Πραγματεία

[Έφη35891]

Καλησπέρα!

Φιλόλογοι, θεωρητικοί, και γνώστες, έχω μια ερώτηση (με πολλά υποερωτήματα )!
Τι ακριβώς είναι η πραγματεία; Έχει σχέση με το δοκίμιο; Τι ύφος και γλώσσα έχει; Πώς πρέπει να είναι δομημένη; Και τέλος, επιτρέπεται να χρησιμοποιείται ο προσωπικός τόνος;

Ρωτάω για ένα σχολικό θέμα που προέκυψε.

 

Σημείωση: Το μήνυμα αυτό γράφτηκε 14 χρόνια πριν. Ο συντάκτης του πιθανόν να έχει αλλάξει απόψεις έκτοτε.

[Isiliel]

Αγαπητή Έφη, έχω ένα βιβλίο του ΟΕΔΒ που κατέληξε στα χέρια μου, από την κόρη μου (που δεν θα το χρειαζόταν...λέει). Ονομάζεται Λεξικό Λογοτεχνικών Όρων και το κράτησα διότι το βρήκα πολύ ενδιαφέρον. Θα πρέπει να τους το είχαν μοιράσει στην πρώτη γυμνασίου, δεν είμαι σίγουρη όμως. Ψάξε στα ράφια της βιβλιοθήκης σου, μήπως το έχεις καταχωνιασμένο σε καμιά γωνιά, αν και στην εποχή μας, μπορεί να βρει κανείς πολλές και καλές πληροφορίες και στο διαδίκτυο, όπως αυτές που ακολουθούν:


Δοκίμιο: γραπτό κείμενο μέτριας έκτασης και καλλιεργημένου ύφους με το οποίο ο συγγραφέας αποπειράται να διερευνήσει θεωρητικά ένα φιλοσοφικό, κοινωνικό, ιστορικό, φιλολογικό ζήτημα
Πραγματεία: σύγγραμμα που περιέχει διεξοδική μελέτη και έκθεση συλλογισμών, ιδεών, συμπερασμάτων κλπ πάνω σε κάποιο αντικείμενο
Πηγές [1][2]

Το δοκίμιο και η πραγματεία διαφέρουν, βέβαια, εκτός από την έκταση (το δοκίμιο είναι ένα είδος με μικρή, κατά κανόνα, έως μέση έκταση) και ως προς το κοινό στο οποίο απευθύνονται (της πραγματείας είναι πιο ειδικό, κι αυτός είναι ο λόγος που συστηματικοί φιλόσοφοι ή και επιστήμονες καταφεύγουν συχνά στο δοκίμιο όταν θέλουν να εκλαϊκεύσουν ή να δώσουν μεγάλη δημοσιότητα στις ιδέες τους ή στα πορίσματά τους). Το δοκίμιο προϋποθέτει μεγαλύτερη συμμετοχή του αναγνώστη, θέτει σε κίνηση τόσο τη σκέψη όσο και τη φαντασία του, απευθύνεται τόσο στη νόηση όσο και στο συναισθηματικό του κόσμο, επιζητεί όχι μόνο να τον πληροφορήσει αλλά και να τον συγκινήσει και να τον τέρψει. Το δοκίμιο απευθύνεται όχι μόνον στις γνώσεις (τη μόρφωση) αλλά και στην καλαισθησία και το γούστο του αναγνώστη. Αν η πραγματεία ή η μελέτη τον μορφώνει, το δοκίμιο τον καλλιεργεί.

Θ. Νάκας

Το να πεις τι είναι ένα δοκίμιο δεν είναι τόσο εύκολο. Ευκολότερο θα ήταν να πεις τι δεν είναι: συγκεκριμένα, δεν είναι οπωσδήποτε μια έκθεση και προπαντός δεν είναι μια πραγματεία.

J. Hofmiller

Ποιος άραγε έκανε την ελληνική μετάφραση: "δοκίμιο"; Η λέξη είναι επιτυχημένη, όπως και η πρωτογενής γαλλική: essai. Στη σκέψη των δόκιμων συγγραφέων που τη χρησιμοποίησαν, σημαίνει ένα σύντομο, γρήγορα γραμμένο, ευπρόσιτο στο πλατύ κοινό κείμενο, που αποτελεί μιαν απόπειρα να προσεγγίσει κανείς σε αρκετό βαθμό, ένα θέμα κριτικής, επιστήμης, τέχνης, ηθών κτλ. με γνώση και καλλιέπεια, χωρίς όμως να το εξαντλεί - γιατί τούτο θα απαιτούσε συστηματική και διεξοδική διερεύνηση, επομένως μια πολυσέλιδη "πραγματεία" (tractatus, traite, treatise).
Στην "πραγματεία" περιμένεις και ανέχεσαι πολλά πράγματα: όγκο σελίδων, βάρος εννοιών, περίπλοκη, κουραστική γραφή. Στο δοκίμιο όχι όμως. Αυτό πρέπει να είναι σύντομο, ευσύνοπτο. (Ίσως γι'αυτό ο Σεφέρης ονόμασε τις φιλολογικοκριτικές μελέτες του "δοκιμές", όχι δοκίμια). Εύληπτο και καλογραμμένο. Eξού και η μεγάλη κοινωνική του χρησιμότητα. Διδάσκει και ταυτόχρονα τέρπει πολυάριθμους αναγνώστες διαφόρων μορφωτικών επιπέδων. Ιδιαίτερα το χαίρονται οι "απλούστεροι". Πλουτίζει τις γνώσεις, οξύνει τις κρίσεις, καλλιεργεί την ευαισθησία τους.

Ε. Π. Παπανούτσος

Πηγές για τα παραπάνω. (Αξίζει να διαβάσεις ειδικά αυτήν την πηγή!!).

 

Σημείωση: Το μήνυμα αυτό γράφτηκε 14 χρόνια πριν. Ο συντάκτης του πιθανόν να έχει αλλάξει απόψεις έκτοτε.

[Έφη35891]

Σε ευχαριστώ πάρα πολύ για την απάντησή σου! Με βοήθησε αρκετά το υλικό που παρέθεσες!
Για το λεξικό λογοτεχνικών όρων που ανέφερες το έχω και εγώ και όντως έχει πολλά ενδιαφέροντα πράγματα μέσα.

 

Σημείωση: Το μήνυμα αυτό γράφτηκε 14 χρόνια πριν. Ο συντάκτης του πιθανόν να έχει αλλάξει απόψεις έκτοτε.