Great Chaos
Περιβόητο μέλος
Ο Όττο αυτή τη στιγμή δεν είναι συνδεδεμένος. Είναι 56 ετών, επαγγέλεται Συγγραφέας και μας γράφει απο Θεσσαλονίκη (Θεσσαλονίκη). Έχει γράψει 4,911 μηνύματα.
29-12-07
15:01
Γιατί οι Μέτριοι (στην συγκεκριμένη περίπτωση αυτοί που δεν έχουν καλή κρίση) έχουν τόσα ελαφρυντικά; Σε λίγο θα καταλήξουμε να θεωρούμε τυχερό όποιος γεννηθεί μέτριος ...
Αν την παραπάνω ερώτηση τη διαβάσουμε σε συνδυασμό με το παρακάτω,...
[...] δεν προσπαθώ να απενοχοποιήσω τις αρχές του ΜΚΤ ότι δεν προσπαθούν να μας πείσουν για ανάγκες που δεν υπάρχουν, αν κ ο βαθμός "προσηλυτισμού" του καθενός από εμάς, όσον αφορά την μαζική ανθρώπινη ψυχολογια που λες, έγκειται στο πόσο γνωρίζουμε τις αληθινές μας ανάγκες κ στο πόσο επηρεαζόμαστε από την γύρω μας προβολή (δλδ η αλληλεπίδραση συναισθήματος, γνώσης, συμπεριφοράς κ περιβάλλοντος), τουλάχιστον όμως το ΜΚΤ προσανατολίζεται σύμφωνα με τις συνήθειες της κάθε χώρας έστω κ αν αυτό εμμέσως αποσκοπεί στο κέρδος.
...το συμπέρασμα που βγαίνει είναι ότι στα πλαίσια μιας καταναλωτικής κοινωνίας, η οποία κατακλύζεται από ποικιλόμορφες τεχνικές ΜΚΤ σε κάθε της εκδήλωση, θα πρέπει ν' αναπτυχθεί ως απαραίτητο αμυντικό μέσο η ανάλογη καταναλωτική κουλτούρα, ώστε να υπάρχουν όρια στο βαθμό επιβολής (ή όπως το έθεσε η συνομιλήτρια "προσηλυτισμού") κι επιρροής αυτών των τεχνικών στη συμπεριφορά του καθενός από εμάς.
Για να φέρω ένα παράδειγμα: Μέχρι τη δεκαετία του '50 τ' αυτοκίνητα που κυκλοφορούσαν στο δρόμο ήταν ελάχιστα. Από τα τέλη της δεκαετίας του '60 και μετά (διορθώστε με αν κάνω λάθος στους χρονικούς μου προσδιορισμούς) τ' αυτοκίνητα που κυκλοφορούσαν στους δρόμους πλήθυναν σε τέτοιο βαθμό, που ήταν πλέον απαραίτητη η καλλιέργεια κυκλοφοριακής αγωγής στα παιδιά. Έτσι, εμείς που γεννηθήκαμε περίπου εκείνη την εποχή, ήμασταν ουσιαστικά η πρώτη γενιά που έπρεπε να μάθει πώς να περνά το δρόμο, ώστε να μειωθούν τα ατυχήματα. Ένα δεύτερο παράδειγμα είναι αυτό των ναρκωτικών. Σήμερα, που η χρήση ναρκωτικών και η εν γένει καλλιέργεια εξαρτήσεων είναι ιδιαίτερα διαδεδομένη, εμείς ως γονείς είμαστε υποχρεωμένοι να ενημερώσουμε τα παιδιά μας για τα ναρκωτικά και τις συνέπειές τους, με στόχο τη μείωση των σχετικών κινδύνων. Με τον ίδιο τρόπο θα πρέπει και οι σύγχρονοι γονείς (καλά για το σχολείο δεν μιλάω γιατί...ξέρετε τα χάλια του στην Ελλάδα) να εκπαιδεύσουν τα παιδιά τους ώστε οι συνέπειες του ΜΚΤ στις ζωές τους, τουλάχιστον να μην είναι τόσο έντονες, ώστε να μπορούν να τους κάνουν κακό.
Φανταστείτε λοιπόν, ένα κόσμο χωρίς άχρηστα προϊόντα που βασίζονται μόνο και μόνο στο Marketing.
1) Όλες οι επιχειρήσεις θα φρόντιζαν να προσφέρουν μόνο κάτι πραγματικά χρήσιμο.
2) Ο μικρός επιχειρηματίας που έχει μια πρωτοποριακή και χρήσιμη ιδέα, δεν θα αναγκαζόταν είτε να ξοδέψει εκατομμύρια για να την κάνει να φανεί ανάμεσα στο συρφετό του Marketing των μεγάλων, είτε να την θάψει και να συνεχίσει να ζει στην αφάνεια.
Φοβάμαι ωστόσο, πως αν ο κόσμος παρήγαγε μόνο τα βασικά κι απαραίτητα, τότε δεν θα μπορούσε να σταθεί το καπιταλιστικό σύστημα, με την έννοια που το γνωρίζουμε στη σύγχρονη εποχή, δηλαδή από τα μέσα του 20ου αιώνα κι έπειτα. Φυσικά, θα πρέπει να θυμηθούμε ότι το τι ακριβώς είναι απαραίτητο και τι περιττό, είναι πολύ σχετικό και δεν υπάρχει απόλυτος ορισμός επ' αυτού. Για να μην μείνει λοιπόν μετέωρο αυτό που λέω παραπάνω, θεωρώ ότι ακόμη και το επίπεδο καταναλωτικών αναγκών που γνώρισα ως παιδί κατά τη δεκαετία του '70 αν ορίζαμε αυθαίρετα ως "βασικό και απαραίτητο", πάλι το σύστημα δεν θα μπορούσε να σταθεί.
Σημείωση: Το μήνυμα αυτό γράφτηκε 16 χρόνια πριν. Ο συντάκτης του πιθανόν να έχει αλλάξει απόψεις έκτοτε.
Great Chaos
Περιβόητο μέλος
Ο Όττο αυτή τη στιγμή δεν είναι συνδεδεμένος. Είναι 56 ετών, επαγγέλεται Συγγραφέας και μας γράφει απο Θεσσαλονίκη (Θεσσαλονίκη). Έχει γράψει 4,911 μηνύματα.
26-12-07
11:49
Λένε ότι και ο Αϊνστάιν έκανε ακριβώς το ίδιο, θεωρώντας ότι ανακάλυψε κάτι για το οποίο η ανθρωπότητα δεν είναι ακόμη έτοιμη και προτίμησε να μην το δημοσιεύσει. Πραγματικά κάτι τέτοιο θα ήταν ένα τεράστιο δίλημμα. Από τη μία η χαρά του επιστήμονα για την ανακάλυψη, η υπόσχεση χρημάτων, καριέρας και δόξας, οι πιθανές θετικές συνέπειες για την ανθρωπότητα και από την άλλη ο κίνδυνος να συμβεί κάτι υπερβολικά κακό, αν η γνώση αυτή πέσει σε λάθος χέρια. Οι αρχαίοι επιστήμονες ανακάλυψαν το μυστικισμό και τους κωδικούς πρόσβασης μέσω μυήσεων και συμβολισμών, ακριβώς γι' αυτόν το λόγο. Μόνο όποιος αποδείξει πως είναι άξιος θα πάρει στα χέρια του την υψηλή γνώση. Την ίδια παράδοση συνέχισαν και οι αλχημιστές.
Σημείωση: Το μήνυμα αυτό γράφτηκε 16 χρόνια πριν. Ο συντάκτης του πιθανόν να έχει αλλάξει απόψεις έκτοτε.
Great Chaos
Περιβόητο μέλος
Ο Όττο αυτή τη στιγμή δεν είναι συνδεδεμένος. Είναι 56 ετών, επαγγέλεται Συγγραφέας και μας γράφει απο Θεσσαλονίκη (Θεσσαλονίκη). Έχει γράψει 4,911 μηνύματα.
25-12-07
19:04
Αν η ελευθερία αυτού που θέλει το οτιδήποτε έρχεται σε σύγκρουση με βασικές βιοτικές και περιβαλλοντικές ανάγκες του συνόλου, τότε δεν δικαιούται να έχει αυτά που θέλει. Φυσικά κάτι τέτοιο δεν ισχύει σε μια κοινωνία όπου κυριαρχεί ο ατομισμός χωρίς να λαμβάνεται ποτέ υπόψιν το κοινό καλό. Ίσως μια πιο προηγμένη κοινωνία να μπορεί να ισορροπήσει μεταξύ των αναγκών ενός ατόμου, το να είναι για παράδειγμα διαφορετικός και ξεχωριστός με τις προσωπικές του ανάγκες και το δικαίωμα κάλυψής τους από τη μία και των κοινωνικών αναγκών από την άλλη.
Θα προτιμούσα, για ν' απαντήσω και στο πρώτο σου ερώτημα, μια βιολογία τόσο προηγμένη που να μπορούσε να γνωρίζει πλήρως τις συνέπειες των παρεμβάσεών της και να μην υποκύπτει στα κελεύσματα των συμφερόντων των πολυεθνικών.
Θα προτιμούσα, για ν' απαντήσω και στο πρώτο σου ερώτημα, μια βιολογία τόσο προηγμένη που να μπορούσε να γνωρίζει πλήρως τις συνέπειες των παρεμβάσεών της και να μην υποκύπτει στα κελεύσματα των συμφερόντων των πολυεθνικών.
Σημείωση: Το μήνυμα αυτό γράφτηκε 16 χρόνια πριν. Ο συντάκτης του πιθανόν να έχει αλλάξει απόψεις έκτοτε.
Great Chaos
Περιβόητο μέλος
Ο Όττο αυτή τη στιγμή δεν είναι συνδεδεμένος. Είναι 56 ετών, επαγγέλεται Συγγραφέας και μας γράφει απο Θεσσαλονίκη (Θεσσαλονίκη). Έχει γράψει 4,911 μηνύματα.
24-12-07
22:00
έχω τις εξής ενστάσεις:
1. Αν το Marketing είναι όντως έτσι όπως το περιγράφεις, τότε γιατί δεν σταμάτησε λίγο πριν έρθει η κατάθλιψη; Σίγουρα σε αυτό το στάδιο οι πωλήσεις θα ήταν πολύ περισσότερες. Αφού χαρούμενος αγοράζεις πιο εύκολα και μάλιστα όχι μόνο για τον εαυτό σου αλλά και για δώρα κτλ.
Γιατί αντιθέτως με τα όσα πιστεύεις, η κατάθλιψη ή έστω η μελαγχολία δημιουργούν πιο πρόσφορο έδαφος για κατανάλωση, άλλωστε ακόμη και τα χάπια είναι εμπορικό προϊόν. Ας μην ξεχνάμε το Shopping Therapy, όρος που δημιουργήθηκε από το ΜΚΤ, γι' αυτόν ακριβώς το λόγο.
2. Γιατί προσπαθούμε πάντα να διώξουμε τις ευθύνες από τον λαό; Δηλαδή είναι σαν κατηγορούμε κάποιον όποιος έκατσε στην πλατεία με μια ταμπέλα που γράφει "Θέλω σεξ, αν θέλεις και εσύ πες το για να σε βιάσω"
Γιατί είναι σαν να προσπαθούμε να ρίξουμε ευθύνες στους κατοίκους του Τσέρνομπιλ για τους καρκίνους και τις τερατογεννέσεις που εμφάνισαν επειδή απλά έτυχε να βρίσκονται κοντά στην ακτίνα δράσης της ραδιενέργειας. Φυσικά και σε ατομικό επίπεδο ο καθένας μας έχει τις ευθύνες του. Ωστόσο, αν κάτι έχει περιγραφεί επιστημονικά σε διάφορους πληθυσμούς και οι προβλέψεις του μοντέλου επιβεβαιώνονται, τότε κάτι συλλογικό συμβαίνει και άρα η ατομική ευθύνη πάει περίπατο.
3. Επίσης γιατί το Marketing την θεωρούμε μια οντότητα; Είναι σαν να κατηγορούμε την φυσική ή τα μαθηματικά για τις ατομικές βόμβες ή σαν να κατηγορούμε την βιολογία για τα μεταλλαγμένα.
Δεν κατηγορούμε το Marketing με τον τρόπο που το θέτεις. Στο συγκεκριμένο θρεντ μιλάμε για μια λανθασμένη χρήση του εξ αρχής. Αν είχαμε δηλαδή ανοίξει θέμα για τα μεταλλαγμένα (διαγονιδιακά σωστότερα) θα ήταν φυσικό να μιλάμε και κάπως επιθετικά για τη σύγχρονη βιολογία, όχι ως πειραματική και περιγραφική αλλά ως εφαρμοσμένη επιστήμη.
Σημείωση: Το μήνυμα αυτό γράφτηκε 16 χρόνια πριν. Ο συντάκτης του πιθανόν να έχει αλλάξει απόψεις έκτοτε.
Great Chaos
Περιβόητο μέλος
Ο Όττο αυτή τη στιγμή δεν είναι συνδεδεμένος. Είναι 56 ετών, επαγγέλεται Συγγραφέας και μας γράφει απο Θεσσαλονίκη (Θεσσαλονίκη). Έχει γράψει 4,911 μηνύματα.
23-12-07
14:50
Δεν θα πρέπει πάντως να παραγνωρίζουμε ότι το ΜΚΤ δεν προσπαθεί απλά να καλύψει ήδη υπάρχουσες ανάγκες. Τις περισσότερες φορές φροντίζει να τις δημιουργεί. Δεν είναι άσχετος και άμοιρος ο καταναλωτικός πολιτισμός και οι επιταγές του με το υψηλό επίπεδο νευρώσεων και κατάθλιψης που παρατηρείται στις δυτικές κοινωνίες. Αδιάψευστος μάρτυρας αυτού είναι ότι κοινωνίες όπως πριν λίγα χρόνια η Ιαπωνική και προσφάτως η Κινεζική, οι οποίες σχετικά πρόσφατα άρχισαν να εντάσσονται στον καταναλωτικό πολιτισμό, άρχισαν άμεσα να εμφανίζουν τα ίδια προβλήματα με τις δυτικές, από τη στιγμή που παραδώθηκαν στις ορέξεις και τις αναγκαιότητες της αγοράς.
Σημείωση: Το μήνυμα αυτό γράφτηκε 16 χρόνια πριν. Ο συντάκτης του πιθανόν να έχει αλλάξει απόψεις έκτοτε.
Great Chaos
Περιβόητο μέλος
Ο Όττο αυτή τη στιγμή δεν είναι συνδεδεμένος. Είναι 56 ετών, επαγγέλεται Συγγραφέας και μας γράφει απο Θεσσαλονίκη (Θεσσαλονίκη). Έχει γράψει 4,911 μηνύματα.
20-12-07
22:27
Έχω τη μέθοδο του Προκρούστη, φέρνω στα μέτρα μου τον κάθε λούστη!!!
Η επιβολή ενιαίων προτύπων μεταξύ διαφορετικών ομάδων πληθυσμού, ακόμη και στην ίδια χώρα, είναι κάτι πολύ διαδεδομένο στο χώρο του ΜΚΤ, αφού μ' αυτόν τον τρόπο απλοποιούνται οι διαδικασίες και μειώνονται τα έξοδα διαφήμισης. Έτσι, μετά την επιβολή της μόδας unisex, ίδια μεταξύ ανδρών και γυναικών, είχαμε την επιβολή ψυχαναγκαστικών-ανορεξικών μοντέλων, αφού έτσι βόλευε τους μόδιστρους να σχεδιάζουν, χωρίς δηλαδή να κάνουν έξτρα κόπο για την προσαρμογή των σχεδίων τους πάνω στις ατέλειες και τις ιδιαιτερότητες του πραγματικού ανθρώπινου κορμιού. Με αυτόν τον τρόπο "ανάγκασαν" τους καταναλωτές να έρθουν στα δικά τους μέτρα , αντί αυτοί να έρθουν στα μέτρα των καταναλωτών. Παρομοίως, εδώ και τρεις περίπου δεκαετίες προβάλονται αμφισεξουαλικά ερωτικά πρότυπα, με αποτέλεσμα να έχουν καταρεύσει τα στεγανά μεταξύ των δύο φύλων, χωρίς κανένας να νοιαστεί για τις κοινωνικές συνέπειες που θα είχε κάτι τέτοιο (ή μήπως αυτός ακριβώς ήταν ο στόχος; ). Έτσι ανοίξαμε αγορά καλλυντικών για τους άντρες, κομμώσεις, πλαστικές εγχειρήσεις, αφού επιβάλαμε τις αντίστοιχες ανάγκες μέσω των life style ΜΜΕ κι αυτό είναι μόνο η αρχή.
Πέρα από το φαινόμενο της παγκοσμιοποιημένης καπιταλιστικής ανάπτυξης, που δεν είναι απαραίτητα κάτι το κακό, αρκεί να έχει κάποιο μέτρο, στην περίπτωση που συζητάμε έχουμε ένα φαινόμενο πολιτιστικού ιμπεριαλισμού. Σε όλες τις χώρες του πλανήτη, ακόμη και σ' αυτές που είναι πολύ διαφορετικές πολιτιστικά από αυτό που εμείς κατανοούμε, όπως για παράδειγμα οι χώρες της Άπω Ανατολής, δημιουργείται μια γενιά ανθρώπων που έχουν κοινές παραστάσεις, άρα και κοινούς συνειρμούς αλλά και σημεία αναφοράς, μέσω της επιβολής των προτύπων της κυρίαρχης ιδεολογίας.
Μπορεί λοιπόν η ομογενοποίηση να ήταν πάντα το ζητούμενο των συγκεντρωτικών εξουσιαστικών καθεστώτων, αφού έτσι γίνεται πιο εύκολη η διαχείρηση των συστημάτων τους, αλλά αυτό έρχεται συνολικά σε αντίθεση με τους νόμους λειτουργίας των φυσικών συστημάτων. Είναι επιστημονικά αποδεκτό ότι όσο μεγαλύτερη ποικιλότητα ή αλλιώς ποικιλομορφία έχει ένα σύστημα, τόσο πιο εύρωστο είναι και διαθέτει όλο και περισσότερους μηχανισμούς αυτορρύθμισης οι οποίοι έχουν τη δυνατότητα να "απορροφούν" τις έξωθεν παρεμβάσεις ή τις αλλαγές των περιβαλλοντικών συνθηκών. Αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι η μεγάλη ποικιλότητα δημιουργεί περισσότερες αλληλεπιδράσεις, με αποτέλεσμα να δημιουργούνται μηχανισμοί αρνητικής ανάδρασης οι οποίοι έχουν σταθεροποιητικό και ρυθμιστικό χαρακτήρα. Έτσι, για παράδειγμα, ένα φυσικό οικοσύστημα, όπως ένα δάσος, είναι πολύ πιο ανθεκτικό και εύρωστο από ένα τεχνητό, όπως είναι ένας αγρός, ακόμη και μετά από πυρκαγιά (αρκεί φυσικά να μην παρεμβεί ο περήφημος Εργολάβος). Αυτός είναι κι ο λόγος που οι μονοκαλλιέργειες θεωρούνται καταστροφικές για το περιβάλλον.
Με την ίδια λογική, οι κοινωνίες που ομογενοποιούνται πολιτιστικά (ιδιαίτερα με την επιβολή αλλότριων προτύπων) και ιδεολογικά, κινδυνεύουν με πλήρη κατάρρευση, όταν οι συνθήκες αλλάξουν. Κλασσικό παράδειγμα είναι τα κομμουνιστικά συστήματα και ο παταγώδης τρόπος που κατέρρευσαν στα τέλη της δεκαετίας του '80. Οι άνθρωποι θα έκαναν καλά να διδάσκονται από τον Πρωτομάστορα και να μελετούν τον τρόπο που δομούνται τα φυσικά συστήματα, ώστε να οφεληθούν με μεγαλύτερη ασφάλεια και σταθερότητα. Βέβαια, τα φυσικά συστήματα δεν εμπεριέχουν εξουσιαστικές δομές, εκτός αν κάτι τέτοιο θεωρήσουμε ότι συμβαίνει στα μερμήγκια και τις μέλισσες. Αυτό δεν είναι ακριβές, όμως δεν θα το σχολιάσω στην παρούσα φάση. Ακόμη κι έτσι αν είναι όμως, ούτε οι μέλισσες, ούτε τα μερμήγκια εξουσιάζουν το υπόλοιπο οικοσύστημά τους.
Ο παραλληλισμός των φυσικών συστημάτων με τα ανθρώπινα τεχνητά, έχει και μία ακόμη προέκταση, με την οποία θα ήθελα να καταλήξω. Με τον ίδιο λοιπόν τρόπο που τα τρέχοντα μοντέλα καπιταλιστικής ανάπτυξης καταστρέφουν το φυσικό περιβάλλον αδιαφορώντας για τις συνέπειες, παρομοίως καταστρέφουν και τις ανθρώπινες κοινωνίες, διασπώντας τον λεγόμενο κοινωνικό ιστό. Οι κοινωνίες που άγονται και φέρονται από τις επιταγές της μόδας και που λειτουργούν για να καλύψουν τις ανάγκες των πολυεθνικών, ακόμη και σε βάρος των αναγκών των πολιτών, απέχουν πολύ από το να χαρακτηρίζονται δημοκρατικές.
Η επιβολή ενιαίων προτύπων μεταξύ διαφορετικών ομάδων πληθυσμού, ακόμη και στην ίδια χώρα, είναι κάτι πολύ διαδεδομένο στο χώρο του ΜΚΤ, αφού μ' αυτόν τον τρόπο απλοποιούνται οι διαδικασίες και μειώνονται τα έξοδα διαφήμισης. Έτσι, μετά την επιβολή της μόδας unisex, ίδια μεταξύ ανδρών και γυναικών, είχαμε την επιβολή ψυχαναγκαστικών-ανορεξικών μοντέλων, αφού έτσι βόλευε τους μόδιστρους να σχεδιάζουν, χωρίς δηλαδή να κάνουν έξτρα κόπο για την προσαρμογή των σχεδίων τους πάνω στις ατέλειες και τις ιδιαιτερότητες του πραγματικού ανθρώπινου κορμιού. Με αυτόν τον τρόπο "ανάγκασαν" τους καταναλωτές να έρθουν στα δικά τους μέτρα , αντί αυτοί να έρθουν στα μέτρα των καταναλωτών. Παρομοίως, εδώ και τρεις περίπου δεκαετίες προβάλονται αμφισεξουαλικά ερωτικά πρότυπα, με αποτέλεσμα να έχουν καταρεύσει τα στεγανά μεταξύ των δύο φύλων, χωρίς κανένας να νοιαστεί για τις κοινωνικές συνέπειες που θα είχε κάτι τέτοιο (ή μήπως αυτός ακριβώς ήταν ο στόχος; ). Έτσι ανοίξαμε αγορά καλλυντικών για τους άντρες, κομμώσεις, πλαστικές εγχειρήσεις, αφού επιβάλαμε τις αντίστοιχες ανάγκες μέσω των life style ΜΜΕ κι αυτό είναι μόνο η αρχή.
Πέρα από το φαινόμενο της παγκοσμιοποιημένης καπιταλιστικής ανάπτυξης, που δεν είναι απαραίτητα κάτι το κακό, αρκεί να έχει κάποιο μέτρο, στην περίπτωση που συζητάμε έχουμε ένα φαινόμενο πολιτιστικού ιμπεριαλισμού. Σε όλες τις χώρες του πλανήτη, ακόμη και σ' αυτές που είναι πολύ διαφορετικές πολιτιστικά από αυτό που εμείς κατανοούμε, όπως για παράδειγμα οι χώρες της Άπω Ανατολής, δημιουργείται μια γενιά ανθρώπων που έχουν κοινές παραστάσεις, άρα και κοινούς συνειρμούς αλλά και σημεία αναφοράς, μέσω της επιβολής των προτύπων της κυρίαρχης ιδεολογίας.
Μπορεί λοιπόν η ομογενοποίηση να ήταν πάντα το ζητούμενο των συγκεντρωτικών εξουσιαστικών καθεστώτων, αφού έτσι γίνεται πιο εύκολη η διαχείρηση των συστημάτων τους, αλλά αυτό έρχεται συνολικά σε αντίθεση με τους νόμους λειτουργίας των φυσικών συστημάτων. Είναι επιστημονικά αποδεκτό ότι όσο μεγαλύτερη ποικιλότητα ή αλλιώς ποικιλομορφία έχει ένα σύστημα, τόσο πιο εύρωστο είναι και διαθέτει όλο και περισσότερους μηχανισμούς αυτορρύθμισης οι οποίοι έχουν τη δυνατότητα να "απορροφούν" τις έξωθεν παρεμβάσεις ή τις αλλαγές των περιβαλλοντικών συνθηκών. Αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι η μεγάλη ποικιλότητα δημιουργεί περισσότερες αλληλεπιδράσεις, με αποτέλεσμα να δημιουργούνται μηχανισμοί αρνητικής ανάδρασης οι οποίοι έχουν σταθεροποιητικό και ρυθμιστικό χαρακτήρα. Έτσι, για παράδειγμα, ένα φυσικό οικοσύστημα, όπως ένα δάσος, είναι πολύ πιο ανθεκτικό και εύρωστο από ένα τεχνητό, όπως είναι ένας αγρός, ακόμη και μετά από πυρκαγιά (αρκεί φυσικά να μην παρεμβεί ο περήφημος Εργολάβος). Αυτός είναι κι ο λόγος που οι μονοκαλλιέργειες θεωρούνται καταστροφικές για το περιβάλλον.
Με την ίδια λογική, οι κοινωνίες που ομογενοποιούνται πολιτιστικά (ιδιαίτερα με την επιβολή αλλότριων προτύπων) και ιδεολογικά, κινδυνεύουν με πλήρη κατάρρευση, όταν οι συνθήκες αλλάξουν. Κλασσικό παράδειγμα είναι τα κομμουνιστικά συστήματα και ο παταγώδης τρόπος που κατέρρευσαν στα τέλη της δεκαετίας του '80. Οι άνθρωποι θα έκαναν καλά να διδάσκονται από τον Πρωτομάστορα και να μελετούν τον τρόπο που δομούνται τα φυσικά συστήματα, ώστε να οφεληθούν με μεγαλύτερη ασφάλεια και σταθερότητα. Βέβαια, τα φυσικά συστήματα δεν εμπεριέχουν εξουσιαστικές δομές, εκτός αν κάτι τέτοιο θεωρήσουμε ότι συμβαίνει στα μερμήγκια και τις μέλισσες. Αυτό δεν είναι ακριβές, όμως δεν θα το σχολιάσω στην παρούσα φάση. Ακόμη κι έτσι αν είναι όμως, ούτε οι μέλισσες, ούτε τα μερμήγκια εξουσιάζουν το υπόλοιπο οικοσύστημά τους.
Ο παραλληλισμός των φυσικών συστημάτων με τα ανθρώπινα τεχνητά, έχει και μία ακόμη προέκταση, με την οποία θα ήθελα να καταλήξω. Με τον ίδιο λοιπόν τρόπο που τα τρέχοντα μοντέλα καπιταλιστικής ανάπτυξης καταστρέφουν το φυσικό περιβάλλον αδιαφορώντας για τις συνέπειες, παρομοίως καταστρέφουν και τις ανθρώπινες κοινωνίες, διασπώντας τον λεγόμενο κοινωνικό ιστό. Οι κοινωνίες που άγονται και φέρονται από τις επιταγές της μόδας και που λειτουργούν για να καλύψουν τις ανάγκες των πολυεθνικών, ακόμη και σε βάρος των αναγκών των πολιτών, απέχουν πολύ από το να χαρακτηρίζονται δημοκρατικές.
Σημείωση: Το μήνυμα αυτό γράφτηκε 16 χρόνια πριν. Ο συντάκτης του πιθανόν να έχει αλλάξει απόψεις έκτοτε.