Πλούτος και ηθική

[Resaldis]

«Ιστορικά, οι ανισότητες ήταν πολύ μεγαλύτερες από ό,τι είναι σήμερα. Ο πλούτος ήταν συγκεντρωμένος σε ελάχιστους, οι οποίοι τον απολάμβαναν χωρίς να βελτιώνουν τις συνθήκες για τους φτωχούς. Μην πάτε πολύ μακριά. Πριν από περίπου διακόσια χρόνια ο πλούτος ήταν συγκεντρωμένος στους βασιλιάδες και στους ευγενείς της κάθε χώρας. Φέρτε στο μυαλό σας την πολυτέλεια των Βερσαλλιών και των παλατιών της Αγίας Πετρούπολης. Οι φτωχοί της εποχής εκείνης δούλευαν για ένα κομμάτι ψωμί μέχρι να πεθάνουν, ενώ οι πλούσιοι απολάμβαναν τα πάντα χωρίς να προσφέρουν τίποτα. Αλλά δεν ήταν μόνο οικονομικό το θέμα. Η παιδεία και οι τέχνες ήταν μόνο για τους πολύ πλουσίους.

Ελάτε να κατέβουμε κλίμακα σε πιο προσιτά μεγέθη. Πριν από κάμποσους μήνες στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης διάβασα τον εξής τίτλο: «Κρατηθείτε! 1,6 εκατ. ευρώ τον χρόνο “σουφρώνει” ο Χ». Ο Χ ηγείται ενός μεγάλου οργανισμού, ο οποίος εξασφαλίζει δουλειά σε χιλιάδες εργαζομένους και μερίσματα στους μετόχους της εταιρείας. Ακριβώς την ίδια εποχή, ένας ποδοσφαιριστής του Ολυμπιακού έκλεισε συμφωνία για ετήσιες αμοιβές περίπου το ίδιο ποσό. Ουδείς το σχολίασε δυσμενώς, αλλά αντίθετα ήταν όλοι ευχαριστημένοι. Αυτός δεν «σουφρώνει» το 1,6 εκατ. ευρώ και δεν χρειάζεται να «κρατηθούμε»! Μήπως έχουμε μπερδέψει τις αξίες μας;

Πάμε παρακάτω. Ο Lionel Messi και ο Cristiano Ronaldo, οι καλύτεροι ποδοσφαιριστές στον κόσμο, εισπράττουν περισσότερα από 100 εκατ. ευρώ κάθε χρόνο, ο καθένας. Η προσφορά τους είναι να κάνουν εκατοντάδες χιλιάδες φιλάθλους να αλαλάζουν και να φέρνουν εισπράξεις στις ομάδες τους. Αυτούς τους εκτιμούμε και τους θαυμάζουμε. Τους επικεφαλής μεγάλων επιχειρήσεων που εξασφαλίζουν δουλειές σε εκατοντάδες χιλιάδες εργαζομένους, δημιουργούν πλούτο και αμείβονται με αντίστοιχα ποσά τους χλευάζουμε σαν «golden boys». Επαναλαμβάνω, μήπως πρέπει να επαναπροσδιορίσουμε τις αξίες μας;

Πιστεύω ότι είναι μεγάλο λάθος να αναδεικνύουμε μόνο τις ανισότητες της σύγχρονης κοινωνίας και να λιθοβολούμε τους πλουσίους. Είμαι βέβαιος ότι με τη σύγχρονη τεχνολογία θα δούμε πολύ σύντομα συμπατριώτες μας εικοσάρηδες και τριαντάρηδες πολυεκατομμυριούχους που με τη συνεισφορά τους θα βελτιώσουν τη ζωή των οικονομικά ασθενέστερων. Αντί να ξορκίζουμε το «American Dream», καλύτερα να εμπνεύσουμε το «Ελληνικό Ονειρο» στους νέους μας! Αντί να θέλουν μια θέση στο Δημόσιο και σύνταξη στα 65, να ονειρεύονται να γίνουν εκατομμυριούχοι. Ηδη, η αξία των ελληνικών start-up έχει ξεπεράσει τα 4 δισεκατομμύρια δολάρια! Δεν πρέπει να μας διαφεύγει ότι οι πλουσιότεροι άνθρωποι στον κόσμο δημιούργησαν τον πλούτο τους από μια επιτυχημένη ιδέα.»


Ανδρέας Δρυμιώτης, Καθημερινή

 

[Wonderkid]

Στην Ελλάδα πιστεύω έχει δαιμονοποιηθεί σε μεγάλο βαθμό η ιδιωτική πρωτοβουλία, για τη προσωπική οικονομική βελτίωση

 

[Nihilist]

Τυχαίνει να διάβασα το συγκεκριμένο άρθρο στην έντυπη μορφή τής εφημερίδας(εκεί μάλιστα είναι αρκετά πιο εκτενές) και με έβαλε σε σκέψεις.

Μου φαίνεται απλουστευτικό και αντιφατικό.

Απλουστευτικό διότι προσπαθεί να νομιμοποιήσει ηθικά το υπάρχον σύστημα με αντιπαραβολή του προγενέστερου. Αυτό όμως δεν το κάνει ηθικό, το κάνει απλώς ηθικότερο(παίρνω κάποιες γενικά αποδεκτές αξιωματικές αρχές ως προς την ηθική για χάρη της συζήτησης).

Ουσιαστικά, κατακρίνει το φεουδαρχικό σύστημα, που χαρακτηρίζεται από παγιωμένη ιεραρχία, η οποία βασίζεται στη γέννηση, και άρα - γι’ αυτόν - το υπάρχον σύστημα της ελεύθερης αγοράς με τυπική ισότητα ευκαιριών είναι καλό. Η σύγκριση ομως το κάνει απλώς καλύτερο. Έχουν προταθεί άλλα συστήματα, τα οποία υπογραμμίζουν τις αυθαιρεσίες του υπάρχοντος και τονίζουν την ηθική του χωλότητα. Πχ, η αξιοκρατική θεωρία υποστηρίζει μια ελεύθερη αγορά με ακριβοδίκαιη ισότητα ευκαιριών.

Πιο ριζοσπαστικός από όλους, ο Ρωλς παρατηρεί πως και οι τρεις παραπάνω θεωρίες(φεουδαρχική, ελευθεριακή, αξιοκρατική) βασίζουν τη νομή των μεριδίων σε παράγοντες που είναι τυχαίοι και αυθαίρετοι από ηθική άποψη - σε τυχαίες περιστάσεις της καταγωγής ή σε κοινωνικά και οικονομικά πλεονεκτήματα ή σε φυσικά ταλέντα και ικανότητες.

Δεν υποστηρίζω απαραίτητα κάποια από τις παραπάνω απόψεις, απλώς θέλω να δείξω ότι το άρθρο είναι πολύ επιφανειακό και στηρίζεται σε μια απλοϊκή σύγκριση.

Δεύτερον, είναι αντιφατικό, διότι, ενώ υιοθετεί την ωφελιμιστική θεωρία για τους ceo(βελτιώνουν το γενικό βιοτικό επίπεδο, δημιουργούν δουλειές κλπ, άρα αξίζουν ηθικά την αμοιβή τους), φαίνεται να χλευάζει τον Μέσι και τον Ρονάλντο, των οποίων η προσφορά είναι απλώς «να κάνουν εκατοντάδες χιλιάδες φιλάθλους να αλαλάζουν και να φέρνουν εισπράξεις στην ομάδα τους» ! Κι όμως, αν υιοθετήσουμε ακριβώς την ωφελιμιστική μέθοδο που ξεδιπλώνει για να εξαγιάσει τις αμοιβές των ceo, τότε θα νομιμοποιήσουμε ηθικά και τις αμοιβές των ποδοσφαιριστών, διότι αυξάνουν τη γενική ευημερία δημιουργώντας θέσεις εργασίες σε παγκόσμια κλίμακα, πολλαπλάσιες από εκείνες που δημιουργεί ένας τυπικός ceo(από συντηρητές γηπέδων, καντίνες γύρω από αυτά, μπουτίκ με αναμνηστικά, τάπες και αυτοκόλλητα μέχρι εφημερίδες, δημοσιογράφους, bloggers, youtubers κλπ.

Βέβαια, ο αρθρογράφος είναι σύμβουλος επιχειρήσεων οπότε είναι λογικό να τρέφει μια μεγαλύτερη συμπάθεια προς τις εταιρείες και τους συμβούλους της. Ωστόσο, οι θέσεις του είναι συναισθηματικές, στηριζόμενες σε αντιπαραβολή με κάτι χειρότερο, επιφανειακές, γιατί δεν εξετάζουν τις σύγχρονες θεωρίες περί δικαιοσύνης και αντιφατικές, γιατί αντιμετωπίζουν με ανόμοιο τρόπο ποιοτικά όμοιες καταστάσεις.

 

[Guest 896561]

Πιστεύω ότι είναι μεγάλο λάθος να αναδεικνύουμε μόνο τις ανισότητες της σύγχρονης κοινωνίας και να λιθοβολούμε τους πλουσίους. Είμαι βέβαιος ότι με τη σύγχρονη τεχνολογία θα δούμε πολύ σύντομα συμπατριώτες μας εικοσάρηδες και τριαντάρηδες πολυεκατομμυριούχους που με τη συνεισφορά τους θα βελτιώσουν τη ζωή των οικονομικά ασθενέστερων. Αντί να ξορκίζουμε το «American Dream», καλύτερα να εμπνεύσουμε το «Ελληνικό Ονειρο» στους νέους μας! Αντί να θέλουν μια θέση στο Δημόσιο και σύνταξη στα 65, να ονειρεύονται να γίνουν εκατομμυριούχοι. Ηδη, η αξία των ελληνικών start-up έχει ξεπεράσει τα 4 δισεκατομμύρια δολάρια! Δεν πρέπει να μας διαφεύγει ότι οι πλουσιότεροι άνθρωποι στον κόσμο δημιούργησαν τον πλούτο τους από μια επιτυχημένη ιδέα.»

Δεν τον ξέρω τον αρθρογράφο, για νεοφιλελές μου κάνει, όπως και να έχει πάντως ας σχολιάσω τα μπολντ (και όχι μόνο αυτά): Αυτή η στάση είναι χαρακτηριστικό παράδειγμα της ουδετερότητας απέναντι σε ένα τόσο σημαντικό ζήτημα, μία ουδετερότητα που ουσιαστικά (και με πρόθεση) στοχεύει στο να πάρει θέση, η οποία είναι, φυσικά, υπέρ της καθεστηκυίας τάξης και της διατήρησης του status quo μέσα σε μία κοινωνία. Το να υιοθετούνται τέτοιες απόψεις (ειδικά από τις κατώτερες και μεσαίες τάξεις) το θεωρώ τόσο ηλίθιο, όσο και επικίνδυνο, διότι έτσι αγνοούμε τους δομικούς παράγοντες της ανισότητας, το ελλιπέστατο κράτος πρόνοιας και συμβάλλουμε στον άκρατο ατομικισμό (έως παρτακισμό) και στην συντριβή της όποιας ελπίδας για αλληλεγγύη και αλληλοϋποστήριξη μέσα την κοινωνία.

Και όλο αυτό συνδυασμένο με κατηγορίες ότι εμείς οι «οικονομικά αδαείς» λιθοβολούμε (συγκινήθηκα τώρα) τους πλουσίους. Για να εκτοξεύσει δε τη συλλογιστική του πορεία σε δυσθεώρητα ύψη γραφικότητας, κάνει λόγο για «Ελληνικό όνειρο» στους νέους μας. Να μην σχολιάσω, τέλος, το πόσα μπορούμε να πούμε για τα κακώς κείμενα της κοινωνίας μας, τα οποία φαίνονται στην προτροπή του στους νέους να ονειρεύονται να γίνουν εκατομμυριούχοι. Προσέξτε, το όνειρο ενός νέου να είναι να γίνει πλούσιος. Ενδεχομένως να χαρακτηριστώ γραφικός αριστερός, αλλά αν καταλήξουμε, κάποια στιγμή, τα όνειρα των νέων να χαρακτηρίζονται από τέτοιον πρωτοφανή υλισμό, τότε, δυστυχώς, τελειώσαμε...

 

[giannhs2001]

Έχει πολλά λανθασμένα σημεία το άρθρο. Σε κάποια με κάλυψε το σχόλιο του φίλου Ηλία, οπότε θα επικεντρωθώ σε άλλα ζητήματα. Φέρνει το ποδόσφαιρο ως παράδειγμα, εκτός βέβαια του ότι οι αθλητές δεν παίρνουν τόσα όσα αυτοί που τους εξομοιώνει γενικά δεν το βλέπω τόσο επιφανειακά όσο το αναφέρει. Πράγματι είναι αδικία για το κόσμο κάτι τέτοιο, η ψυχαγωγία σίγουρα είναι ένα επάγγελμα που συνεισφέρει στη κοινωνία και χρειάζεται αλλά δεν υπάρχει κανένας λόγος να αμείβεται με τέτοια αμύθητα ποσά. Χάνει το νόημα της άλλως τε. Επίσης αυτό το ότι από μία ιδέα έγιναν πλούσιοι είναι έτσι τόσο καλό και ειδυλλιακό. Αδυνατούμε να καταλάβουμε πως δυστυχώς τα μεγάλα κεφάλια δεν πλούτισαν μόνον από τις καινοτομίες τους αλλά και από συμμετοχή σε περίεργα «παιχνίδια» όπως η διακίνηση όπλων, ναρκωτικών και λευκής σαρκός, εκεί βρίσκεται το παραδάκι και όχι στις καινοτομίες ( οι οποίες καινοτομίες πολλές φορές βέβαια συνδυάζονται και με βάναυση αφαίμαξη των εργαζομένων με τον Νόμο της υπεραξίας ). Ο πλούτος που δημιουργούν είναι για τους λίγους που τον χαίρονται και όχι για τους πολλούς επίσης οι «χιλιάδες θέσεις εργασίας» δεν είναι κάτι για να περηφανευόμαστε αν δούμε τις συνθήκες των περισσότερων εργαζομένων με ολοένα και περισσότερα εργατικά κεκτημένα να καταπατώνται πλέον στη Δύση.

Μετά κάνουμε αναφορά στο Ελληνικό Όνειρο, γνωστό παραμύθι των υλιστών καπιταλιστών. Πάτα επί πτωμάτων, δούλευε σκληρά όλη σου τη ζωή, κυνήγησε τις ευκαιρίες και με θυσίες και σκληρή δουλειά ίσως κάποια μέρα φτάσεις στην Middle Class ( γιατί για Upper class ούτε για αστείο ) από traditional Labour/working class. Βλέπουμε την «επιτυχία» του American Dream. Αφού μιλάει για αξίες ας σκεφτούμε τι αξίες θέλουμε σαν κοινωνία, άκρατο ανταγωνισμό και πάτημα επί πτωμάτων για να φτάσουμε απλά σε μία καλύτερη οικονομική κατάσταση; Ή μία κοινωνία βασισμένη στην ομαδικότητα για την επίτευξη του κοινού και όχι του ατομικού καλού; Δεν θεωρώ ότι η νεολαία και γενικότερα οι άνθρωποι πρέπει να βλέπουν σε κάτι τέτοιο. Το ιδανικό είναι ένα κράτος οργανωμένο έτσι ώστε το άγχος για εύρεση εργασίας να έχει εξαλειφθεί. Όλοι/ες να έχουν εργασία και να βγάζουν έναν μισθό ικανότατο για τους συντηρήσει αλλά και για να καλύψει και άλλες ανάγκες ( ψυχαγωγία, τουρισμός κλπ ) και που το «Ελληνικό Όνειρο» αντί να βασίζεται στο κυνήγι του κέρδους να βασίζεται στην συνεργασία και στην πνευματική ανάπτυξη του/της καθενός/καθεμίας.