Φιλοσοφικές συζητήσεις

[ROM32]

Δε θυμάμαι αν το υποστήριζε σθεναρά κιόλας για να είμαι ειλικρινής, αλλά σε σχετική συζήτηση στην τάξη θυμάμαι πως γενικά δε συμφωνούσε ακριβώς με όσα είχα πει.
Μιλάμε για μάθημα αρχαίων στη δευτέρα λυκείου.

Α! Οκ! Άσχετη δηλαδή...και σε επίπεδο μαθητικό που λογικά θα ήθελε να τονώσει το ηθικό των παιδιών.

 

[ilias90]

Μα έτσι λειτουργεί η Δυτική Δημοκρατία από τα γεννοφασκια της και κυρίως από την εποχή που η πληροφόρηση έγινε μαζική. Αν ανατρέξεις σε αναλυτες του 19 αιώνα, του 20ου κλπ όλοι τον ίδιο μηχανισμό περιγράφουν. Πως σύρθηκαν στον Α ΠΠ οι λαοί; Που όλοι οι ιστορικοί αναρωτιούνται πώς έγινε, θα μπορούσε να είχε αποφευχθεί. Συνέβη διότι καλλιεργήθηκε στην κοινή γνώμη και αυτή το αγκάλιασε ένα πρόβλημα και μια λύση (που ήταν ο πόλεμος) με αρκετή πληροφόρηση (τότε ράδιο και εφημερίδες). Άπαξ και μετά η κοινή γνώμη πιστέψει πως πραγματικά η μόνη λύση είναι ο πόλεμος, ακόμα και οι πολιτικοί αν δεν τον θέλουν, θα αναγκαστούν να τον κάνουν. Βέβαια να πούμε ότι εδώ οι προπαγάνδες δεν πιάνουν πάντα, η ψυχολογία της μάζας και που θα κουμπώσει, είναι μυστήριο. Τώρα στα Τέμπη η μάζα ταυτίστηκε διότι κάποιες συγκυρίες βοήθησαν αλλά και επειδή έτυχε το περιστατικό να κουμπώσει με κάποια συναισθήματα της λόγω των ιδιαίτερων χαρακτηριστικών του (πχ συμμετοχή νέων παιδιών, ταύτιση με το αίσθημα θυματοποιησης κλπ). Δηλαδή υπήρχε η περίπτωση η αντιπολίτευση να έκανε την προπαγάνδα της αλλά να έπεφτε στο κενό και να μην ασχολιόταν κάνεις.

Έλα, το έβαλα εδώ για να μην χαλάμε το θέμα με τα Τέμπη. Λοιπόν, αρχικά να σου πω ότι η άποψή μου για τον πόλεμο δεν είναι απόλυτα αρνητική. Όχι ότι τον επιθυμώ ή κάτι παρόμοιο, αλλά κατανοώ ότι είναι μέρος της φύσης του ανθρώπου αυτή η σύγκρουση των αντιθέτων που κάποιες φορές εκδηλώνεται πολύ βίαια. «Πόλεμος πατήρ πάντων» δεν έλεγε και ο Ηράκλειτος; Η σύγκρουση οδηγεί στην εξέλιξη.

Τώρα, όσον αφορά στην ψυχολογία των μαζών, έχουν γραφτεί πολλά από το ομώνυμο βιβλίο του Λε Μπον κι έπειτα... ολόκληρη επιστήμη (κοινωνική ψυχολογία). Σε αυτό που διαφωνώ μαζί σου είναι ότι πιστεύω πως είναι εύκολα χειραγωγήσιμη, αν όχι και προβλέψιμη η αντίδραση της μάζας... θέλω να πω, με έναν τρόπο όπως ανάφερες στο άλλο μήνυμα, αναδεικνύεις μέσω social, ΜΜΕ κ.λπ. συγκεκριμένου είδους θέματα (πχ χειραφέτηση των γυναικών) και βομβαρδίζεις τον κόσμο με άρθρα ότι σχεδόν κάθε συμπεριφορά είναι δυνάμει μισογυνίστικη. Αυτό φυσικά μπορεί να γίνει (και γίνεται) με τα πάντα, και αποτελεί ένα είδος κοινωνικής μηχανικής. Σου δίνουν το ερέθισμα (είδηση) και προκαλούν εξαρτημένη αντίδραση (οργή, φόβος κοκ) σε αυτό.

Ο Λε Μπον που αναφέρω είχε παρατηρήσει ότι σε ένα πλήθος, ένας πάρα πολύ καλλιεργημένος και μορφωμένος άνθρωπος μπορεί να συμπεριφερθεί ακριβώς σαν έναν αγροίκο. Η μάζα έχει τη δύναμη να διαλύει την ατομικότητα. Αυτό για εμένα δεν είναι απαραίτητα κακό, όμως. Όπως και η προπαγάνδα, επίσης. Αποτελεί εργαλείο που μπορεί να χρησιμοποιηθεί είτε ευεργετικά (ξεσηκώνοντας για έναν καλό σκοπό) ή καταστρεπτικά. Εγώ βλέπω τον άνθρωπο ως κύτταρο ή σαν μέλισσα μίας κυψέλης. Αν λειτουργεί ατομικιστικά, αποτελεί καρκινικό κύτταρο ή άχρηστη μέλισσα για την κυψέλη.

Μια υγιής και ευημερούσα κοινωνία, λοιπόν, για εμένα είναι μια κοινωνία όπου ο άνθρωπος βάζει πρώτιστα την «κυψέλη» (χώρα, κοινωνία κ.λπ.) και έπειτα τον εαυτό του. Θέτει τον εαυτό του στην υπηρεσία της. Δυστυχώς μας έχουν μάθει ότι αυτή η λογική είναι προβατοποίηση και ότι πρέπει να αναδεικνύεις την ατομικότητά και τη διαφορετικότητά σου και άλλα τέτοια. Διαφωνώ. Προβάλλουν το επιχείρημα ότι πρέπει πάνω από όλα να σκέφτεσαι τον εαυτό σου και τις ανάγκες σου για να είσαι καλά, αρά να έχεις και υγιής διαπροσωπικές σχέσεις. Ναι, μόνο που δεν μας εξηγούν γιατί, παρόλο που στη δύση ακολουθείται πιστά αυτός ο πνευματικός αυνανισμός η συλλογική ψυχολογία πάει από το κακό στο χειρότερο.

 

[ROM32]

Έλα, το έβαλα εδώ για να μην χαλάμε το θέμα με τα Τέμπη

Καλά έκανες!

Λοιπόν, αρχικά να σου πω ότι η άποψή μου για τον πόλεμο δεν είναι απόλυτα αρνητική. Όχι ότι τον επιθυμώ ή κάτι παρόμοιο, αλλά κατανοώ ότι είναι μέρος της φύσης του ανθρώπου αυτή η σύγκρουση των αντιθέτων που κάποιες φορές εκδηλώνεται πολύ βίαια. «Πόλεμος πατήρ πάντων» δεν έλεγε και ο Ηράκλειτος; Η σύγκρουση οδηγεί στην εξέλιξη.

Εντάξει, αυτό που ήθελα να πω εγώ με το παράδειγμα του Α ΠΠ είναι ότι ενώ ενδεχομένως να μην υπήρχε πρόβλημα η αν υπήρχε να είχε επιλυθεί με διαφορετικές λύσεις, αυτό δεν έγινε, διότι η κοινή γνώμη όπως πάντα αγκαλιάζει την πιο παράλογη και συναισθηματικη λυση, στην περίπτωση των Τεμπών την καταδίκη Υπουργού και Πρωθυπουργού που είναι όντως παράλογο. Γι'αυτό πολλά θέματα θα πρέπει να επιλύονται πριν αναχθούν σε θέματα της κοινής γνώμης, διότι σε αυτό το αρχικό σημείο μηδέν, οι λύσεις είναι περισσότερες και η ελευθερία επιλογών μεγάλη, όταν όμως το αγκαλιάσει η κοινή γνώμη τότε γίνεται μονόδρομος το θέμα.

Σε αυτό που διαφωνώ μαζί σου είναι ότι πιστεύω πως είναι εύκολα χειραγωγήσιμη, αν όχι και προβλέψιμη η αντίδραση της μάζας... θέλω να πω, με έναν τρόπο όπως ανάφερες στο άλλο μήνυμα, αναδεικνύεις μέσω social, ΜΜΕ κ.λπ. συγκεκριμένου είδους θέματα (πχ χειραφέτηση των γυναικών) και βομβαρδίζεις τον κόσμο με άρθρα ότι σχεδόν κάθε συμπεριφορά είναι δυνάμει μισογυνίστικη. Αυτό φυσικά μπορεί να γίνει (και γίνεται) με τα πάντα, και αποτελεί ένα είδος κοινωνικής μηχανικής. Σου δίνουν το ερέθισμα (είδηση) και προκαλούν εξαρτημένη αντίδραση (οργή, φόβος κοκ) σε αυτό.

Όχι δεν είναι εύκολα χειραγωγισημη, ας πάρουμε για παράδειγμα τις υποκλοπες. Σοβαρότατο θέμα, θίγει τον πυρήνα της Δημοκρατίας στα ίσια, η αντιπολίτευση προσπαθούσε να το προβάλει πολύ για να περάσει στην κοινή γνώμη και να γίνει θέμα, τελικά αυτό που έγινε ήταν η κοινή γνώμη απλώς να αλλάξει πλευρό στον ύπνο της. Δεν την άγγιξε, ίσως γιατί το γεγονός δεν "μιλούσε" στην καρδιά της και τα συναισθήματα της, δεν ήταν σέξι και γοητευτικό. Και εκεί η ευθύνη του πρωθυπουργού ήταν στο τέρμα και ξεκάθαρη σε σχέση με τα Τέμπη που είναι θολή.

 

[touvlo]

Γιατί αυτός είναι ο δρόμος για μια αυθεντική ζωή. Ο,τιδήποτε άλλο αργά ή γρήγορα γίνεται καχέκτυπο, κάθε μέρα μια φωτοτυπία της προηγούμενης, δεν είσαι πραγματικά ΕΣΥ αλλά οι δεσμεύσεις σου.

Σήμερα μου μίλησε ο γιος μου για τον Ρουσώ.
Επειδή ήμουν λίγο άσχετη στο σχολείο, από Φιλοσοφία και απ όσα μου είπε και διάβασα επί τροχάδην, είδα πολλά σοφά.
Για πείτε μου ρε παιδιά. Πολύ τον συμπάθησα...

 

[ROM32]

Σήμερα μου μίλησε ο γιος μου για τον Ρουσώ.
Επειδή ήμουν λίγο άσχετη στο σχολείο, από Φιλοσοφία και απ όσα μου είπε και διάβασα επί τροχάδην, είδα πολλά σοφά.
Για πείτε μου ρε παιδιά. Πολύ τον συμπάθησα...

Σαν τι να σου πούμε; Εχει μιλήσει για άπειρα πράγματα (Δημοκρατία, Παιδεία, Φύση κλπ) βάλε κάνα τσιτατο να το σχολιάσουμε αν θες για να είμαστε πιο συγκεκριμένοι.

 

[еще один пророк р...]

Σήμερα μου μίλησε ο γιος μου για τον Ρουσώ.
Επειδή ήμουν λίγο άσχετη στο σχολείο, από Φιλοσοφία και απ όσα μου είπε και διάβασα επί τροχάδην, είδα πολλά σοφά.
Για πείτε μου ρε παιδιά. Πολύ τον συμπάθησα...

Δεν είναι κάτι ιδιαίτερο. Υποστηρίζει ότι ο άνθρωπος γεννιέται αγαθός και αθώος και αμόλυντος. Δλδ έχει μία χολιγουντιανή εικόνα για την ανθρώπινη φύση όπου το καλό είναι προεγκατεστημένο σε αυτήν και όπως στις ταινίες νικά πάντα στο τέλος, αφού αυτή είναι η default κατάσταση. Γελάει ο κόσμος.

Βασικά, μπορεί κ να σε ενθουσιάσει αν θεωρείς ότι όντως ο άνθρωπος δεν είναι εκπεσών κλπ. Αφελής άποψη βέβαια, αλλά οκ έχει τους υποστηρικτές της - τους τύπους του Διαφωτισμού που όπως οι νεκροί στο διήγημα του μεγάλου Ντοστογιέφσκι συνεχίζουν να μιλούν λόγω μίας "Αδράνειας της συνείδησης" - έτσι και οι Διαφωτιστές συνεχίζουν να θεωρούν την ανθρώπινη φύση ρουσωική.

Τεσπά - αν θες να δεις πώς αρθρώνονται οι δύο συγκρουόμενες απόψεις, εκείνη του Ρουσώ με τους μονόκερους και άλλα φανταστικά πλάσματα, και η άλλη, η σωστή, θα πρότεινα να διαβάσεις το πολύ καλό Eliot's dark angel, όπου περιγράφεται η γένεση της κοσμοθεωρίας του μεγάλου ΤιΕς Έλιοτ, και εκεί σε δύο κεφάλαια, αν θυμάμαι καλά, περιγράφονται η ρουσωική θεωρία και η αντίπαλη (δεν θυμάμαι το όνομα του εκπροσώπου της), την οποία αντίπαλη υποστήριζε και ο μεγάλος Μπωντλαίρ βέβαια - η ανθρώπινη φύση είναι εκπεσούσα.

Αν τώρα πρέπει να συμπυκνώσουμε σε λίγους όρους τις δύο θεωρίες, το κάνει ιδανικά ο Ζήσιμος Λορεντζάτος ο οποίος λέει Σε αυτόν τον κόσμο όπως είναι ή θα είσαι με τον Θουκυδίδη, που λέει η ανθρώπινη φύση είναι αυτή που είναι, πάπαλα, ή με τον Μαρκς που, ακολουθώντας τρόπον τινά τον Ρουσώ, λέει Η ανθρώπινη φύση θα αλλάξει με τα μέσα μας - όπου μέσα = ένα ατέλειωτο σφυροκόπημα από ατσάλι προκειμένου να έλθεις με τα νερά μας.

 

[parafernalia]

Εγώ απ' τον Ρουσώ ξέρω τα εξής λίγα. Αναζητούσε ένα νέο κοινωνικό συμβόλαιο κάνοντας κριτική στους προκατόχους του, τον Λοκ και τον Χομπς. Στην πορεία της σκέψης του είχε μια ενδιαφέρουσα ιδέα. Η ιδιοκτησία είναι κλεψιά. Ήταν εραστής της "φυσικής κατάστασης" (επιστροφή στη φύση) στην οποία ο άνθρωπος λειτουργούσε κατά την αντίληψή του ιδανικά. H ιδιοκτησία είναι κοινωνικό δημιούργημα και δεν ανήκει στην φυσική κατάσταση.

Η σκέψη του έχει καλά έχει και ατέλειες. Για παράδειγμα, διαφωνεί θεμελιωδώς με τον Χομπς, ο οποίος πιστεύει πως οι άνθρωποι είναι από την φύση τους βίαια ζώα. Ο Ρουσώ πιστεύει πως στην φυσική κατάσταση επικρατούν ειρήνη και ηρεμία. Ο άνθρωπος είναι ένα ον με πολύ απλές ανάγκες : φαγητό, σεξ, στέγη και αποφυγή πόνου.

Έχει έναν ιδεαλισμό ο οποίος απ' τους μεταγενέστερους αποδείχθηκε λανθασμένος. Το κοινωνικό συμβόλαιο της ισότητας που προτείνει φέρνει και το τέλος της δικαιοσύνης, της φυσικής κατάστασης που ευαγγελίζεται. Στη φύση δεν υπάρχει ισότητα.

Ο Ρουσώ θαύμαζε τον Βολταίρο, αντίθετα ο Βολταίρος αντιπαθούσε τον Ρουσώ. Έχει βρεθεί αντίγραφο του "Κοινωνικού Συμβολαίου" του Ρουσώ με σχόλια απ' τον Βολταίρο, καθόλου κολακευτικά.

Έγραφε ο Ρουσώ: «Στην πραγματικότητα οι νόμοι είναι πάντα χρήσιμοι σε αυτούς που τους κατέχουν και άχρηστοι για αυτούς που δεν έχουν τίποτε«. Και ο Βολταίρος σχολίαζε: «Αντιθέτως, οι νόμοι προστατεύουν τον φτωχό απέναντι στον πλούσιο». Εγραφε ο Ρουσώ: «Η γενική βούληση πρέπει να ξεκινά από όλους, για να εφαρμόζεται σε όλους». Και ο Βολταίρος χαρακτήριζε τη φράση αυτή «σκοτεινή και λανθασμένη… « και συμπλήρωνε ότι «όταν ψηφίζω για όλους, το κάνω για μένα»».

Σε αυτή την κόντρα τι θα λέγαμε τώρα; Μάλλον ο Ρουσώ δικαιώνεται αφού η δικαιοσύνη δεν είναι πια τυφλή, αλλιώς δικάζει τον πλούσιο και αλλιώς τον φτωχό. Αν επίσης όταν ψηφίζεις το κάνεις για σένα, τότε θα βγαίνει πάντα αυτός που σου κάνει τις περισσότερες χάρες. Απ' την άλλη είναι δυνατόν να καταργήσουμε το θέατρο, να εγκαταλείψουμε τον πολιτισμό και να επιστρέψουμε στον πρωτόγονο άνθρωπο;

Η θεωρία του Ρουσώ βόλεψε πολλούς φασίστες, απ' τον Ροβεσπιέρο μέχρι τους μαρξιστές με τη θεωρία περί γενικής βούλησης της δικτατορίας του προλεταριάτου. Άσχετα απ' αυτό όμως, έχει γράψει μια διαχρονική αλήθεια (οι πρώτες λέξεις στο "Κοινωνικό Συμβόλαιο"):

Ο άνθρωπος είναι ελεύθερος και παντού βρίσκεται πίσω από σίδερα!