσει τους εργαζόμενους να αντεπεξέλθουν σε στρεσογόνες καταστάσεις ενισχύοντας μια αντικειμενικότερη προσέγγιση των γεγονότων.

Γιατί όμως δε γελάμε όλοι με τα ίδια αστεία;
(Παράδειγμα μέσα από το στέκι):

What goes through your mind when someone says "Let's go for a drink?"....

...in that case, sexism.

Η αντιληπτική ικανότητα κάθε ανθρώπου έναντι ενός αστείου, έγκειται σε παράγοντες όπως η ηλικία ο τόπος καταγωγής και οι βιωματικές εμπειρίες. Υπάρχουν καταστάσεις που μπορούν να γίνουν αντιληπτές ως αστεία, μόνο από άτομα που μοιράζονται τις ίδιες συνήθειες και εμπειρίες ενώ είναι εντελώς ανεξήγητα και πεζά για κάποιους άλλους. (π.χ. αστεία πολιτικού περιεχομένου).

O θεωρητικός Veatch, γράφει: «Όταν κάποιος δηλώνει πως ʽΑυτό δεν ήταν αστείοʼ είτε το βρίσκει προσβλητικό, φιλτράροντας το μέσα από τις προσωπικές του εμπειρίες, αφού ο ίδιος σχετίζεται άμεσα με την ιδέα ή την κατάσταση που σατιρίζεται, (π.χ. ρατσιστικά και φαλλοκρατικά ανέκδοτα), είτε δεν βρίσκει κανενός είδους ηθική ή συναισθηματική σύνδεση του δικού του βίου με το εν λόγω αστείο».

 

Σημείωση: Το μήνυμα αυτό γράφτηκε 16 χρόνια πριν. Ο συντάκτης του πιθανόν να έχει αλλάξει απόψεις έκτοτε.

[@nt¤wnis|~|¤e]

O θεωρητικός Veatch, γράφει: «Όταν κάποιος δηλώνει πως ʽΑυτό δεν ήταν αστείοʼ είτε το βρίσκει προσβλητικό, φιλτράροντας το μέσα από τις προσωπικές του εμπειρίες, αφού ο ίδιος σχετίζεται άμεσα με την ιδέα ή την κατάσταση που σατιρίζεται, (π.χ. ρατσιστικά και φαλλοκρατικά ανέκδοτα), είτε δεν βρίσκει κανενός είδους ηθική ή συναισθηματική σύνδεση του δικού του βίου με το εν λόγω αστείο».

Το τι προκαλεί το αστείο στον καθένα μας είναι αρκετά σχετικό.

Δεν ξέρω εάν υπάρχει κάποιο κριτήριο που να προσδιορίζει εάν κάποια παραδείγματα είναι υπέρ του δέοντος "αιχμηρά" ή όχι (μπορεί απλώς να θεωρηθούν "κακόγουστα"), εγώ πάντως επέλεξα να παραθέσω δύο εικόνες χάριν παραδείγματος κι από κει και πέρα....

Δεν αποκλείεται ένας "αδύνατος" άνθρωπος να μη γελάσει καθόλου με την παραπάνω εικόνα εάν ταυτιστεί στο μυαλό του η λέξη "τσουνάμι" με την "καταστροφή" και το "θάνατο", ενώ ένας με παραπανίσια κιλά, που διαθέτει αυτοσαρκασμό και τυγχάνει εκείνη τη στιγμή η λέξη "τσουνάμι" να παραπέμπει γιʼ αυτόν μονάχα στα "μεγάλα κύματα", να γελάσει.


Η παρακάτω εικόνα είναι ή δεν είναι κωμική και γιατί;




Θα αντιδρούσαμε το ίδιο εάν μετά το "θ' σ'αγαπώ για πάντα" ακολουθούσε ως υπογραφή, αντί του "Γίφτος", το "Αθίγγανος";

Νομίζω ότι από τη στιγμή που μαθαίνουμε μια λέξη, αυτή αποκτά ένα συναισθηματικό και νοηματικό περιεχόμενο μέσα μας. Στο βαθμό που αυτό δεν το έχουμε ή δεν μπορούμε να το αλλάξουμε, αφήνεται ελεύθερο να φανερωθεί στις αυθόρμητες αντιδράσεις μας.

 

Σημείωση: Το μήνυμα αυτό γράφτηκε 16 χρόνια πριν. Ο συντάκτης του πιθανόν να έχει αλλάξει απόψεις έκτοτε.

[roumana]

κοιτα να δεις μπερδεμα...ακομα και με παρομοια αστεια δεν γελαμε.
Ειδα αυτο το βιντεο και μου φανηκε παρα πολυ αστειο.
Με αυτο το βιντεο ομως, που ειναι μια παραλαγη του πρωτου, δεν γελασα καθολου.
Γιατι αραγε;
...ελειπε το στοιχειο του αιφνιδιασμου;

 

Σημείωση: Το μήνυμα αυτό γράφτηκε 16 χρόνια πριν. Ο συντάκτης του πιθανόν να έχει αλλάξει απόψεις έκτοτε.

[alis]

Πραγματικα πολυ ενδιαφερον θεμα και ομολογω οτι δεν ηξερα τιποτα για τα αστεια απο αυτα που μας πληροφορησες...Πραγματι αν το καλοσκεφτεις ειναι περιεργο γιατι δεν δειχνουμε ολοι την ιδια ανταποκριση στα αστεια..Νομιζω οτι εχει να κανει με την ιδιοσυγκρασια καθε ανθρωπου..Για παραδειγμα η μητερα μου γελαει με ολα τα ανεκδοτα-ειτε απο ευγενεια ειτε επειδη ετσι ειναι ο χαρακτηρας της- και αυτο παρασυρει και τους υπολοιπους της παρεας...Επισης πολλοι ανθρωποι γελανε με τα "χαζα" αστεια απλως και μονο για αυτο επειδη ειναι τοσο χαζα...Αλλοι παλι δυσκολευονται να αντιληφθουν τα ''εξυπνα'' αστεια,οποτε δεν γελανε...Εχει σαφως να κανει με το χαρακτηρα μας θα ελεγα..

 

Σημείωση: Το μήνυμα αυτό γράφτηκε 15 χρόνια πριν. Ο συντάκτης του πιθανόν να έχει αλλάξει απόψεις έκτοτε.

[kalypso]

Επισης πολλοι ανθρωποι γελανε με τα "χαζα" αστεια απλως και μονο για αυτο επειδη ειναι τοσο χαζα...Αλλοι παλι δυσκολευονται να αντιληφθουν τα ''εξυπνα'' αστεια,οποτε δεν γελανε...Εχει σαφως να κανει με το χαρακτηρα μας θα ελεγα..

Μα το χαζό και το έξυπνο είναι από μόνο του κάτι το τελείως υποκειμενικό..
Σκέφτηκα το με τι αστεία γελάω εγώ και με τι αστεία γελούν οι φίλοι μου, οι γονείς μου, η αδελφή μου- όλοι μας έχουμε διαφορετική αίσθηση του χιούμορ η οποία πιστεύω πως έγκειται, εκτός από την ιδιοσυγκρασία μας, στα βιώματά μας, και στη θεώρηση που έχουμε για τη ζωή..
Για παράδειγμα, στη σχολή έχουμε αστεία εσωτερικά, τα οποία αν ακούσει κάποιος τρίτος, θα νομίζει πως απλώς λέμε κάτι ασυνάρτητο, που όμως αποτελεί τμήμα συζήτησης. Στην πραγματικότητα συνήθως πρόκειται για φράσεις που έχουν σχέση με το αντικείμενό μας και στις οποίες έτυχε κάποια στιγμή να δώσουμε άλλο νόημα ή κάποια φράση που συνδέσαμε με κάποιο περιστατικό που μας φάνηκε αστείο εκείνη τη στιγμή και έμεινε σαν ατάκα στη συνέχεια. Το χιουμορ λοιπόν εδώ, έχει σχέση με τα κοινά βιώματα..
Το χιουμοριστικό της εικόνας που παρέθεσε η Ισίλιελ, έχει σχέση με το πώς νιώθει κάποιος και το σύστημα αξιών του. Αν για παράδειγμα, είναι οπαδός (συγγνώμη αν είναι ακατάλληλη η λέξη, μα δεν μπόρεσα να σκεφτώ κάποια άλλη.. ) του φεμινισμού, η εν λόγω διαφήμιση θα του φανεί σεξιστική, κακόγουστη και άδικη, και φυσικά δεν θα προκαλέσει γέλιο, αφού αντίκειται στα πιστεύω του ατόμου αυτού.
Για να είναι λοιπόν ένα αστείο αποδεκτό, θα πρέπει να πληροί κάποιες συγκεκριμένες προϋποθέσεις για να μην παρεξηγηθεί. Θα πρέπει η "τομή" (βλ. μαθηματικά) όλων αυτών των παραγόντων, των βιωμάτων δηλαδή, της προσωπικότητας και των αξιών του δέκτη του αστείου, να συνηγορεί στο να εκληφθεί αυτό ως τέτοιο.

 

Σημείωση: Το μήνυμα αυτό γράφτηκε 15 χρόνια πριν. Ο συντάκτης του πιθανόν να έχει αλλάξει απόψεις έκτοτε.

[Great Chaos]

Με αυτά ως δεδομένα, άντε να πας να κάνεις αστείο μέσα στο φόρουμ και να είσαι εκ των προτέρων βέβαιος ότι δεν θα παρεξηγηθεί κανείς. Πόσες και πόσες φορές την έχω πάθει...

Ωστόσο, με τις προϋποθέσεις που έθεσες Καλυψώ μου, μόνο τα ανέκδοτα με τον Τοτό που λένε στο κατηχητικό (χωρίς βρωμόλογα δηλαδή) θα μπορούσαν να εκληφθούν αυτοδικαίως ως αστεία, αφού μόνο αυτά μένουν ως "τομή" όλων αυτών των παραγόντων που αναφέρεις.

Θεωρώ ότι η προσπάθεια να δούμε το αστείο του άλλου με καλή διάθεση, πριν προσβληθούμε, είναι ένα βήμα που τείνει προς την κατανόηση του άλλου και συμβάλλει στην καλή επικοινωνία με τους γύρω μας.

 

Σημείωση: Το μήνυμα αυτό γράφτηκε 15 χρόνια πριν. Ο συντάκτης του πιθανόν να έχει αλλάξει απόψεις έκτοτε.

[Lorien]

Για μενα εχει σχεση με 5 βασικα σημεια που ισχυουν παναθρωπινα : ιδιοσυγκρασια-χαρακτηρα, βιωματα, ευφυια/φαντασια, καλη αισθηση χιουμορ/γουστο, διαθεση της στιγμης. (με τα βιωματα και ευφυια συνδεεται και το κατα ποσο φιλοσοφει τη ζωη καποιος).

Φυσικα αν ειναι να μιλησουμε για το ποιοι προσβαλλονται επειδη πχ καποιος ειναι της χ θρησκειας, ή καποια φεμινιστρια κλπ, τοτε παμε αλλού αφου εκει τους εμποδιζει το γελιο ή νοοτροπια τους, κομπλεξ,παροπιδες, δε τα χουν καλα με τον εαυτο τους κλπ.

Υπαρχουν ατομα με πολυ καλο χιουμορ που δε γελανε οι ιδιοι ευκολα πχ. Ειτε γιατι εχουν ακουσει/δει πολλα, ειτε γιατι θελουν κατι παραπανω κατι πιο ευστοχο,πιο εξυπνο, πιο σπανιο, πιο περιεργο.

 

Σημείωση: Το μήνυμα αυτό γράφτηκε 15 χρόνια πριν. Ο συντάκτης του πιθανόν να έχει αλλάξει απόψεις έκτοτε.

[venividivici]

γιατί ο κάθε άνθρωπος έχει διαφορετική αίσθηση χιούμορ, αντίληψης, παιδείας, κουλτούρας.......
άλλοι θεωρούν ότι είναι για γέλια το να χτυπάνε κάποιο ελάττωμα του άλλου......
άλλοι θεωρούν χιουμορ τον αυτοσαρκασμό.....
κάποιοι δεν δέχονται αστεία γύρω από τη θρησκεία ή τα σεξουαλικά υπονοούμενα.......
σημασία έχει το αστείο να αρέσει όχι μόνο σε αυτόν που το λέει αλλά και σε αυτόν που το ακούει......
υπάρχουν άνθρωποι που δεν μπορουν να διηγηθούν ένα καλό ανέκδοτο ή λογοπαίγνιο ή χωρατό.......

στην ιστοσελίδα https://frikipaideia.wikia.com/wiki/%CE%A6%CF%81%CE%B9%CE%BA%CE%B7%CF%80%CE%B1%CE%AF%CE%B4%CE%B5%CE%B9%CE%B1:%CE%A0%CF%8E%CF%82_%CE%BD%CE%B1_%CE%B5%CE%AF%CF%83%CF%84%CE%B5_%CE%B1%CF%83%CF%84%CE%B5%CE%AF%CE%BF%CE%B9_%CE%BA%CE%B9_%CF%8C%CF%87%CE%B9_%CE%B1%CF%80%CE%BB%CE%AC_%CE%B7%CE%BB%CE%AF%CE%B8%CE%B9%CE%BF%CE%B9
υπάρχει θέμα με τίτλο
Φρικηπαίδεια:Πώς να είστε αστείοι κι όχι απλά ηλίθιοι

 

Σημείωση: Το μήνυμα αυτό γράφτηκε 14 χρόνια πριν. Ο συντάκτης του πιθανόν να έχει αλλάξει απόψεις έκτοτε.

[Isiliel]

Το γέλιο είναι σοβαρή υπόθεση

Τελικά, το γέλιο δεν είναι και τόσο αστεία υπόθεση. Αλλιώς δεν θα συζητούσαν τόσο σοβαρά γι΄ αυτό επί έξι μέρες ψυχολόγοι, κοινωνιολόγοι και γλωσσολόγοι απ΄ όλο τον κόσμο.

Σύμφωνα με τον Δαρβίνο, το γέλιο είναι ένα εργαλείο με το οποίο ο άνθρωπος εξευγενίζει την πανάρχαια ανάγκη του να σκοτώνει. Ο Χέμινγουεϊ, πάλι, έλεγε ότι οι τάφοι των ανθρώπων που έλεγαν πολλά καλαμπούρια στη ζωή τους είναι σκεπασμένοι με καλύτερης ποιότητας χώμα. Το γέλιο είναι αντίδοτο στον πόνο, το γέλιο είναι θεραπευτικό, αλλά εκτός από τη φολκλορική έχει και την επιστημονική του πλευρά. Μια πρόσφατη μελέτη, για παράδειγμα, έδειξε ότι την ικανότητα του γέλιου την έχουν και οι πίθηκοι, πράγμα που σημαίνει ότι αυτή η μορφή έκφρασης έχει ιστορία τουλάχιστον 10 εκατομμυρίων ετών.

Σ΄ αυτή την πλευρά ήταν αφιερωμένο το πρώτο Διεθνές Συμπόσιο για το Χιούμορ και το Γέλιο που διεξήχθη αυτές τις ημέρες [το άρθρο έχει γραφτεί στις9 Ιουλίου 2009, στη Γρανάδα της Ισπανίας. Στην εισήγησή του, ο Ελβετός καθηγητής Βίλιμπαλντ Ρουχ μίλησε για τη γελωτοφοβία, από την οποία πάσχουν όσοι νομίζουν ότι τα ανέκδοτα που λένε οι άλλοι γύρω τους στρέφονται εναντίον τους. Σύμφωνα με μια μελέτη που έγινε σε 74 χώρες, από το σύνδρομο αυτό πάσχει το 2% του πληθυσμού, κυρίως έφηβοι. Ανάμεσα στις συνέπειές του είναι η απομόνωση και η κατάθλιψη. Και ποιος λαός έρχεται πρώτος σε γελωτοφοβία; Οι Βρετανοί, γνωστοί και για το φλέγμα τους. Οι Έλληνες δεν ξέρουμε σε ποια θέση βρίσκονται, στοιχηματίζουμε όμως ότι δεν είναι πολύ ψηλά.

Το αντίθετο της γελωτοφοβίας είναι η γελωτοφιλία, που δεν έχει όμως μελετηθεί ακόμη αρκετά. Ξέρουμε απλώς ότι χαρακτηρίζει εκείνους που τους αρέσει να γελούν οι άλλοι μαζί τους. «Αυτογελοιοποιούνται εθελοντικά», τόνισε ο δρ Ρουχ. Και είναι σε γενικές γραμμές τύποι εξωστρεφείς, που αναζητούν τις συγκινήσεις. Μόνο που καμιά φορά καταλήγουν στον εθισμό, κι αυτό δεν είναι ποτέ καλό. Επίσης έχει αποδειχθεί ότι δεν κάνουν καλό όλα τα είδη χιούμορ. Η καθηγήτρια Μόνικα Ρομέρο παρουσίασε ένα πείραμα όπου σε μια ομάδα ανδρών είπαν μια σειρά από σεξιστικά ανέκδοτα. Στη συνέχεια, τους παρουσίασαν βίντεο με επιθέσεις εναντίον γυναικών. Η ανοχή τους απέναντι στους δράστες ήταν μεγαλύτερη από εκείνη που έδειξαν άνδρες που δεν είχαν ακούσει σεξιστικά ανέκδοτα.

Το συμπέρασμα του συμποσίου είναι μάλλον αναμενόμενο. Το χιούμορ διευκολύνει την επικοινωνία, βοηθά να σπάσει ο πάγος και συμβάλλει στην προσέγγιση των ανθρώπων. Είναι όμως και πολύ ανταγωνιστικό. Όπως διαπίστωσε σε μια έρευνά της η Μπεατρίς Πριεγκό-Βαλβέρντ από το Πανεπιστήμιο της Προβηγκίας, στις παρέες ο ένας προσπαθεί συχνά να πει καλύτερα ανέκδοτα από τον άλλο. Κι όποιος δεν μπορεί να ακολουθήσει, αισθάνεται κάπως απομονωμένος. Ίσως μάλιστα και να φουντώνει μέσα του η πανάρχαια επιθυμία να σκοτώσει...

Στο γέλιο, είναι αφιερωμένο και το βιβλίο του Κωστή Παπαγιώργη, με τίτλο:
"Τα γελαστά ζώα" Εκδ. Καστανιώτης (2004)

Spoiler

Ο Κωστής Παπαγιώργης στο βιβλίο – πραγματεία του Τα γελαστά ζώα σημειώνει: «το γέλιο είναι τζάμπα, δεν στοιχίζει τίποτα…Η σοβαρότητα, από το «σοβώ», κρύβει την ορμή του πολεμιστή». Το γέλιο, διαβάζουμε σε λεξικά, «είναι σπασμωδικές συσπάσεις των γελαστήριων μυών του προσώπου, αλλά και των αναπνευστικών, διακοπτόμενες από σύντομες περιόδους μυϊκής χαλάρωσης, ως εκδήλωση εκ γενετής ενστικτώδους συμπεριφοράς του ανθρώπου σε χαρούμενες καταστάσεις ή σε αισθητήρια ερεθίσματα». Δεξιά και αριστερά του γενικού, αρκούντως περιγραφικού, αυτού προσδιορισμού βρίσκονται ακρότητες: το παθολογικό -ασυγκράτητο και διαρκές στο τραγικό της ζωής- και το ανέκφραστο μπροστά στο κωμικό.

Ο Κωστής Παπαγιώργης πραγματεύεται το γέλιο και ερμηνεύει την έκφραση όσο και την απουσία του. Εξετάζει το πηγαίο του ως αναπόδραστου νομοτελειακού συστατικού του ανθρώπου. Το γέλιο είναι μεταδοτικό και εκπέμπεται από το βλέμμα, όπως και η ψυχή. Δεν ενυπάρχει σε κάθε ζωική μορφή, είναι αμιγώς ανθρώπινη συνθήκη. Τα ζώα δεν γελάνε. Κάνουν χίλια δυο άλλα, μα δεν μειδιούν.

Όλα τα δοκίμια του βιβλίου εξετάζουν περιπτώσεις - εκφάνσεις του γέλιου. Χιούμορ, ειρωνεία, κωμικό, σάτιρα, γελοίο, μειδίαμα, τραγικό, συμπάθεια, χαρά έχουν παρανομαστή πάντα το γέλιο. Ωστόσο καθένα από αυτά είναι διαφορετικό: άλλο προσμειδίαμα, άλλο χαρά∙ άλλο σάτιρα, άλλο κακεντρέχεια. Επειδή, λοιπόν, το γέλιο ως ανθρώπινο στοιχείο είναι απρόβλεπτο και ασύμπτωτο με τους κανόνες της ηθικής ζωής –εννοούμενης ως άθροισμα και τήρηση εντολών πίστης και υποταγής σε όρους αιωνιότητας– εν πολλοίς στην ηθική απορρίπτεται και καταδικάζεται. Ο συγγραφέας απέναντι στην παθογένεια ενός αγέλαστου κόσμου αντιτάσσει το αρχαίο θέατρο. Το γέλιο καθαίρει τους θεατές, τους δείχνει, με γκροτέσκο ίσως τρόπο, τον εαυτό τους, τους συνδέει με την πόλιν, τους ήρωες και τα πάθη τους. Γελώντας οι θεατές διδάσκονται, και συνάμα πηδαλιουχούνται πού να στρέψουν το ενδιαφέρον τους. Στην τραγωδία δε γελούν∙ από μέσα τους βγαίνει γόος. Γελάει κανείς μόνον όταν ο ηθοποιός είναι γελοίος ή η παράσταση για γέλια. Κατά τα άλλα, τα πράγματα είναι ξεκαθαρισμένα: πρόκειται για τραγωδία. Η κωμωδία, αντίθετα, βγάζει γέλιο, ζει στο παρόν.

Ο Παπαγιώργης επισημαίνει ότι στον Μπερξόν το γέλιο έχει ανθρωποκεντρική αρχή και συνδέεται με τη συμπεριφορά του ανθρώπου. Η επανάληψη αλλά και η απόκλιση, η μίμηση αλλά και το απρόβλεπτο ή το ασυνήθιστο γεννούν το γέλιο. Η αντιστροφή καταστάσεων ή ρόλων καταλήγει στη γελοιοποίηση ανθρώπινων τύπων και συμπεριφορών. Στη γλώσσα η μετακίνηση από την κυριολεξία στη συνυποδήλωση, οι λεκτικές ανατροπές και η νοηματική αμφισημία, δημιουργούν το κωμικό, προκαλώντας ενίοτε τη θυμηδία. Στον Σοπενάουερ, κατόπιν, συνυφαίνεται το γέλιο με τη σκέψη. Η ασυμφωνία σκέψης και αντικειμένου, πραγμάτων και ονομάτων, γεννά το γέλιο. Συνεπώς το γέλιο ανήκει στους ανόητους και στα παιδιά! Κιʼ αυτό γιατί η σοβαρότητα ταιριάζει σε ισορροπημένα άτομα, εκεί όπου σκέψη και πράγμα είναι αρμοσμένα και εκλογικευμένα. Κάθε παρέκκλιση από τον κανόνα της σοβαρότητας είναι γνώρισμα του γελοίου.

Στην τραγική ειρωνεία ο άνθρωπος γίνεται θύμα των λόγων του, αφού η μοίρα ξέρει περισσότερα και τον εμπαίζει. Η σωκρατική, από την άλλη πλευρά, ειρωνεία είναι η νηφαλιότητα απέναντι στον αλαζόνα και φλύαρο συνομιλητή. Σύντομες ερωτήσεις, λεπτά σχόλια, αλλάζουν τα δεδομένα και η νηφαλιότητα μετατρέπεται σε επίθεση. Το ίδιο συμβαίνει και με τους Kυνικούς, με τη φαινομενική τους μισανθρωπία. Ο Κίρκεγκωρ, με τη σειρά του, δίνει υπαρξιακό περιεχόμενο στους όρους «ειρωνεία» και «χιούμορ»: θεωρεί την ειρωνεία ως αφέλεια και δέχεται το χιούμορ ως συνείδηση της διαφοράς ανάμεσα στον χρόνο και την αιωνιότητα. Τονίζει πως η απελπισία ταιριάζει στην υπαρξιακή πίστη και το γέλιο εντείνει την τραγωδία του ανθρώπου.

Τα τελευταία δύο δοκίμια του βιβλίου αναφέρονται στον Παπαδιαμάντη και στον Βιζυηνό. Το γέλιο στον πρώτο ισοδυναμεί με μειδίαμα. Τα πρόσωπα στο έργα του δεν γελούν, μειδιούν. Για λίγο ευθυμούν. Περισσεύει ο οίκτος, ο πόνος, η συμπάθεια. Τα αστεία τα ανακαλύπτει ο αναγνώστης, οι ήρωες των έργων δεν αστειεύονται. Κι αν τύχει στο έργο χαραγματιά γέλιου ή αστεϊσμού, γρήγορα προσπερνιέται και δίνει τη θέση του στο φόβο, το φθόνο, την εκδίκηση. Φαιδρότητα και ιλαρότητα υπάρχει μόνο στα πρόσωπα των παιδιών, των μικρών κοριτσιών και των αφελών. Παπαδιαμάντειος κόσμος. Στον Βιζυηνό ο Παπαγιώργης συρράπτει τη ζωή του συγγραφέα με το έργο και το περιβάλλον του. Αναδεικνύει τη σύγκρουση Ανατολής με τη Δύση, δημοτικισμού με τον λογιοτατισμό, λαϊκότητας με τον καθωσπρεπισμό. Προσωπικές ατυχίες, ψυχικές αδυναμίες και το αίσθημα της απόρριψης έφεραν τον Βιζυηνό στο χείλος του γκρεμού, στην τρέλα. Στα έργα του συναντάμε αγέλαστους ήρωες: μόλις που χαμογελούν. Ο αναγνώστης, ίσως, μπορεί να γελάσει με τα παθήματα των ηρώων. Αλλά μήπως και ο Βιζυηνός γελούσε; Μια ζωή μέσα στη δακτυλοδεικτούμενη διαφορετικότητα μπορούσε να καταγράψει ευθυμία; Προφανώς όχι.

Ο Κωστής Παπαγιώργης έχτισε ένα βιβλίο πάνω στο πότε, στο γιατί και στο πώς του γέλιου. Μια πραγματεία διηρημένη σε επιμέρους κεφάλαια – δοκίμια: ʽΤο πιο εύκολο πράγμα στον κόσμο», «Γελάνε τα ζώα;», «Αριστοφάνης και Οιδίπους», «Οι μεθοδεύσεις του κωμικού», «Ειρωνεία και χιούμορ», «Παπαδιαμαντικά γέλια» και «Βιζυηνά γέλια». Η γραφή του είναι γνωστή στους παλαιότερους αναγνώστες και πρόκληση για τους νεότερους. Θυμίζει βιβλία του όπως «Περί μέθης», «Ίμερος και κλινοπάλη», για να αναφερθούμε στα παλαιότερα. Η γλώσσα είναι σύνθετη, καρπίζουν τύποι αρχαϊκοί, δημοτικοί, καθομιλουμένης. Η εικονοπλασία του συγγραφέα, οι αναλογίες του, τα σχήματα λόγου, οι μεταφορές και τα ευφυολογήματα χαρίζουν στα δοκίμια κίνηση και παραστατικότητα. Ο Παπαγιώργης δεν φείδεται ορισμών και χαρακτηρισμών προσώπων και καταστάσεων, ο λόγος του τείνει να γίνει αφοριστικός. Όσα αναλύει, τα αποδεικνύει είτε μέσα από την εσωτερική του βιβλιοθήκη (τη βιωμένη γνώση και εμπειρία του) είτε με αναφορές σε άλλους συγγραφείς, προσθέτοντας πάντα τα ιδιαίτερα οξυδερκή σχόλιά του. Τόσο η δυσκολία του εγχειρήματος, όσο και η ιδιαίτερη προσέγγιση στο θέμα, απαιτούν την προσοχή του αναγνώστη. Γιατί ούτε τα δοκίμια είναι εύπεπτα ούτε τα επιχειρήματα που προβάλλονται είναι πάντα άμεσα κατανοητά. Αυτό δεν αναιρεί το γεγονός ότι το βιβλίο του Κωστή Παπαγιώργη Τα γελαστά ζώα, ευχάριστο, απρόβλεπτο και συχνά ελκυστικό, αποτελεί μια πρόκληση για τον αναγνώστη.

ΣΤΕΦΑΝΟΣ ΚΑΡΑΧΑΛΙΑΣ

 

Σημείωση: Το μήνυμα αυτό γράφτηκε 14 χρόνια πριν. Ο συντάκτης του πιθανόν να έχει αλλάξει απόψεις έκτοτε.

[Άγγελος]

Το χιούμορ διευκολύνει την επικοινωνία, βοηθά να σπάσει ο πάγος και συμβάλλει στην προσέγγιση των ανθρώπων. Είναι όμως και πολύ ανταγωνιστικό.

αναμεσα σε ανδρες ειδικα..

 

Σημείωση: Το μήνυμα αυτό γράφτηκε 14 χρόνια πριν. Ο συντάκτης του πιθανόν να έχει αλλάξει απόψεις έκτοτε.

[parafernalia]

Όταν κάνεις ένα αστείο και ταυτόχρονα γελάς κι εσύ τότε αυξάνεις δραματικά τις πιθανότητες να γελάσει και ο άλλος ανεξάρτητα απ' το περιεχόμενο του αστείου γιατί...

...το γέλιο είναι μεταδοτικό!

Μακριά από ακρότητες, όλοι οι φυσιολογικοί άνθρωποι γελάνε στο γέλιο. Εκτός και αν είναι κακεντρεχής, κακόπιστοι και στουρνάρια!

Αν τώρα εδώ μέσα κάποιοι δεν γελάνε στα αστεία τότε ίσως αυτό σημαίνει επιπλέον πως τα φατσάκια και χρειάζονται αναβάθμιση!

 

Σημείωση: Το μήνυμα αυτό γράφτηκε 14 χρόνια πριν. Ο συντάκτης του πιθανόν να έχει αλλάξει απόψεις έκτοτε.

[Διομήδης Κουκουβάγιας]

Επειδή ένα γέλιο κρεμασμένο στο μπαλκόνι, η βροχή το παγώνει αλλά ο αγέρας το στεγνώνει

 

Σημείωση: Το μήνυμα αυτό γράφτηκε 5 χρόνια πριν. Ο συντάκτης του πιθανόν να έχει αλλάξει απόψεις έκτοτε.